Colloquia Theologica Ottoniana, 2013, nr 1

Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/296

Przeglądaj

Teraz wyświetlane 1 - 14 z 14

Il nero di Cluny contro il bianco di Cîteaux: aspetti simbolici e cromatici degli abiti monastici medievali
Del Mastro, Diana (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2013)
Na początku XI wieku w zróżnicowanym świecie, który charakteryzował życie zakonne wywodzące się z pustelniczych tendencji lub bractw i organizacji religijnych, wybór stroju miał głębokie implikacje, ponieważ pozwalało to ludziom rozpoznać się między różnymi społecznościami jednego kościelnego organizmu. Ze względu na jasne i doktrynalne cele zakonne problem stroju nie może być dziełem przypadku. Dało to początek XII-wiecznej kłótni mnichów dotyczącej kontrowersji chromatycznej (wyboru koloru habitu czarnego czy białego) pomiędzy dwoma francuskimi opactwami Cluny i Citeaux nie tylko na tematy teologiczne, ale również estetyczne. Wkrótce stało się to niezbędne w celu ustalenia jasnych zasad i polityki w sprawie wyboru koloru i odpowiedniego zwyczaju religijnego życia. Miały na to wpływ liczne czynniki, a mianowicie krój, długość, styl kaptura i oczywiście kolor stroju.
Czy św. Ambroży był słabym teologiem? Nowatorskie aspekty nauki o Trójcy Świętej w dziele De fide
Zimny, Wojciech (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2013)
Niniejszy artykuł traktuje o teologii trynitarnej św. Ambrożego z Mediolanu zawartej w De fide, najważniejszym i najbardziej złożonym dziele dogmatycznym biskupa. Koncentruje się w szczególności na nowatorskich i oryginalnych aspektach myśli teologicznej ojca Kościoła. W pierwszym punkcie przedstawiony jest status quaestionis oceny teologii ambrozjańskiej. W przeszłości zwykło się przypisywać Ambrożemu opinię dobrego „polityka” kościelnego, ale słabego teologa. Nowsze badania wykazują jednostronność tej opinii. W drugim punkcie tego artykułu zostają zatem omówione te aspekty teologii trynitarnej doktora Kościoła, które ukazują specyfikę i oryginalność jego refleksji teologicznej. Wśród nich można wymienić: nowe rozumienie roli cesarza w kwestiach religijnych, więź między wiarą kościelną a interpretacją Pisma Świętego, nową interpretację terminu homoousios użytego przez Sobór Nicejski, rozwinięcie tematu jedności Trójcy Świętej poprzez odniesienie do jedności natury i działania boskich Osób, a nie tylko w oparciu o ideę arché, pogłębienie rozumienia misterium wcielenia, Chrystus jako centrum duchowości ambrozjańskiej, wreszcie, więź między wiarą w Trójcę Świętą a jednością Kościoła. W świetle tych zagadnień wyłania się własna i oryginalna „osobowość” teologiczna biskupa Mediolanu i w ten sposób możliwa staje się pełniejsza ocena i dowartościowanie jego wkładu w rozwój refleksji trynitarnej.
Działalność duszpasterska ks. dr. Grzegorza Okroya TChr
Fenrych, Zofia (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2013)
Chrystusowiec ks. dr Grzegorz Okroy był twórcą Duszpasterstwa Akademickiego w parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa, które bardzo szybko stało się najprężniejszym ośrodkiem tego rodzaju w Szczecinie. Niniejszy artykuł poświęcony został właśnie działalności duszpasterskiej, okresowi szczecińskiemu ks. Okroya, który owocował współpracą i przyjaźniami, również po wyjeździe z tego miasta. Postać duszpasterza ukazana została z różnych stron, w relacjach podopiecznych i współpracowników, w zapisach w kronikach parafii i DA, we własnych wspomnieniach, a także w sprawozdaniach i raportach komunistycznej Służby Bezpieczeństwa. Ks. Grzegorz Okroy, przez studentów nazywany „Delo”, był duszpasterzem wymagającym, ale i opiekuńczym. Dbał o rozwój duchowy i intelektualny swoich podopiecznych. Po wyjeździe ze Szczecina, między innymi do pracy naukowej i duszpasterskiej wśród Polonii niemieckiej, nie zostawił ich, ale odpowiedzialnie kontynuował swoją pracę i podtrzymywał dawne więzi. Wiele z nich przetrwało, między innymi dzięki corocznym spotkaniom i przekazywanej sobie z rąk do rąk korespondencji, do jego śmierci.
Drugi Sobór Watykański – próba kontekstualnej interpretacji historycznej
Walkusz, Jan (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2013)
Świadomość nieukończonego w 1870 roku Pierwszego Soboru Watykańskiego generowała z jednej strony w oficjalnych czynnikach kościelnych wolę jego kontynuacji, a z drugiej niektórzy uważali, że cały splot wydarzeń z kategorii ustawodawczo-doktrynalnej nie wymaga takiej potrzeby. Niemniej, począwszy od pontyfikatu Piusa X, Stolica Apostolska czyniła przygotowania do kolejnego soboru, a mimo iż najwięcej w tej materii uczynił Pius XII, zaniechał ostatecznie myśli o soborze. Jednak dość nieoczekiwanie zdecydował się na niego Jan XXIII, a później kontynuował Paweł VI. Rezultat prac soborowych okazał się imponujący, w czym mieli także pokaźny udział biskupi polscy, głównie prymas Polski, kardynał Stefan Wyszyński i kardynał Karol Wojtyła. Mówiąc najogólniej – dziełem soboru była wszechstronna odnowa (reforma) Kościoła, ekumeniczne otwarcie na dialog oraz wyraziste samookreślenie się Kościoła.
Sposoby opracowania akuminu. Jakub Masen i jego cykl epigramatyczny De Iuda proditore
Nowaszczuk, Jarosław (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2013)
Koncepcja, jaką przedstawił Jakub Masen w dziele Ars nova argutiarum, z dzisiejszego punktu widzenia jest oryginalna, uczony zaprezentował bowiem ujęcie, które w zasadniczej mierze stanowi owoc jego własnych przemyśleń. Celem jezuity było przede wszystkim ukazanie możliwości, dzięki którym można opracowywać argucje. Spektrum istniejących rozwiązań ujął w wyszczególnione przez siebie kategorie, które nazwał źródłami (fontes) i żyłami (venae). Teoria w przedstawionej postaci mieści się w tym zakresie poetyki, który dotyczy poezji konceptualnej i kunsztownej. Jakkolwiek epigramaty nie są powiązane z formami graficznymi i w przeważającej części brak w nich odpowiednich środków artystycznych, posiadają jednak coś z samej istoty tego typu twórczości. Podobnie jak w poesis artificiosa, gdzie prawie zawsze następuje podporządkowanie wiersza pewnemu schematowi, Masen wykorzystuje również pewnego rodzaju szablon. Nie chodzi jednak o formy powiązane z obrazem, lecz o układ logicznych elementów argumentowania. Ponieważ zagadnienie jest dość skomplikowane ze względu na odniesienia do dialektyki i retoryki, sam traktat stanowi rodzaj itinerarium. Autor prowadzi czytelnika, krok za krokiem odsłaniając coraz to nowe możliwości wynajdowania akuminu. Jak okazało się podczas analizy utworów dotyczących Judasza, ingerencja w bieg myśli, sterowanie skojarzeniami i gry słowne – wszystko to pozwoliło uczonemu opracować pokaźny zbiór epigramatyczny. Kwestią otwartą pozostaje, czy bez mała każda argucja daje się przyporządkować do wyszczególnionych fontes, jak utrzymywał jezuita. Jego teoria była ceniona przez barokowych znawców zagadnienia i późniejszych uczonych, gdyż wtajemnicza w warsztat poetycki w tym zakresie twórczości, gdzie aplikowano akuminy.
Działalność duszpasterska o. dr. Władysława Siwka TJ w Szczecinie
Siedziako, Michał (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2013)
Ojciec dr Władysław Siwek TJ należy do duszpasterzy, którzy bardzo wyraźnie zapisali się w historii Szczecina i pamięci szczecinian. Okres jego pracy w mieście przypadł na lata 1950–1970 (z przerwą w latach 1955–1956, kiedy zakonnicy z Towarzystwa Jezusowego zostali wypędzeni przez komunistyczne władze). Do 1955 roku opiekował się duszpasterstwem akademickim, po powrocie w 1957 roku wrócił do starych obowiązków oraz dodatkowo został mianowany diecezjalnym duszpasterzem służby zdrowia. Dzięki gruntownemu wykształceniu oraz osobistej charyzmie o. Siwek był w stanie stworzyć mocną podstawę ideową dla niezależnych przekonań u swoich podopiecznych. Jego trwałym osiągnięciem było uformowanie wokół siebie grupy ludzi o jednoznacznie antykomunistycznych poglądach, którzy w kolejnych latach stanowili swoistą elitę środowisk katolickich w Szczecinie. Ludzie ci budowali zręby „niezależnego społeczeństwa”, współtworząc opozycję demokratyczną lat siedemdziesiątych, w latach osiemdziesiątych zaś włączyli się w wielki ruch społeczny, który doprowadził do upadku komunizmu w Polsce, jakim była „Solidarność”. Sam o. Siwek został w 1970 roku przeniesiony dyspozycją zakonną do Bydgoszczy, następnie zaś do Warszawy, gdzie zmarł 16 lipca 1973 roku.
Kaznodziejstwo posoborowe: przed czy po odnowie?
Draguła, Andrzej (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2013)
Konstytucja o liturgii Soboru Watykańskiego II przywróciła homilii należną rolę w liturgii Mszy św., czyniąc z niej jej integralną częścią. Była to realizacja postulatu odnowy kerygmatycznej w teologii i przepowiadaniu. Homilia wykracza poza jej wyjaśniającą i pouczającą rolę, która dominowała w przepowiadaniu przedsoborowym. Wypowiedzi homiletów pokazują, że upowszechnianie homilii w Kościele w Polsce nie dokonywało się łatwo, a kaznodzieje chętnie powracali do przepowiadania tematycznego skupionego na prawdach wiary i moralności. Wypowiedzi współczesnych słuchaczy potwierdzają diagnozę homiletów. Do tej diagnozy dołącza się także wezwanie papieża Franciszka o bardziej kerygmatyczny kształt homilii.
O działaniu, zaniechaniu i dopuszczeniu śmierci
Ferdynus, Marcin (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2013)
Kategorie działania, zaniechania działania oraz dopuszczenia śmierci stanowią przedmiot żywej dyskusji szczególnie w kręgu filozofii analitycznej. Analizy filozoficzne zawarte w niniejszym artykule koncentrują się zasadniczo wokół zasady moralnej symetrii oraz neotomistycznej zasady voluntarium indirectum, gdyż odgrywają one ważną rolę w kwestii rozstrzygania dylematów moralnych, czyli sytuacji związanych z trudnym wyborem między alternatywnymi opcjami. Rozróżnienie tych trzech kategorii stanowi kluczowe znaczenie w kwestii związanej z przedłużaniem ludzkiego życia oraz z dopuszczeniem śmierci. Konkurencyjne koncepcje ilustrujące analizę kategorii działania, zaniechania działania oraz dopuszczenia śmierci odwołują się do poglądów takich myślicieli, jak: M. Tooley, D. Callahan, Ph. Foot, B. Williams, F.M. Kamm, B. Chyrowicz.
Katechizm Kościoła Katolickiego ostatnim z dokumentów odnowy soborowej
Offmański, Andrzej (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2013)
Sobór Watykański II nie poświęcił w całości żadnego dokumentu katechezie, jak to miało miejsce na Soborze Trydenckim czy Watykańskim I, ale liczne sformułowania w konstytucjach czy dekretach stały się inspiracją do odnowy katechetycznej, którą papież Paweł VI nazwał „zieloną gałęzią na drzewie, jakim jest Kościół”. Kolejne Synody Biskupów w Rzymie poświęcone zostały problematyce ewangelizacji i katechizacji w zmieniającym się świecie, a wydane po nich adhortacje apostolskie nakreśliły zasady dynamicznego rozwoju tych procesów. Przychylając się do postulatów ojców Synodu 1983 o opracowanie katechizmu dla całego Kościoła, Jan Paweł II powołał zespół redakcyjny, który pod kierunkiem kardynała J. Ratzingera opracował i w 30-lecie Soboru wydał Katechizm Kościoła katolickiego. Pod wpływem inspiracji soborowych oraz osiągnięć kerygmatyków i katechezy o orientacji antropologicznej powstał Katechizm, który w dniu promulgacji papież określił jednym z „najważniejszych wydarzeń najnowszej historii Kościoła”. Szybko stał się bestsellerem w wielu krajach świata i zarazem podsumowaniem odnowy Kościoła XX wieku.
Wiara a uporczywa terapia
Wejman, Henryk (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2013)
Główna treść artykułu dotyczy ukazania wartości wiary w procesie podejścia człowieka do rzeczywistości umierania. Umieranie wpisane jest w jego egzystencję. I choć jest ono naturalną konsekwencją przemijania człowieka, to fundamentalnym zadaniem, szczególnie lekarzy, jest troska o jego życie. Jej najgłębszym wymiarem staje się terapia. W związku z tym rodzą się pytania, do jakich granic można stosować terapię, aby nie przyjęła ona formę uporczywej, i jaką w tym względzie rolę ma do odegrania wiara. Wiara, będąc osobowym spotkaniem człowieka z Bogiem, sprawia, że jest on w stanie spoglądać na swoje ziemskie życie w aspekcie sakralnym. Z tej też płaszczyzny nabiera on zdolności, oczywiście po racjonalnym rozeznaniu, do podjęcia decyzji – czemu dał przykład Jan Paweł II w chwili swojego umierania – co do dalszego toku leczenia lub jego zaniechania. I tutaj właśnie ujawnia się nieodzowna wartość wiary, która wyraża się w tym, że umierający człowiek jest w stanie postawić granice terapii, aby nie nabrała ona uporczywego charakteru.
Etyka w zawodzie samorządowca w aspekcie personalistycznym
Dyk, Tadeusz (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2013)
Po roku 1989 w Polsce wraz ze zmianami społecznymi i politycznymi wzrosła rola samorządów lokalnych. Praca samorządowca nabrała wartości osobowej zarówno w wymiarze osobistym, jak i społecznym. Artykuł jest próbą refleksji dotyczącej pracy samorządowca w kontekście etyki personalistycznej. Samorządowca z jednej strony obligują przepisy prawa państwowego, a z drugiej strony jest on członkiem wspólnoty, w której żyje i na rzecz której pragnie pracować. Jego życie moralne i wartości, które przyjmuje, są ważne w tej służbie i go legitymizują. Pragnę podkreślić, że jego rozwój osobowy jest ważnym elementem tej działalności zarówno dla niego samego, jak i osób, którym pragnie służyć.
Homo naturae lupus est? Problem relacji człowieka i natury w ujęciu historycznym i współczesnym
Bujak, Janusz (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2013)
Celem artykułu jest ukazanie różnych odpowiedzi udzielanych na pytanie o przyczyny i drogi wyjścia z kryzysu ekologicznego. W wielu środowiskach panuje dziś przekonanie, że to człowiek jest największym niebezpieczeństwem dla środowiska naturalnego (homo naturae lupus est), dlatego jeśli świat i ludzkość mają przetrwać, należy ograniczyć do niezbędnego minimum liczbę ludzi na świecie. Inaczej widzi drogi wyjścia z kryzysu ekologicznego Stolica Apostolska. Jan Paweł II w encyklice Centesimus annus z 1991 roku omówił „ekologię ludzką”, zgodnie z którą na pierwszym miejscu należy postawić człowieka, który jest panem stworzenia, ale nie w sposób absolutny, ponieważ swoją władzę otrzymał od Boga, przed którym zda sprawę ze swoich czynów.
Sonia Livingstone, Young People and New Media. Childhood and the Changing Media Environment, Los Angeles – London – New Delhi – Singapore – Washington DC 2008, ss. 277.
Łuszczek, Krzysztof (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2013)
Jörg Lüer, Die katholische Kirche und die „Zeichen der Zeit”. Die Deutsche Kommission Justitia et Pax nach 1989, „Theologie und Frieden“ Bd. 44, Stuttgart 2013, ss. 301.
Chojnacki, Grzegorz (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2013)

Przeglądaj

Przeglądaj Colloquia Theologica Ottoniana, 2013, nr 1 wg Data wydania