Polonia Sacra, 2016, R. 20, Nr 1 (42)
Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/4256
Przeglądaj
Ostatnie zgłoszenia
Pozycja „Ubodzy, a wzbogacający wielu” (por. 2 Kor 6, 10). Ubóstwo Chrystusa i wiernych w nauczaniu św. PawłaPiekarz, Danuta (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II, 2016)W tradycyjnie pojmowanym zbiorze Listów Pawłowych jedynie w 1 Tm można znaleźć typowe wskazania dotyczące ewangelicznej postawy wobec dóbr materialnych. W listach protopawłowych myśl Apostoła rozwija się w innym kierunku: wzorem dla wiernych i punktem wyjścia jest uniżenie, ogołocenie Chrystusa, który właśnie poprzez przyjęcie ludzkiej natury obdarzył nas życiem Bożym. Paweł wpatrzony w ten wzór również „wyzuł się ze wszystkiego”, by wytworzyć w swoim życiu „przestrzeń” dla Chrystusa, aby On poprzez Apostoła mógł działać w wiernych. Na wzór Chrystusa Sługi również Paweł czuje się sługą, nie tylko swojego Pana, ale i powierzonych mu braci w wierze. Zachęca ich do wzajemnej troski i współodpowiedzialności, przypominając, iż w Chrystusie wszyscy – także, a może zwłaszcza ci najsłabsi – są członkami jednego Mistycznego Ciała, a nawet najuboższy członek wspólnoty ma bezcenną wartość, skoro Chrystus przelał za niego swoją krew. Konkretnym przejawem troski Apostoła o dobro i jedność całego Kościoła jest organizacja składki wśród wspólnot znad Morza Egejskiego dla ubogich wiernych w Jerozolimie. Paweł pragnie, by wierni traktowali udział w składce nie jako bolesne wyrzeczenie, ale jako udział w łasce, jako dowód wdzięczności wobec Boga, który nie da się prześcignąć w hojności.Pozycja Problem ubóstwa w biblijnej koncepcji człowiekaJelonek, Tomasz (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II, 2016)Wszystkie przypadki braków, jakie są udziałem ludzi, określamy terminem „ubóstwa”, mówiąc bardziej szczegółowo o ubóstwie materialnym, fizycznym lub duchowym. Jednak termin „ubóstwo” ma także szersze zastosowanie i w sensie moralnym może oznaczać postawę wewnętrznej wolności względem posiadanych lub nieposiadanych dóbr materialnych, a w sensie religijnym oznacza wewnętrzne uzależnienie od Boga w odniesieniu do wszystkich potrzeb życiowych. W myśli biblijnej obserwujemy bardzo charakterystyczną zmianę poglądów na przyczynę ubóstwa i jego znaczenie. W początkowych etapach dziejów zbawienia bogactwo człowieka uważano za przejaw szczególnego błogosławieństwa Bożego, a zatem ubóstwo było oznaką braku tego błogosławieństwa, co wiązało się z karą Bożą za grzechy. Zatem człowiek ubogi to człowiek grzeszny, zasługujący na gniew Boży. Myśl ta bardzo dobitnie została wyakcentowana w niezwykłej medytacji na temat ludzkiego cierpienia i nędzy, jaką jest biblijna Księga Hioba. Księga ta jest ważnym etapem rozwoju myśli biblijnej na ten temat. Ubóstwo nie musi być wyrazem kary Bożej, a człowiek ubogi nie musi być grzesznikiem. Materialne bogactwo, a także materialne ubóstwo nie stanowią istotnej sprawy w życiu człowieka. Jego prawdziwą wartością, która liczy się wobec Boga i decyduje o osiągnięciu ostatecznego celu, jest ubóstwo duchowe, które ustanawia poprawną hierarchię wszystkich wartości. Naczelną jest Bóg, któremu należy całkowicie zaufać, a to zaufanie zawsze będzie busolą, która może tak poprowadzić człowieka wobec bogactwa lub ubóstwa, aby jedno i drugie mogło mu służyć w odpowiadaniu na skierowany ku niemu Boży plan zbawienia.Pozycja Ubóstwo w psalmach IzraelaJędrzejewski, Sylwester (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II, 2016)Ubogi z psalmów jest wiernym członkiem ludu Izraela, który znalazł się w stanie jakiegoś zagrożenia. Zagrożenie to może mieć naturę społeczną, polityczną lub religijną. W poczuciu swej bezradności orant kieruje wołanie do Boga, który zawarł z Izraelem przymierze. Pojęcie ubóstwa w psalmach Izraela rozwijało się, przybierając znaczenia coraz bardziej metaforyczne. W Kazaniu na górze Jezus nadaje ubóstwu najwyższą rangę duchową, uznając je za główny przymiot duchowy w przynależności do królestwa: „Błogosławieni ubodzy w duchu”.Pozycja Ubóstwo według świętego Bonawentury w Postylli do Ewangelii św. ŁukaszaHorowski, Aleksander (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II, 2016)Postylla na Ewangelię św. Łukasza, napisana przez św. Bonawenturę, zawiera liczne rozważania o ubóstwie i podejmuje ten temat w różnych aspektach: od konkretnych przykładów ubóstwa przeżywanego przez Jezusa i Maryję po ubóstwo pojmowane jako wyróżnik kaznodziejów ewangelicznych czyniący wiarygodnym ich przepowiadanie oraz po ubóstwo pojęte jako błogosławieństwo lub jako rada ewangeliczna i droga doskonałego naśladowania Chrystusa. W poszczególnych etapach tego artykułu starano się dokonać porównania z Postyllą Hugona z Saint-Cher oraz z rękopiśmiennymi Postyllami Jana z La Rochelle (Sarnano, Biblioteca Comunale, ms. E.91) i Aleksandra z Hales (Assisi, Sacro Convento, Fondo Antico Comunale, ms. 355). Z przeprowadzonej analizy wynika, że Bonawentura wyróżnia się spośród swoich współczesnych poprzez częste i bezpośrednie odniesienia do postaci św. Franciszka z Asyżu i do charyzmatu franciszkańskiego jako źródła inspirującego interpretację Biblii. Ponadto można skonstatować, że wpływ Jana z La Rochelle jest o wiele bardziej wyraźny niż Hugona z Saint-Cher.Pozycja Wiodące idee adhortacji apostolskiej Familiaris consortioDyduch, Jan Maciej (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II, 2016)W dniu kanonizacji św. Jana Pawła II, 27 kwietnia 2014 roku, papież Franciszek nazwał go „papieżem rodzin” ze względu na jego wielki wkład w nauczanie o małżeństwie i rodzinie. Szczególnym wyrazem tego nauczania jest adhortacja Familiaris consortio, której przewodnie idee są następujące: małżeństwo sakramentalnym przymierzem, zadania rodziny oraz rodzina Kościołem domowym. Rozważając dokumenty III Nadzwyczajnego Synodu Biskupów (5–18 X 2014) poświęconego małżeństwu i rodzinie i przygotowującego do synodu o rodzinie w 2015 roku, warto przypomnieć nauczanie Jana Pawła II na ten temat.Pozycja Obrazy ze świata przyrody w nauczaniu Jezusa o ubóstwie i bogactwieWajda, Anna Maria (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II, 2016)Obecność licznych przedstawicieli świata zwierząt i roślin na kartach Nowego Testamentu, często połączona z opisem cech charakterystycznych dla ich wyglądu lub sposobu życia czy wykorzystania ich przez człowieka, związana jest z posługiwaniem się przez Jezusa językiem obrazu. Równocześnie należy podkreślić, że ten bogaty świat przyrody jest dla Mistrza z Nazaretu narzędziem pomocnym w przekładaniu orędzia Boga na język ludzki. Dlatego poznanie znaczenia i symboliki zwierząt i roślin pojawiających się na kartach Pisma Świętego pozwala współczesnemu człowiekowi lepiej zrozumieć perykopy biblijne, w których są one przywoływane. W Nowym Testamencie występują opisy, w których Chrystus dla zilustrowania swojej nauki o ubóstwie i bogactwie nawiązuje do życia zwierząt. Przykładem tego są słowa Jezusa: „Lisy mają nory i ptaki powietrzne – gniazda, lecz Syn Człowieczy nie ma miejsca, gdzie by głowę mógł oprzeć” (Mt 8, 20). W swym nauczaniu na ten temat Jezus odwołuje się także do ptaków: „Przypatrzcie się ptakom w powietrzu: nie sieją, nie żną i nie zbierają do spichlerzy, a Ojciec wasz niebieski je żywi” (Mt 6, 26). Powyższe słowa świadczą o tym, że słuchacze Jezusa dobrze musieli znać te stworzenia, a zwłaszcza sposób zdobywania pokarmu oraz gnieżdżenia się. Natomiast Jezusowe odniesienie do mola ubraniowego podkreśla znikomość ziemskich bogactw. Zniszczenie ubrań przez mole na terenach biblijnych nie było sporadyczne, ale było czymś, co, biorąc pod uwagę czas, musiało się stać, jak zapisano w słowach Chrystusa: „Nie gromadźcie sobie skarbów na ziemi, gdzie mól i rdza niszczą i gdzie złodzieje włamują się, i kradną” (Mt 6, 19 i Łk 12, 33).Pozycja Sobór w Konstancji wobec Jana Husa i Hieronima z PragiMedwid, Wojciech (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II, 2016)Celem artykułu jest przedstawienie rozwiązania problemu Jana Husa i Hieronima z Pragi przez Sobór w Konstancji. Kwestie obu czeskich teologów pojawiają się trzy razy w dokumentach soborowych. Jana Husa niepokoiło pozostawiające wiele do życzenia życie duchowieństwa, a szczególnie ich zepsucie i chciwość. Mówił także o zepsuciu obyczajów. Był bardzo krytyczny wobec papiestwa i potępiał handel odpustami. Postrzegał Kościół jako Mistyczne Ciało, którego Głową jest Jezus. Nie do przyjęcia była dla niego kara ekskomuniki. Oskarżono go o głoszenie herezji. Jego błędne tezy poruszały tematykę predestynacji, posługi papieża, ekskomuniki i czynów ludzkich. Sobór uznał go za heretyka i osądził. Z kolei Hieronim z Pragi był zaangażowany w powstający ruch narodowy w Czechach i głosił publicznie poglądy Jana Wiklifa. Był zdeklarowanym zwolennikiem Husa. Sobór oskarżył go o przestępstwo błędów i herezji dotyczących religii chrześcijańskiej. Hieronim z Pragi najpierw uznał racje Kościoła katolickiego, ale później zmienił zdanie i odwołał swoje zeznania, zgodę i oświadczenie. Ojcowie z Konstancji ogłosili go heretykiem i ekskomunikowali go.Pozycja Ubóstwo monastyczne a ubóstwo franciszkańskie – próba zestawienia tez normatywnychKasprzak, Dariusz (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II, 2016)W artykule zestawiono wiodące idee dotyczące ubóstwa dobrowolnego dla monastycyzmu okresu patrystycznego i dla minorytów okresu św. Franciszka z Asyżu. Analiza tekstów normatywnych obu tradycji zakonnych wykazała ich zbieżność. Dotyczy ona tak przewodniej myśli biblijnej (2 Kor 8, 9 – uniżenie Syna Bożego we wcieleniu jest podstawą do naśladowania przez mnichów i zakonników ubóstwa i pokory Jezusa), jak i pozostałych tez o ubóstwie dobrowolnym: wyrzeczenia się prawa własności i życia sine proprio, życia doczesnego rozumianego jako okres pielgrzymowania do nieba, powstrzymywania się od przyjmowania pieniędzy w celu zapobieżenia chciwości, pracy jako biblijnego obowiązku i życiowej konieczności oraz wyrzeczenia się świata ze względu na Boga (contemptus mundi – znak eschatologiczny dla zakonników i świata). Zbieżność norm dotyczących ubóstwa dobrowolnego obu tradycji zakonnych wynika prawdopodobnie z osobowego przeżywania Ewangelii przez każdego z fundatorów zakonnych oraz z faktu, iż pierwotne dokumenty normatywne pochodzą z okresu charyzmatycznego obu tradycji. Normy te są zatem kolejną urzeczywistnianą w historii Kościoła próbą powrotu do Ewangelii.Pozycja Zaproszeni do królestwa. Ubodzy w Ewangelii św. Łukasza i podejmowane przez nich wyboryGibek, Anna (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II, 2016)Ubodzy – πτωχός – w Ewangelii św. Łukasza to adresaci nauczania Jezusa i uczestnicy królestwa Boga. Od początku działalności publicznej Nauczyciel z Nazaretu przedstawia siebie jako tego, który przyszedł, aby ubogim głosić Dobrą Nowinę (Łk 4, 18). Bycie ubogim to postawa, do jakiej należy dążyć, kwalifikuje ona człowieka do udziału w królestwie Boga (Łk 14, 21). Największą trudnością na drodze do ubóstwa jest bogactwo materialne (Łk 18, 23), które powinno służyć dobru człowieka, być środkiem, a nie stawać się celem. Przeszkodą w osiągnięciu ubóstwa są również wszelakie nadmierne przywiązania. Łukasz prezentuje dwa wzorce ubóstwa: Łazarza (Łk 16, 20–21) i wdowę (Łk 21, 1–4). Na podstawie ich cech można wyprowadzić obraz ubogiego w Ewangelii Łukasza – jest to człowiek całkowicie zależny od Boga, który ma świadomość, że sam z siebie nie ma żadnej mocy, dlatego siebie i swoje życie składa w ręce Najwyższego.Pozycja Małżeństwo i rodzina w optyce dokumentów III Nadzwyczajnego Synodu BiskupówDyduch, Jan (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II, 2016)Obradujący w dniach od 5–19 października 2014 roku III Nadzwyczajny Synod Biskupów zajął się małżeństwem i rodziną w społeczności świeckiej i w Kościele oraz zagrożeniami uderzającymi w rodzinę. Dużo miejsca ojcowie synodalni poświęcili sprawie pomocy zagrożonej rodzinie, a w szczególności osobom rozwiedzionym, które zawarły ponowny związek małżeński. Obrady były utrzymane w klimacie wierności tradycyjnemu nauczaniu Kościoła o małżeństwie i rodzinie, chociaż niektórzy ojcowie przedkładali propozycje, które wybiegają poza jego ramy.Pozycja Recenzja: Kurt Koch, Kościele, dokąd zmierzasz?, tłum. R. Biel, Lublin: Gaudium 2014, ss. 128Derdziuk, Andrzej (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II, 2016)