Colloquia Theologica Ottoniana, 2014, nr 2

Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/591

Przeglądaj

Teraz wyświetlane 1 - 13 z 13

Antropologia Imago Dei jako odpowiedź na antropologię gender
Bujak, Janusz (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2014)
Gender theory głosi, że istnieje odwieczny konflikt mężczyzn i kobiet, któremu można zaradzić jedynie przez zaprzeczenie istnienia płci biologicznej i zaakceptowanie „płci kulturowej” – gender, tak by zniknęły różnice pomiędzy mężczyzną i kobietą i powstało społeczeństwo aseksualne. Celem artykułu jest ukazanie, na czym polega ideologia gender i wskazanie na jej filozoficzne zaplecze w postaci marksizmu i konstruktywizmu. Odpowiedzią na tę niszczącą jednostkę, rodzinę i społeczeństwo ideę jest przesłanie Księgi Rodzaju 1–2, gdzie mowa jest o stworzeniu człowieka na obraz i podobieństwo Boga – imago Dei. Dziś szczególnie mocno trzeba przypominać, że wierzymy nie tylko w Odkupienie człowieka przez Boga – Człowieka, ale i w Boga – Stwórcę świata i człowieka, i wszystkie konsekwencje, które z tego wynikają.
Donna de Paradiso: la passione di Cristo in una sceneggiatura delle origini di frate Jacopone da Todi
Rella, Angelo (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2014)
Senza dubbio la sacra rappresentazione Donna de Paradiso di Jacopone da Todi, vero e proprio capolavoro ispirato, con la sua scrittura-sceneggiatura sembra anticipare di secoli quella del teatro moderno ma soprattutto quella cinematografica. Siamo persuasi che Jacopone da Todi abbia scritto Donna de Paradiso suggerendone una visione, trasformando continuamente il linguaggio letterario in linguaggio visivo. La scrittura del Frate a nostro giudizio reca in se la cifra della scrittura della settima arte, ovvero avere nella sua ‘visibilità’ la sua qualità principale e nell’‘azione’ la sua specificità, di quella che Italo Calvino definito “cinema mentale”. Al pari degli autori che nel secondo dopoguerra misero in scena l’alienazione dell’uomo contemporaneo, Jacopone attraverso i suoi dialoghi-monologhi, ridotti al minimo, mostra l’angoscia, la solitudine e l’impossibilità di comunicare di una madre straziata dal dolore per quanto accade al proprio figlio. Gli spettatori-lettori non potevano nel Medioevo, e non possono oggi, non lasciarsi colpire dalla singolare forza di evocazione visuale della passione, dalla qualità violenta e “incarnata” della sua rappresentazione.
Ekologia osoby. Relacyjno-społeczne aspekty funkcjonowania dorosłych dzieci lesbijek i gejów
Jackowska, Ewa (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2014)
W artykule skupiono się na prezentacji pracy badawczej M. Regnerusa opublikowanej w 2012 roku, ukierunkowanej na rozpoznanie relacyjno-społecznego wymiaru funkcjonowania osób dorosłych, które w wieku rozwojowym były pod opieką osób żyjących w związkach jednopłciowych. Próbą badawczą byli młodzi dorośli w wieku 18–39 lat. Próba obejmowała respondentów stanowiących reprezentatywną próbę młodych dorosłych Amerykanów. W artykule ukazano podstawowe statystyczne różnice między grupami eksperymentalnymi (dzieci matek lesbijek i ojców gejów) a grupą kontrolną (dzieci wychowywane w pełnych rodzinach przez heteroseksualnych rodziców żyjących w stabilnym związku). Porównania dotyczyły między innymi pozycji społeczno-ekonomicznej, aktualnej sytuacji rodzinnej, więzi z rodziną macierzystą, identyfikacji seksualnej. Statystycznie istotne różnice między grupami eksperymentalnymi a grupą kontrolną wystąpiły w 25 na 40 (63%) zmiennych (grupa respondentów wychowywanych przez matki lesbijki) i 11 (28%) zmiennych (grupa respondentów wychowywanych przez gejów). Wszystkie te różnice wskazywały na lepsze wskaźniki rozwojowe młodych dorosłych wychowywanych w rodzinach heteroseksualnych. Omówione wyniki badań nie są spójne z badaniami, na które powołuje się w oświadczeniu z 2004 roku Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne (APA), domagające się prawa do adopcji dzieci dla związków jednopłciowych. Przyczyny tej niezgodności są szczegółowo dyskutowane w następnej części opracowania. Autorka zauważa między innymi, że prace badawcze uwzględnione w raporcie APA odnoszą się do pewnych wycinków życia psychicznego badanych dzieci, wychowywanych przez matki lesbijki i ojców gejów. Problemy identyfikacji płciowej i orientacji seksualnej nie były wnikliwie analizowane. Nie badano w ogóle wyższych mechanizmów kontroli i integracji zachowania (koherencji osobowości, systemu wartości, postawy wobec życia rodzinnego i tak dalej), których jakość ma szczególne znaczenie dla zdrowia psychicznego jednostki. We wnioskach zwrócono między innymi uwagę na fakt, że związki partnerskie osób jednej płci istniały zawsze i nie są fenomenem naszych czasów. Niektóre z nich bez względu na literę prawa będą sprawować opiekę nad dziećmi, stanowiąc wyzwanie dla służby zdrowia, organizacji pozarządowych, placówek psychoterapeutycznych, a także wymiaru sprawiedliwości.
Erazm z Rotterdamu i kardynał Gabriel Paleotti – dwie wizje starości
Nowaszczuk, Jarosław (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2014)
Koncepcje starości zaprezentowane przez Erazma z Rotterdamu i Gabriela Paleottiego różnią się między sobą pod wieloma względami. Dzieła poświęcone schyłkowemu etapowi ludzkiego życia zostały przygotowane przez autorów w różnym wieku i w innym okresie renesansu. Poglądy wyrażono w jednym wypadku wierszem, w drugim prozą. Istotniejsze wydaje się jednak to, że – odwołując się do tych samych źródeł – autorzy prowadzą czytelnika do zupełnie odmiennych wniosków. Zarówno dla Erazma, jak i Paleottiego punkt wyjścia i bazę rozważań stanowią antyczne poglądy dotyczące starości. Pierwszy z nich tak dalece je absorbuje i wyjaskrawia, że spotyka się nawet z zarzutem, jakoby przeżywał depresję albo kryzys wieku średniego. Wydaje się natomiast, że Rotterdamczyk prowadzi czytelnika nie do czego innego, jak do ponownego przeżycia idei świata starożytnego, co było przecież programowym założeniem renesansu. Przeciwnie jest u Paleottiego. O ile bowiem utwór Erazma można uznać za rodzaj literackiego comploratio dotyczącej starości, dzieło Paleottiego bez wątpienia mieści się w dziedzinie konsolacji. Również i ten autor odnosi się do poglądów antycznych. Ich prezentacji poświęca bez mała trzecią część traktatu. Co więcej, dokonuje podziałów i uogólnień, wskazując na wiodące trendy w myśleniu o starości. Ostatecznie porzuca jednak dawne twierdzenia, by w tej partii, gdzie prezentuje własne poglądy, posiłkować się filozofią scholastyczną. O ile odwołania do Biblii i historii Kościoła dotyczą zasadniczo sfery przywoływanych egzemplifikacji, to całe dzieło podporządkowane zostało myśli chrześcijańskiej. Sam uczony nie chciał bowiem kreślić ideału starości jako takiej, lecz starości chrześcijańskiej. Bardzo widoczne powiązanie treści i światopoglądu nie dziwi u autora, który był katolickim duchownym głęboko zaangażowanym w reformę Kościoła. Być może jest to również pośrednie następstwo przyjęcia twierdzeń Tomasza z Akwinu, którego tezy stanowiły bazę całego przedstawienia, a zwłaszcza wywodu dotyczącego pojmowania dobra. Nie można również wykluczyć, że wyraziście zarysowane poglądy religijne wraz ze skłonnością do encyklopedycznej systematyzacji są znakiem zwiastującym nadchodzący barok. Ostatecznie oba utwory nie dają rozstrzygającej odpowiedzi na pytanie, czy starość to dobry czas w ludzkim życiu. Wtajemniczają jednak w renesansowe rozumienie zjawiska będące wynikiem koincydencji poglądów antycznych oraz doświadczeń osobistych i społecznych.
Immanenza e trascendenza nell’icono-sofia di Pavel Florenskij
Del Mastro, Diana (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2014)
Pavel Florenskij, a differenza di molti studiosi russi, convinti assertori dell’irriducibilità tra Fede e Ragione, tra Fede e Cultura, è stato pioniere di un nuovo epistemologico in grado di sviluppare un legame vitale tra ragione scientifica da un lato e Rivelazione dall’altro, tra Filosofia e Teologia, traendo ispirazione da entrambe, sia dalla tradizione spirituale ortodossa, che dai profondi mutamenti del pensiero scientifico contemporaneo, in una visione sintetica di straordinaria intensità teoretica che si intreccia tragicamente con la sua vita. Gli argomenti principali che verranno presentati in questo lavoro, della complessa e vasta opera del teologo, filosofo, sacerdote e martire russo, saranno: la natura degli opposti e l’a-sistematicità della conoscenza e la sua dimensione iconica.
Księga Liczb jako końcowy etap w redagowaniu Pięcioksięgu?
Lemański, Janusz (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2014)
Wieloaspektowa analiza Księgi Liczb pozwala postrzegać ją jako dzieło bardzo różnorodne pod względem języka, stylu, tendencji teologicznych oraz tradycji prawnych Z jednej strony dostrzec tu można wyraźne ślady pracy redaktorów kapłańskich i niekapłańskich, a z drugiej – widoczna jest próba syntezy obu tych nurtów teologicznych. Materiał prawny zawarty w tym dziele również przejawia tendencje wyraźnie uzupełniające względem rozwiązań proponowanych w innych miejscach. Ślady późniejszych korekt odnajdujemy również w kontekście samych tylko perykop z Księgi Liczb (na przykład Lb 11–12). Z jednej strony treść księgi przygotowuje czytelnika do wydarzeń opisanych w Księdze Jozuego, a z drugiej – przekonuje go o wyjątkowej roli Mojżesza w realizacji Bożych planów względem Izraela. Wszystko to pozwala współczesnym badaczom zajmującym się analizą historyczno-krytyczną i krytyczno-literacką postulować, że księga ta w znacznej mierze jest owocem ostatniej redakcji tego, co znamy dziś jako Pięcioksiąg, i w swej ostatecznej formie została ukształtowana najpóźniej w drugiej połowie IV wieku przed Chrystusem.
Mózg i umysł zwierząt
Dyk, Wiesław (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2014)
W strukturze ludzkiego mózgu można wyróżnić kolejno warstwowo ułożone: mózg jaszczurki (umożliwia oddychanie, spożywanie posiłków i sen), mózg psa (zdolność do tworzenia hierarchicznego społeczeństwa) i nowość ewolucyjną – mózg człowieka (zdolność do abstrakcyjnego myślenia). Kora nowa u ludzi jest grubsza niż u zwierząt, a także bardziej pomarszczona. Inną różnicą na korzyść mózgu ludzkiego jest wielkość i doskonałość rozwiniętych płatów czołowych, które przyczyniają się do uzyskania większej pamięci operacyjnej. Płaty czołowe ułatwiają ludziom koncentrowanie się na ogólnych obrazach, tworzenie ogólnych koncepcji i schematów, ale pomniejszają zdolności postrzegania detali, szczegółowych i niepowtarzalnych danych, czystych bodźców zmysłowych. Postrzeganie detali jest właściwe dla świata zwierzęcego. EEG zwierząt nie różni się od ludzkiego, co stanowi podstawę przyjęcia tezy, że zwierzęta odznaczają się świadomymi myślami w kontekście zapachów, dotyku i smaku. Zwierzęta także myślą obrazowo, ale u człowieka występuje wyższy poziom inteligencji ogólnej. Powoduje to, że człowiek, zamiast działać, szuka najpierw nadmiernych uogólnień, zasad, norm działania. Ludzkie myślenie opiera się na języku, a zwierzęce wspiera się mową fonetyczną – muzyką wydawanych głosów. Za język słowny i muzyczny odpowiada część w mózgu zwana ośrodkiem Broki. Rozwinięcie się języka słownego umożliwiła ewolucja płatów czołowych. Dokładniej to lewa półkula odpowiada za język słowny. Wśród filozofów toczy się dyskusja na temat świadomości nie tylko w zależności od struktury mózgu, ale także poszukiwania bardziej szczegółowego uwarunkowania funkcji mózgu. Istotne miejsce w tych poszukiwaniach znajduje „intencjonalność”, czyli odniesienie między umysłem a rzeczywistym światem. Między umysłem i przedmiotami wyróżnia się także treść stanowiącą podmiot odnoszenia. Tak zatem intencjonalność i treść odniesienia stanowią podstawy poszukiwania świadomości wśród zwierząt. Te dwa składniki u ludzi i u zwierząt są przyczyną automatycznych reakcji i działania. U człowieka język wypowiedzi i język myśli różni się znacznie. Ludzie podporządkowują zewnętrzny świat pod swe pojęcia, czego nie czynią zwierzęta. Bez względu na powstające różnice przyjmuje się, że intencjonalność jest podstawą świadomości zarówno u zwierząt, jak i u człowieka. Jednakże wśród zwierząt intencjonalność i świadomość są spójne, w środowisku ludzkim ta spójność występuje tylko we śnie. Ze względu na zbieżność ewolucyjną kształtowania się mózgów zwierzęcych i ludzkich będących podstawą zachowania proponuję, by zamiast „przedmiotowości moralnej” przyjąć tezę o „partycypacji zwierząt w moralności”. Zasady moralne człowiek poznaje, kształtuje w system pojęć, ale ich nie ustala. Wiele pisano na temat możliwości ewolucji duszy ludzkiej ze zmysłowej duszy zwierzęcej. W niniejszym artykule podaję, że dyskurs na temat duchowości duszy przekracza sferę przyrodniczą.
Proweniencja, rozwój i specyfika „dialogowego ja” w psychologii pastoralnej
Pankalla, Andrzej; Wieradzka-Pilarczyk, Anna (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2014)
Historia psychologii pastoralnej, od jej powstania na gruncie dziewiętnastowiecznego protestantyzmu, aż do czasów współczesnych, uwidacznia pewien problem z umiejscowieniem jej pośród dyscyplin naukowych. Przyczyn tej rozmytej tożsamości upatruje się w ciągłej nieumiejętności pogodzenia relacji psychologii i religii, przechodzącej od etapów jawnej wrogości (freudyzm, marksizm), poprzez redukcjonizm z prostym utożsamianiem zjawisk psychicznych i duchowych czy wzajemną obojętność, po otwartość i wzajemne korzystanie ze swych osiągnięć. Artykuł ukazuje aktualnie uprawianą psychologię pastoralną jako swoisty obszar „wpomiędzy” psychologią (religii) a teologią pastoralną. Uwzględniając historię tej młodej dyscypliny, autorzy zarysowują związek psychologii pastoralnej z innymi dziedzinami wiedzy, wskazując, że niejasna tożsamość na styku teologii i psychologii może stanowić w swej istocie jej wielki zasób budowany na zdolności interdyscyplinarnego dialogu oraz elastycznym wpisywaniu się w potrzeby współczesnego człowieka z jego polifoniczną naturą.
Przestrzeganie zasad moralnych w działalności politycznej powinnością sumienia
Kluz, Marek (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2014)
Życie obywatela to – przynajmniej z chrześcijańskiego punktu widzenia – droga, która prowadzi do Boga. Można na niej spotkać co najmniej dwie niewykluczające się rzeczywistości: polityczną i religijną. Chrześcijanin winien angażować się w życie polityczne, a jednocześnie postępować zgodnie z właściwym systemem moralnym. Całą działalność polityczną trzeba pojmować w kategoriach moralnych, ponieważ w jej centrum znajduje się zawsze człowiek i jego działanie, które może być tak dobre, jak i złe. Nie wolno uprawiać polityki według zasad ideologii skuteczności i sukcesu bez liczenia się z wartościami ogólnoludzkimi i prawami moralnymi. Przestrzeganie zasad etycznych w obrębie polityki jest gwarancją właściwego funkcjonowania państwa oraz zabezpieczenia praw jednostki. Zdając sobie sprawę z możliwych zagrożeń w dziedzinie polityki, należy mówić o potrzebie formacji moralnej wszystkich pełniej uczestniczących w życiu politycznym. Formacja ta jest konieczna, aby przenikać świat polityki duchem służby na rzecz dobra wspólnego.
Społeczne koszty wdrażania ideologii gender
Kacprzak, Monika (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2014)
Teoria gender, rozwijająca się w naukach społecznych od połowy XX wieku, wyrosła ponad dyskurs akademicki i stała się kategorią polityczną. Przez zwolenników przedstawiana jest jako narzędzie przeciwdziałania przemocy wobec kobiet oraz realizowania zasady równości płci na wszystkich płaszczyznach egzystencji. Analiza kluczowych postulatów gender za pomocą wypracowanej przez R. Putnama oraz F. Fukuyamę teorii kapitału społecznego prowadzi do odmiennych wniosków. Celem artykułu jest przedstawienie wybranych kosztów ponoszonych przez społeczeństwo w wyniku wdrażania postulatów teorii gender w programy polityczne, ekonomiczne i edukacyjne. Artykuł przedstawia najważniejsze kryteria tej teorii, jej analizę z perspektywy socjologicznej, antropologicznej oraz apologię katolicką wobec głównych jej założeń.
Sprawozdanie z 10. Walnego Zebrania Stowarzyszenia Biblistów Polskich oraz 51. Sympozjum Biblistów Polskich, Toruń, 17–19 września 2013
Korzec, Cezary (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2014)
Świadectwo diakonii dobroczynnej przekonującym sposobem nowej ewangelizacji
Wejman, Henryk (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2014)
Zasadniczym celem artykułu jest ukazanie wartości diakonii dla owocności nowej ewangelizacji. Odpowiedzi na tak postawiony cel szukano w czterech etapach. Najpierw określono naturę diakonii. Jest ona służbą człowieka innym realizowaną w wymiarze nadprzyrodzonym poprzez dzieło apostolatu, a w wymiarze przyrodzonym na drodze dobroczynnej pomocy. Drugim etapem analiz było zaprezentowanie przymiotów świadczącego diakonię. Aby diakonia była efektywna, świadczący ją winien się odznaczać mądrością i pełnią Ducha Świętego, a w udzielaniu pomocy potrzebującemu powinien kierować się serdecznością, dobrocią, cierpliwością i nade wszystko umiłowaniem Boga. Kolejnym etapem analiz było odsłonięcie istoty nowej ewangelizacji. Stanowi ją przepowiadanie orędzia ewangelicznego z nowym zapałem apostolskim przy użyciu nowych metod jego przekazu zrozumiałych dla współczesnego słuchacza i z nową wyrazistością. Ustalenie natury i sposobu realizacji diakonii oraz odsłonięcie istoty nowej ewangelizacji pozwoliło w czwartym etapie ukazać wartość diakonii w procesie owocnego oddziaływania nowej ewangelizacji. Ta wartość jest niezaprzeczalna. Gdy ewangelizacyjna postawa głosiciela zostanie wzmocniona diakonią z jego strony, to przekaz przez niego orędzia ewangelicznego staje się owocniejszy.
XIX Walne Zgromadzenie Federacji Bibliotek Kościelnych Fides Wrocław, 2-4 września 2013
Waluś, Justyna (Wydział Teologiczny Uniwersytetu Szczecińskiego, 2014)

Przeglądaj

Przeglądaj Colloquia Theologica Ottoniana, 2014, nr 2 wg Tytuł