Roczniki Teologiczne, 2015, T. 62, nr 2

Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/19736

Przeglądaj

Teraz wyświetlane 1 - 19 z 19

Trinity and Church in the Light of Vatican II’s Constitution ‟Lumen Gentium”
Siwecki, Leon (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2015)
Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen gentium przyczyniła się do pogłębienia analizy trynitarnego charakteru Kościoła. Relacja owa dotyka nie tylko natury początku Kościoła, ale odnosi się również do jego permanentnej struktury, zgodnie z twierdzeniem patrystycznym Ecclesia de Trinitate. Jego struktura jest de unitate Patris et Filii et Spiritus Sancti plebs adunata (LG 4). Ecclesia de Trinitate wskazuje nie tylko na fakt, że Kościół rodzi się z tajemnicy trynitarnej Boga, lecz także przypomina, że jego natura jest przeniknięta Trójcą. Życie oraz posłannictwo Kościoła można ująć, w sposób analogiczny, w perspektywie życia wewnątrztrynitarnego. Tym samym Kościół stanowi owoc Boskiego planu zbawienia. Bierze początek z odwiecznej i szczodrobliwej miłości Ojca (LG 2). Owa miłość objawiła się i zrealizowała poprzez wcielenie, śmierć i zmartwychwstanie Syna (LG 3) oraz poprzez nieustanną i ożywiającą obecność Ducha Świętego (LG 4). Należy jednak rozważnie wyrażać owe istotne relacje, unikając „nieuzasadnionych” i wymuszonych odniesień struktury Kościoła do natury Boga Trójjedynego. Warto bowiem pamiętać, jak przypomniał Kard. Ratzinger (OR 8.11.2000), o ostrożności wobec rozprzestrzeniającej się tendencji, która bezpośrednio transponuje tajemnicę trynitarną na strukturę Kościoła.
Natura Boga a płeć człowieka
Kunka, Sławomir (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2015)
Mężczyzna i kobieta są określeni przez swoją płeć nie tylko na poziomie biologicznym, ale osobowym. Dzięki niej mają zdolność tworzenia communio personarum. Na tej zasadzie także ludzka płciowość uczestniczy w obrazie i podobieństwie człowieka do Boga. Poprzez płeć zostaje udzielony ludziom dar macierzyństwa lub ojcostwa, który swe źródło ma w Bogu. Człowiek jest obrazem swego Stwórcy, ale natura Boga przewyższa wszelkie stworzenia. W Starym i Nowym Testamencie Bóg objawia się człowiekowi, posługując się ludzkim językiem, pojęciami i obrazami. Także język teologii często posługuje się analogią. Gdy Pismo św. nadaje Bogu cechy męskie lub żeńskie, kiedy porównuje miłość Boga do miłości ojca lub matki, to czyni to przez analogię. Użyte porównanie idzie w parze z nie-podobieństwem, gdyż Bóg zawsze jest Inny. Boże ojcostwo i macierzyństwo nie są tego samego poziomu co ludzkie rodzicielstwo. Bóg jest ponad płciowością. Język Biblii, a za nim język teologii, posługuje się kategoriami antropomorficznymi. Mówi się zatem w teologii o odwiecznym rodzeniu, które stanowi element wewnętrznego życia Boga. Jest to rodzenie ponadpłciowe. Nie jest ani męskie, ani kobiece. Jest Boskie ze swej natury. Również o Bożym ojcostwie mówi się w nadludzkim sensie. Chrystus, Syn Boży, objawia Boga jako Ojca właśnie w znaczeniu ponadcielesnym, całkowicie Bożym. W Biblii są także obrazy miłości Boga porównane do miłości macierzyńskiej. Biblia jednak nie nazywa Boga Matką, ale właśnie Ojcem. Tak jest w tekstach modlitw Starego Testamentu i w przekazie Ewangelii (zob. Mk 14, 36). Bóg jest czystym duchem, w którym nie ma miejsca na różnicę płci (KKK 370), ale człowiek, będąc obrazem Boga, realizuje go osobowo poprzez swoją płciowość: jako matka albo ojciec. W związku małżeńskim poprzez communio personarum kobieta i mężczyzna najwyraźniej ujawniają, że są stworzeni na obraz i podobieństwo Jedynego Boga w Trójcy Świętej. Ojcostwo Boga jest źródłem ludzkiego bycia matką czy ojcem. Dlatego dziecko jest przede wszystkim dzieckiem samego Boga, bo wszelkie życie pochodzi jedynie od Boga, a każdy człowiek jest bezpośrednio na Jego obraz. Genealogia każdej osoby ludzkiej w Bogu znajduje swe źródło i tylko w Jego Ojcowskich ramionach może znaleźć dopełnienie (zob. Łk 23, 46 i Ef 1, 20). Człowiek świadomie czerpie z miłości Trójcy Świętej, gdy w Duchu, z pokorą i ufnością, woła do Boga: Ojcze nasz... Tego nauczył człowieka Boży Syn.
The Personalist ‟Shift” in Christology
Barth, Grzegorz (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2015)
The article deals with the issue of the personalistic placement of contemporary Christology. The character of this approach is described by a direct, existential attitude toward the personal phenomenon of Jesus Christ. The analysis in question stems from the reading of the integral and complete humanity of Christ (verus et perfectus Homo) thanks to the use of personalistic language. This take releases the traditional Christology from the burden of con cepts that hinder the access to the personal mystery of the Saviour. Thus, the personalistic shift in Christology means that the “reality” under scrutiny is seen as an irreducible “point” of the existence of the God-Man who sets a radically new horizon of the acquisition of the truth that cannot be reduced to any concepts or formulae. This process is reflected by the principle of co-seemlines that is the modus of the personal covenant of the humanum and divinum that was literally and most fully realised in Christ, thereby giving an unparalleled perspective of speaking of God and of man. The profile of Christology directed existentially (the personalistic Christology) does not lose its scientific and methodological character or conceptual coherence, but it rather broadens the significance of these elements and puts them a radically new interpretative perspective.
Z refleksji nad artykułami w „Encyklopedii Katolickiej”: personalizm i teilhardyzm
Bartnik, Czesław S. (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2015)
O Doktorze łaski syntetycznie
Siwecki, Leon (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2015)
Ku rehabilitacji teologii wyzwolenia
Góźdź, Krzysztof (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2015)
Rehabilitacja teologii wyzwolenia stała się obecnie możliwa dzięki wytężonej pracy kilku teologów, a w szczególności: Gustavo Gutiérreza – jednego z ojców teologii wyzwolenia w Ameryce Łacińskiej i kardynała Gerharda Ludwiga Müllera – dziś prefekta Kongregacji Nauki Wiary. Impulsem do tych działań mogło być w porę zauważone przez Josepha Ratzingera w instrukcji Libertatis conscientia zaniepokojenie spowodowane traktowaniem przez teologię wyzwolenia ubóstwa tylko w wymiarze materialnym. Gutiérrez i Müller uważają jednak, że ubóstwo jest symbolem wszelkich ograniczeń bytu, a w życiu społecznym uwidacznia to najbardziej ubóstwo materialne i socjalne. Dla teologii wyzwolenia bardzo palącym punktem wyjścia jest więc ubóstwo materialne, ale ubóstwo rozciąga się w efekcie na całość przygodnej egzystencji ludzkiej. „Ubogi” z istoty swej woła do Boga, a Bóg w Starym i Nowym Testamencie szczególnie troszczy się o „ubogiego”. Tak egzystencja ludzka – jako kontyngentna – jest uboga, a więc dotyczy wszystkich, nie tylko materialnie ubogich, lecz również i bogatych. Stąd każdy człowiek potrzebuje wyzwolenia z tej nędzy moralnej, zła, grzechu i śmierci. W ten sposób teologia wyzwolenia nadaje teologii klasycznej realność i właściwe rozumienie wolności, która ma swe źródło jedynie w Bogu. Jezus Chrystus, wcielony Bóg, jest Boskim Wyzwolicielem z nędzy egzystencjalnej każdego człowieka.
Trynitarno-komunijna teologia stworzenia
Jagodziński, Marek (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2015)
Stwórcą świata jest Trójjedyny Bóg – transcendentny i immanentny jednocześnie wobec świata. W kontekście dialogu między teologią i naukami przyrodniczymi pojawiają się nowe wyzwania i perspektywy. Nauka ukazuje wszechświat ewoluujący na wszystkich poziomach, a najważniejszą racją konstytutywną dla teologii jest relacja nieustannego stwarzania. Odbicie Komunii Boga w stworzeniu i jego komunijna sakramentalność jest fundamentem trynitarno-komunijnej teologii stworzenia. Teologia wyróżnia trzy modele interpretujące działanie Boga w świecie: przez bezpośrednie interwencje, przez ustanowiony w nim ład i przez aktywną obecność. Ostatni model ukazuje, że stworzenie dokonało się nie tyle przez wszechmoc i mądrość, co przez miłość Boga. Istotnym elementem rozumienia trynitarnego dzieła stworzenia jest jego aspekt chrystologiczny, a perspektywa przebóstwienia wszechświata otwiera ostateczne wymiary tej wizji.
Działania Kongregacji Nauki Wiary w sprawach błędów chrystologicznych w latach 1981-2005
Kryniewicz, Monika (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2015)
Ślepa natura czy Projektant? Współczesne próby wyjaśnienia pluralizmu form życia
Kosche, Michał (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2015)
Niniejszy artykuł jest próbą przedstawienia współczesnych teorii naukowych mówiących o sposobie powstania wielobarwności form życia na Ziemi wraz z ich oceną teologiczną. W przedłożeniu zostały zaprezentowane następujące teorie ewolucji: darwinizm i neodarwinizm; koncepcja stazy; Evolutionary Development oraz Intelligent Design. W toku analiz zostały przybliżone czytelnikowi podstawowe założenia poszczególnych koncepcji przyrodniczych wraz z ich krytyczną oceną zarówno w świetle nauk przyrodniczych jak i z punktu widzenia teologii oraz filozofii chrześcijańskiej. Celem tego artykułu jest ponadto uświadomienie czytelnikowi, że na obecnym etapie badań nad antropogenezą nie ma jednej, niebudzącej większych zastrzeżeń, koncepcji powstania człowieka; a także i to, że wiele współczesnych teorii przyrodniczych budzi poważne zastrzeżenia z teologicznego punktu widzenia.
Eucharystia jako sakrament obecności, solidarności i przemiany
Nadbrzeżny, Antoni (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2015)
W kontekście społecznych procesów indywidualizacji i detradycjonalizacji istnieje potrzeba refleksji nad aksjologicznym aspektem Eucharystii. Celem tego artykułu jest ukazanie dynamicznego wymiaru Eucharystii jako sakramentu obecności, solidarności i przemiany. Autor najpierw prezentuje fundamentalną relację między eucharystyczną obecnością Chrystusa a wspólnotą Kościoła. Następnie wskazuje na solidarność jako społeczny i egzystencjalny owoc Eucharystii. W dalszej części artykułu przedstawia sens Eucharystii, który wyraża się w tworzeniu przez nią łańcucha ontologicznych przemian dotyczących materii, człowieka i świata. W zakończeniu autor postuluje konieczność wyeksponowania Eucharystii jako sakramentu miłości i odpowiedzialności za przyszłość ludzkości i świata.
Gespräch als die Fleischwerdung des Wortes: Unterwegs zum (un)möglichen Verstehen
Wierciński, Andrzej (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2015)
W centrum filozoficznej hermeneutyki Gadamera znajduje się doświadczenie rozmowy, której decydującym elementem jest otwarcie się na Drugiego i słuchanie go. Rozmowa wokół tego, co domaga się rozumienia, dzieje się w horyzoncie pytania i odpowiedzi oraz przemienia się razem z partnerami rozmowy. Rozmowa hermeneutyczna, rozumiana jako perychoreza, uświadamia nam, że rozmowa jest sztuką życia i jej istotnym elementem jest hermeneutyczna gościnność. Wiele cennych intuicji dotyczących rozmowy hermeneutycznej znajdujemy u Platona i w „Wigilii” Schleiermachera. W poszukiwaniu odpowiedniego słowa, które miałoby dotrzeć do naszego rozmówcy, doświadczamy nieuchronności śmierci. Ona pozostaje brutalną cezurą, która jednocześnie przerywa rozmowę. Horyzont śmierci jest horyzontem rozmowy hermeneutycznej.
Filozoficzno-religijna koncepcja personalizmu egzystencjalnego M. Bierdiajewa
Gorban, Richard (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2015)
M.Berdiaev’s personalism is characterized by sequence of thought and syste matization of the latter. Because of that one can literally name him a personalist. He believes that a man's personality is in the core of the reality, is the central existence and absolute value. It is in the in the embryo state. It is not given as clear, full, perfect nature, but under lies a man for the further development and realization. It creates the person’s backbone and essence. Complete formation and development of a man as a personality is only possible beyond the boundaries of the established reality, system and history, as they do not give a chance of absolute realization of a person in view of their determination. Freedom and spiritual being are essential for a person. They guide its way towards spiritual immaterial world, ultima tely to the Lord as a Perfect Entity.
Polish Witnesses to the Faith Speak about of Mary
Pek, Kazimierz (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2015)
Father P. Skarga and John Paul II no adopted the principle that every biography of a saint must mention his or her devotion to Mary. This “omission”of sorts was due to various reasons. Sometimes testimonies were missing, other times the biographers only wanted to highlight the central truthsof the Christian Mystery. They both spoke of Marian devotion in the contextof the whole of Christian witness, the whole Mystery of Christ. Their accounts indicate that the Polish saints discussed here represent many models of Marian devotion. Fr. Skarga and John Paul II pointed to various forms of Marian devotion of the Polish saints: from summoning of the Mother of the Lord to imitating her attitudes. In the light of these accounts, the hypothesis that there is one way in which the Polish saints lived their devotion to Mary is disproved.
Czasy przykładać do miary Chrystusa. Postęp(owanie) ku Bogu a ubóstwienie postępu – kryteria J. Ratzingera/Benedykta XVI
Szymik, Jerzy (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2015)
Nowoczesne rozumienie postępu, wynikające z naczelnego i niczym nieuwarunkowanego miejsca i rangi, jakie obecnie w antropologii zyskały wolność i rozum, okazuje się w istocie ograniczać kierunek rozwoju człowieka do poszerzania możliwości technologicznych i kultywowania nowości oraz zmiany jako wartości samych w sobie. W ten sposób zapoznany zostaje właściwy sens rozwoju (historii) ludzkości zmierzającej wszak od swojego początku w Bogu ku spełnieniu w Nim – zjednoczeniu z Chrystusem. Zamienianie docześnie użytecznych technik, umiejętności i narzędzi na inne, jeśli pozbawione jest moralnej miary, celu i duchowego odniesienia, nie można uznać za rzeczywiste doskonalenie. Ta niebezpieczna redukcja, uwodząca pozorną skutecznością działań i szybkimi doczesnymi profitami (materialnymi, psychologicznymi itp.) – przestrzega J. Ratzinger/Benedykt XVI – staje się niekiedy również udziałem Kościoła i teologii. Tymczasem ich zadaniem nie jest koniecznie „pozostawanie na czasie”, lecz ochrona świata i człowieka przed ideologiami i tendencjami niszczącymi, grzesznymi, śmiercionośnymi, a do takich należą technokracja i bałwochwalcza dyktatura postępu.
Kościół z Ducha Świętego. Pneumatologiczne podstawy jedności w różnorodności
Guzowski, Krzysztof (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2015)
Autor artykułu przedstawił jeden z głównych tematów eklezjologii pneumatologicznej: pneumatologiczne podstawy jedności Kościoła w różnorodności. Duch Święty jest tu ukazany nie tylko jako twórca jedności, ale także jako podmiot komunii Kościoła. To „odgórne” spojrzenie na genezę Kościoła i jego strukturę pozwala odrzucić wszelkie nieuzasadnione przeciwstawianie elementu charyzmatycznego instytucjonalnemu. Jedność w Kościele, której źródłem jest Duch Święty, jest dla grzesznych członków Kościoła nie tylko faktem, ale i zadaniem. Autor artykułu zwraca uwagę na niebezpieczeństwo pomieszania wniosków natury socjologicznej i teologicznej.
Teologia w ujęciu graficznym
Krukowski, Krzysztof (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2015)
Dorobek teologii dogmatycznej na KUL w latach 1944-1964
Napiórkowski, Stanisław Celestyn (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2015)
Ku teologii nadziei Świętej Bożej Rodzicielki
Lekan, Janusz (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2015)
Nadzieja człowieka wierzącego oparta jest na wierności Bożej miłości, ukazującej się w pięknie dzieła zbawienia, którego obrazem jest Najświętsza Maryja Panna. Jednak misterium zbawienia człowieka potrzebuje stale swojej eklezjalnej aktualizacji. W obecnej refleksji stawiamy pytanie o obecność Dziewicy Maryi na drodze pełnej realizacji nadziei człowieka. Jej obecność jako Matki i Nauczycielki, która – jak uwypukla to ostatni Sobór – „przyświeca pielgrzymującemu Ludowi Bożemu jako znak niezachwianej nadziei i pociechy” (KK 68). Pochylając się nad naturą nadziei Maryi dostrzegamy, że jest ona zbudowana na fundamencie relacji wiary pomiędzy Nią a Bogiem. Niewątpliwie próbą wiary, a jednocześnie nadziei Dziewicy Maryi, jest tajemnica Zwiastowania. Maryja przyjmuje tu postawę głęboko dynamiczną, pokładając pełną nadzieję w łasce Bożej. Ta postawa towarzyszy Jej na przestrzeni całego życia. Dalej, ważnym jest spojrzenie na nadzieję Maryi w wymiarze eklezjalnym. Posiada ona dwa dopełniające się elementy, gdyż Dziewica Maryja jest jednocześnie członkiem nowego Ludu Bożego i jego Matką. Kontemplując wydarzenia Jej życia, Kościół odnajduje w osobie i życiu Maryi swój paradygmat nadziei. Wreszcie widzimy Maryję jako znak pewnej nadziei na drodze każdego człowieka zdążającego ku Bogu. Udział Maryi w realizacji dzieła naszego zbawienia i Jej obecność w Kościele wskazuje nam fundament i cel naszej nadziei: Boga, który obdarza stworzenie możliwością wiecznego udziału w Jego Boskim życiu miłości.
Nadzieja jako motor dziejów według Benedykta XVI (Josepha Ratzingera)
Kowalczyk, Mirosław (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2015)
Joseph Ratzinger/Benedykt XVI podjął bardzo ważny, mało dotąd poruszany w teologii katolickiej, problem nadziei jako rzeczywistości chrześcijańskiej. Nadzieja stanowi dla Niego nie tylko habitus, jak dla św. Tomasza z Akwinu, ale także egzystencjalną bytowość chrześcijanina: hipostazę. Jest to realne odniesienie bytu oraz życia osoby ludzkiej i społeczności do Boga żywego i do Jezusa Chrystusa. Zaczyna się już w doczesności w postaci „zarodka”, „zaczynu”, ale wykracza poza nią i spełnia się w życiu wiecznym, prowadząc całe dzieje ludzkie do celu i nadaje im charakter personalistyczny. Ukazuje, że dzieje bez tej wielkiej nadziei są pozbawione jakiegokolwiek sensu. Codzienne nadzieje ziemskie są wobec nadziei wielkiej marnością lub nic nie znaczą. Jednak w tym ostatnim aspekcie należałoby docenić pewną wartość i nadziei ziemskich.

Przeglądaj

Przeglądaj Roczniki Teologiczne, 2015, T. 62, nr 2 wg Data wydania