Verbum Vitae, 2019, T. 36

Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/27976

Przeglądaj

Teraz wyświetlane 1 - 20 z 20

Kara wieczna a grzech pierworodny. Konieczność debaty
Piotrowski, Eligiusz (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2019)
Wieczne potępienie jest pierwszą konsekwencją grzechu pierworodnego. Tę prawdę Kościół potwierdzał przez stulecia, wydając w tej materii jednoznaczne orzeczenia, które do dzisiaj zachowują swoją ważność. Nauczanie Synodu w Kartaginie (411), mówiące wprost o wiecznym potępieniu ludzi zmarłych w grzechu, potwierdzają kolejne synody, sobory i współczesne dokumenty Kościoła. Taka jest też nauka Katechizmu. Zasadniczym problemem jest fakt, że Magisterium wiąże nauczanie o grzechu pierworodnym z nienaukową prawdą o pochodzeniu człowieka obecną na kartach Biblii. Jednocześnie nauka o grzechu pierworodnym jest koniecznym fundamentem przepowiadania o zbawieniu. Konflikt (a przynajmniej napięcie) pomiędzy nauką a wiarą jest oczywisty, a czynione próby wydają się nie dostrzegać istoty problemu albo problem ten bagatelizować. Trudno jednak uzasadnić, że grzech pierworodny jest skutkiem przewinienia jednej ludzkiej pary. Konieczna jest więc debata na temat rzeczywistości „grzechu pierworodnego” i uzgodnienie jego rozumienia ze współczesnym stanem wiedzy, zwłaszcza w perspektywie możliwego wiecznego potępienia wszystkich niezbawionych.
„Wypali całkowicie wszystko i pozostanie palący się pył” (4 Syb 177). Eschatologiczna kara w przekazie IV Księgi Sybillińskiej
Miduch, Maria (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2019)
IV Księga Sybillińska, mająca swoje korzenie w judaizmie diaspory greckiej, jest dziełem, które miało na celu skłonienie pogan do zmiany ich stylu życia. Sybilla w sposób obrazowy udziela swoim słuchaczom pouczeń o charakterze moralnym. Elementy eschatologiczne pojawiające się w tekście księgi są traktowane jak narzędzie do osiągnięcia zamierzonego celu. Wizja kary ma służyć zachęcie do porzucenia grzesznego życia. W idei kary prezentowanej przez autora dzieła możemy zauważyć pewną etapowość: od kary o wymiarze pedagogicznym do kary wiecznej, nieodwracalnej.
Marc Van De Mieroop, Hammurabi. Król Babilonu (tł. Fabian Tryl) (Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 2016). Ss. 243. PLN 39.90. ISBN 978-83-7976-435-8
Lemański, Janusz (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2019)
Κόλασις w literaturze helleńskiej: od Tukidydesa do Pseudo-Timajosa
Osek, Ewa (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2019)
Tematem artykułu jest analiza semantyczna greckiego rzeczownika odsłownego κόλασις w literaturze helleńskiej od jej początków do czasów powstawania Nowego Testamentu. Cześć pierwsza artykułu przedstawia definicje słownikowe i etymologię κόλασις. Część druga analizuje znaczenie κόλασις w okresie klasycznym. Część trzecia omawia sens terminu w okresie hellenistycznym. Część czwarta zawiera konkluzję podsumowującą wszystkie analizowane wystąpienia i klasyfikującą znaczenia wyrazu. Analiza semantyczna użycia κόλασις w prozie helleńskiej okresów klasycznego i hellenistycznego pozwala na wyodrębnienie tuzina jego znaczeń. Są one następujące: sankcje polityczno-gospodarcze; okrzesywanie drzewa; represje; kary lub nagrody, które motywują ludzi; dyscyplinowanie, wychowanie; ukaranie przez prawo; kara naprawcza, tj. chłosta, grzywna, utrata przywilejów; kara odstraszająca, tj. banicja, decymacja, egzekucja; zemsta, odwet, tj. tortury, głodzenie; kara doczesna; kara eschatologiczna; kara boska. Na 140 wystąpień zaledwie osiem pozycji odnosi się do kar eschatologicznych, z czego dwa (odnotowane u Klearcha z Soloj i Diodora Sycylijskiego) oznaczają karę boską, która potencjalnie może być wieczna.
Danuta Piekarz, (Nie)święty gniew. Co Biblia mówi o złości? (Kraków: Wydawnictwo WAM 2019). Ss. 168. PLN 24,90. ISBN 978-83-277-1642-2
Bąk, Tomasz (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2019)
Stanisław Bazyliński, Wprowadzenie do studium Pisma Świętego. Wydanie drugie poprawione, uzupełnione i poszerzone. Apendyks opracował ks. A. Kubiś (Kielce: Jedność 2019). Ss. 335. PLN 29,75. ISBN 978-83-8144-252-7
Tronina, Antoni (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2019)
Biblijny symbol piekła w egzystencjalnym ujęciu Paula Tillicha
Lorek, Piotr (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2019)
Artykuł stanowi przyczynek do rekonstrukcji poglądu Paula Tillicha odnośnie do symbolu piekła. Podejmuje analizę kwestii zmartwychwstania ciała, ciągłości świadomości jednostki, pośmiertnego dualizmu losów jednostek i wreszcie samej koncepcji piekła w jej doczesnym i ostatecznym, jeśli chodzi o doświadczenie jednostki, ujęciu. Tillich poprzez wprowadzenie negacji nieciągłości i ciągłości między tym, co ostateczne a tym, co doczesne, deliteralizuje poszczególne pojęcia eschatologiczne i ukazuje ich symboliczną wartość, rozświetlającą egzystencjalną sytuację jednostki w jej skończoności i wyobcowaniu, także w przekraczalnej doczesność rzeczywistości.
Pośmiertna kara w ujęciu Czwartej Księgi Machabejskiej
Baran, Grzegorz M. (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2019)
Jedną z kwestii teologicznych Czwartej Księgi Machabejskiej jest kara pośmiertna, której istotę autor tego dzieła ukazał w odniesieniu do Antiocha IV Epifanesa. Celem artykułu jest wykazanie, że autor Czwartej Księgi Machabejskiej miał na uwadze wieczny wymiar tej kary. Podjęte zamierzenie zostanie realizowane na podstawie analizy terminów (przymiotniki: ἀκατάλυτος, αἰώνιος; rzeczownik αἰών) oraz form czasownikowych (zob. 4 Mch 18,5; 18,22), które opisują pośmiertną karę Antiocha IV. Przeprowadzone analizy pozwolą uchwycić zarówno wymiar, jak i charakter pośmiertnej retrybucji w ujęciu Czwartej Księgi Machabejskiej.
Kara wieczna i jej przeciwwaga w Mt 25,46
Linke, Waldemar (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2019)
„Kara wieczna” w Mt 25,31-46 to pojęcie symetryczne do „życia wiecznego”. Symetryzm cechuje całą jednostkę kompozycyjną, do której należy ta perykopa. Jest też ona realizacją modelu obecnego już w Ewangelii według św. Marka, ale rozwiniętego w Ewangelii według św. Mateusza. Model składa się z trzech części: przypowieści, separatora oraz alegoryzującej interpretacji początkowej przypowieści. W tym kontekście „kara wieczna” jest odpowiednikiem niedopuszczenia nierozumnych panien na ucztę weselną.
Koncepcja kary a hipoteza apokatastazy w eschatologii Grzegorza z Nyssy
Szram, Mariusz (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2019)
Kwestia rozumienia pojęcia apokatastazy przez Grzegorza z Nyssy nie jest łatwa do interpretacji. Teksty źródłowe nie są jednoznaczne, a czasem nawet sprzeczne, i mogą budzić wątpliwości co do autentyczności. Niniejszy artykuł, na podstawie zachowanej spuścizny Grzegorza oraz współczesnej literatury naukowej, próbuje udzielić odpowiedzi na następujące pytania: w jaki sposób Grzegorz rozumiał biblijne przekazy o wiecznym potępieniu?; jak pojmował zagadnienie kary pośmiertnej?; jak rozumiał sąd szczegółowy i ostateczny?; oraz jak godził wszystkie te kwestie z nauką o apokatastazie? W pismach Grzegorza dominowało przekonanie o tymczasowości i leczniczym charakterze pośmiertnych kar. Będą ona miały charakter poprawczy i powinny trwać tylko tyle, i aż tak długo, ile będzie tego wymagać pełne oczyszczenie z pozostałości grzechu. Pozostaje kwestią nie do końca jasną, czy kara będzie miała charakter przejściowy także dla zatwardziałych grzeszników i czy Grzegorz dopuszczał dla nich wieczne potępienie. W eschatologii Grzegorza stale jest obecne dynamiczne napięcie między zbawczą łaską Boga skierowaną do całej ludzkości a ludzką wolnością i odpowiedzialnością, której Nysseńczyk nigdy nie próbował podważać. W próbie rozwiązania tej aporii przez Grzegorza centrum ciężkości przechyla się w stronę ostatecznego miłosierdzia i powszechnej woli zbawczej Boga. Chociaż przesłanki do wyrażenia tego przekonania Grzegorz czerpał z filozofii platońskiej, to jednak jego nadzieja na powrót wszystkich do Boga zakorzeniona była ostatecznie w argumentach teologicznych: wszechmocy i nieskończonej dobroci i miłosierdziu Boga oraz w zmartwychwstaniu Chrystusa.
Postmortem Punishment in the Parable of Lazarus and the Rich Man (Luke 16:19-31): Between Coherence and Indeterminacy of Luke’s Eschatology
Szkredka, Sławomir (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2019)
Taking as its point of departure the commonly recognized tension between the image of postmortem punishment in Lk 16:19-31 and other Lukan conceptualizations of the afterlife, the article examines the said image against the background of Luke’s overall eschatology. In the first step, both Luke’s bipolar ideological horizon and the conjunction of eschatology and wealth ethics are brought to light, demonstrating general coherence between the parable and Luke’s eschatological perspective. The parable’s presentation of the post-mortem punishment as immediate and final is affirmed. In the second step, elements of indeterminacy in Luke’s eschatological perspective are explored. Through the workings of metalepsis, the rich texture of Luke’s narrative is shown to generate additional possibilities for interpreting the rich man’s punishment. It follows that the precise nature of the punishment – its final as opposed to intermediate character – cannot be said to be completely unambiguous.
Ojcowie Apostolscy o Bożej karze za grzechy
Wygralak, Paweł (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2019)
W przedstawionym artykule zostało omówione nauczanie Ojców Apostolskich na temat Bożej kary za grzechy. W swojej refleksji opierają się przede wszystkim na Piśmie Świętym. Sięgają więc do obrazu drogi życia, której opisowi, jako drogi do zbawienia, poświęcają znacznie więcej uwagi, i drogi śmierci, przed którą starają się przestrzec adresatów swoich pism. Droga śmierci to droga negacji Bożych przykazań, lekceważenia woli Bożej i upartego trwania w grzechach. Konsekwencją takiej postawy jest kara wieczna, którą Ojcowie opisują jako śmierć i pozbawienie udziału w Królestwie Bożym. Człowiek, który wyparł się Boga, sam skazuje siebie na karę wieczną. Będzie on płonął w nieugaszonym ogniu. Nauczanie Ojców Apostolskich ma charakter ściśle pastoralny.
Znaczenie rzeczownika κόλασις w Septuagincie, pseudoepigrafach Starego Testamentu i w Nowym Testamencie w nawiązaniu do interpretacji Wacława Hryniewicza tekstu Mt 25,46
Piwowar, Andrzej (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2019)
Artykuł jest próbą odpowiedzi na zaproponowaną przez ks. prof. Wacława Hryniewicza interpretację Mt 25,46. Odnosząc się do pierwotnego znaczenia przymiotnika αἰώνιος i rzeczownika κόλασις w klasycznym języku greckim, Hryniewicz uważa, że syntagma εἰς κόλασιν αἰώνιον powinna być rozumiana nie w znaczeniu kary wiecznej, lecz jako kara wychowawcza, której celem jest zmiana i poprawa zachowania osoby ukaranej. Trwałaby ona jedynie przez pewien czas, ale nie na zawsze – nie byłaby karą wieczną, tzn. nie mającą końca. W artykule została dokonana analiza znaczenia słowa κόλασις w Septuagincie, w greckich apokryfach Starego Testamentu i w Nowym Testamencie w celu przekonania się, czy rzeczywiście rzeczownik ten został użyty w tych pismach w znaczeniu, które przypisał mu W. Hryniewicz. Na podstawie wyników przeprowadzonych badań można stwierdzić, że κόλασις straciło swoje pierwotne znaczenie, które nadał mu Hryniewicz, a przynajmniej nie jest ono tak jednoznaczne, jak twierdzi ów teolog. Słowo to najczęściej odnosi się do kary za czyn, który jest zakazany przez Prawo, bądź do czynu moralnie podejrzanego. Jedynie niektóre teksty wyraźnie wskazują na dydaktyczny aspekt analizowanego słowa. W zdecydowanej większości wypadków obecności wymiaru dydaktycznego kary jest jedynie domniemywana, ponieważ każda kara (oprócz kary śmierci i sądu ostatecznego) może być postrzegana jako mająca charakter dydaktyczny. Analiza znaczenia κόλασις dokonana w niniejszym artykule podważa twierdzenie W. Hryniewicza, że w Mt 25,46 słowo to zachowało swoje pierwotne – odnoszące się do kary wychowawczej – znaczenie.
Koncepcja kary wiecznej w eschatologii Wacława Hryniewicza
Raczyński-Rożek, Maciej (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2019)
Wacław Hryniewicz znany jest w Polsce przede wszystkim z propagowania teologii nadziei powszechnego zbawienia. Kwestią, która od razu narzuca się czytelnikowi eschatologii lubelskiego teologa, jest pytanie o istnienie piekła czy też kary wiecznej. Rzeczywistość ta, obecna w nauczaniu Jezusa i przepowiadana przez wieki w Kościele, zdaje się negować istnienie nadziei opisywanej przez lubelskiego teologa. W odpowiedzi na tę wątpliwość w artykule zostały omówione najważniejsze argumenty teologiczno-spekulatywne, biblijne oraz egzystencjalne dotyczące rzeczywistości potępienia w eschatologii Wacława Hryniewicza. Podjęto także próbę krytycznego ustosunkowania się do nich.
Pojednanie w dualizmie. Nowa koncepcja w odpowiedzi na kryzys eschatologii
Jaros, Dariusz Maria (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2019)
Artykuł jest krótkim przedstawieniem nowej koncepcji eschatologicznej, w której dopuszcza się uniwersalne pojednanie, ale w dualizmie nieba i piekła. Zdaniem autora nie wolno żywić nadziei na zbawienie wszystkich, ponieważ Bóg objawił, że w piekle istnieją osoby i będą tam na wieki. Piekło jednak, po oczyszczającym Sądzie Ostatecznym, nie będzie trwaniem w zatwardziałości, lecz będzie wiecznym cierpieniem za grzech popełniony w życiu doczesnym. Potępieni nie będą już buntować się, lecz zgodzą się na tą sprawiedliwą, wieczną pokutę.
Αἰώνιος w literaturze helleńskiej: od Platona do Pseudo-Timajosa
Osek, Ewa (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2019)
Przedmiotem niniejszego artykułu jest analiza semantyczna greckiego wyrazu αἰώνιος w literaturze helleńskiej od jej początków do czasów powstawania Nowego Testamentu. Po raz pierwszy termin αἰώνιος wystąpił w Państwie Platona, zaś po Platonie był używany przez helleńskich filozofów, poetów i historyków. Cześć pierwsza artykułu przedstawia etymologię αἰώνιος, część druga – analizę semantyczną tego wyrazu w dialogach Platona, część trzecia – jego znaczenie w filozofii po Platonie, część czwarta – w poezji hellenistycznej, część piąta – w historiografii hellenistycznej. Część szósta zawiera przegląd haseł leksykonów bizantyńskich, w których wystąpił wyraz αἰώνιος. Analiza semantyczna użycia αἰώνιος w literaturze helleńskiej (IV wiek p.n.e. – I wiek n.e.) prowadzi do wniosku, że termin ten w żadnym kontekście nie oznacza czegoś, co jest naprawdę wieczne, tj. bez początku i końca, lecz coś innego: długowieczne, długotrwałe, wiecznotrwałe, nieustanne, niekończące się, nieprzerwane, wieczyste, niezniszczalne, niezmienne. Na 60 wystąpień zaledwie osiem odnosi się do eschatologicznych kar w Hadesie, zaś trzy kolejne dotyczą eschatologicznych nagród. W żadnym z nich nie chodzi o kary czy nagrody, które byłyby faktycznie bez końca, lecz raczej o takie, które będą długotrwałe.
Janusz M. Czerski, Apokalipsa Świętego Jana. Wstęp i Komentarz. I. Ap 1–3 (Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego 2018). Ss. 202. PLN 18,90. ISBN 978-83-65860-12-5; Janusz M. Czerski, Apokalipsa Świętego Jana. Wstęp i Komentarz. II. Ap 4–13 (Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego 2019). Ss. 208. PLN 23,42. ISBN 978-83-65860-22-4
Siemieniec, Tomasz (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2019)
Jaki grzech, taka i kara. Śmierć jako odpłata za grzech według Drugiej Księgi Machabejskiej
Laskowski, Łukasz (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2019)
Artykuł zawiera analizy obecnego w Drugiej Księdze Machabejskiej charakterystycznego sposobu kompozycji epizodów o śmierci grzeszników. Umierają oni w sposób, który uwydatnia związek ich zgonu z popełnianymi wcześniej grzechami. Osobnym tematem jest historia Antiocha IV Epifanesa. Król ten skonał jako buntownik przeciw Bogu. Autor połączył tu analizowany motyw z legendami o theomachoi. Antioch nie będzie miał udziału w zmartwychwstaniu do życia, gdy ciała świętych zostaną odrodzone, a utracone części ciała przywrócone. Taki sposób interpretacji historii jest wynikiem katechetycznych tendencji księgi.
Kto może zostać potępiony? Lektura kontekstualna Ap 21,8
Kotecki, Dariusz (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2019)
Autor artykułu dokonuje analizy kontekstualnej Ap 21,8. Tekst ten mówi o karze wiecznej, używając metafory jeziora ognia i siarki. Analiza tego obrazu w kontekście Apokalipsy św. Jana, całej Biblii, jak i literatury pozabiblijnej, prowadzi do wniosku, że jest to miejsce czy stan wiecznego potępienia, pozbawione nadziei, bez żadnej możliwości odmiany losu tych, którzy tam się znajdą. Jest ostatecznym pozbawieniem się możliwości wspólnoty z Bogiem. Ap 21,8 wymienia również listę potencjalnie zagrożonych wiecznym potępieniem. Analizowana w świetle pozostałych list z Apokalipsy św. Jana (9,20-21; 21,27; 22,15) pokazuje, że nie jest ona kompletna, a raczej rodzaj portretu lub modelu kogoś, kto może zostać potępiony. Wszystkie wymienione w tym tekście wady czy grzechy – w większym lub mniejszym stopniu – odnoszą się do idolatrii albo są jej konsekwencją. Stają się w ten sposób obrazem świata pogańskiego, w którym żyją chrześcijanie i który może zagrażać im od wewnątrz. W takim kontekście Ap 21,8 jest rodzajem przestrogi dla chrześcijan powołanych do wspólnoty zbawionych. Celem ich życia jest udział w Mieście Świętym (doskonałej wspólnocie z Bogiem i Barankiem), a nie w „jeziorze ognia i siarki”. Chrześcijanie mają żyć jak zbawieni, a nie jak ludzie tego świata, świata pogańskiego zanurzonego w idolatrii. Perykopa Ap 21,8-9 odczytana w kontekście całej księgi wskazuje na wszystkie szanse i możliwości, jakie otrzymują chrześcijanie, aby mieć udział w nieograniczonym życiu wiecznym.
Znaczenie przymiotnika αἰώνιος w Setpuagincie, pseudoepigrafach Starego Testamentu i Nowym Testamencie w nawiązaniu do interpretacji Wacława Hryniewicza tekstu Mt 25,46
Piwowar, Andrzej (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2019)
Artykuł poświęcony jest analizie znaczenia przymiotnika αἰώνιος, które przyjmuje on w Septuagincie, pseudoepigrafach Starego Testamentu i Nowym Testamencie. Inspiracją do napisania artykułu była interpretacja tekstu Mt 25,46 przez ks. prof. Wacława Hryniewicza. Dowodzi on, że omawiany przymiotnik – użyty dwa razy we wspomnianym wersecie – w syntagmie εἰς κόλασιν αἰώνιον znaczy „długotrwały”, tzn. trwający przez długi czas, ale mający koniec (Hryniewicz odnosi się do znaczenia analizowanego słowa, które przyjmuje ono w grece klasycznej), podczas gdy w εἰς ζωὴν αἰώνιον przyjmuje znaczenie „wieczny”, tzn. ma swój początek, ale nie ma końca. Na tej podstawie Hryniewicz uważa, że kara, o której mówi Mt 25,46, nie jest wieczna, lecz ograniczona w czasie (w jego mniemaniu interpretację tę potwierdza również rzeczownik κόλασιν rozumiany jako kara ukierunkowana na refleksję, której celem jest poprawa postępowania). Artykuł analizuje znaczenie αἰώνιος w LXX, w pseudoepigrafach Starego Testamentu i Nowym Testamencie, wskazując na wyraźną ewolucję znaczenia tego słowa w powyższych tekstach. Zwłaszcza w pseudoepigrafach Starego Testamentu, posiadających apokaliptyczny charakter, przymiotnik ten przyjmuje znaczenie „wieczny” w tym sensie, że ma początek, ale nie ma końca (jest to tzw. wieczność względna). Przyczyną tej zmiany znaczenia była rodząca się wiara w życie pozagrobowe i nagrodę albo karę, która czeka na każdego po jego śmierci. Zakończenie artykułu wskazuje na błędy i nieścisłości dotyczące refleksji Hryniewicza na temat kary wiecznej na podstawie Mt 25,46.

Przeglądaj

Przeglądaj Verbum Vitae, 2019, T. 36 wg Data wydania