Analecta Cracoviensia, 2014, T. 46
Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/14554
Przeglądaj
Ostatnie zgłoszenia
Pozycja Mit powstańczej legendy kard. Albina DunajewskiegoSadowski, Maciej (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2014)Opracowanie to jest próbą ukazania burzliwego okresu życia kard. Albina Dunajewskiego w latach 1862–1865 i jego aktywnego rzekomego udziału w powstaniu styczniowym. W dotychczasowej historiografii to wciąż otwarty problem badawczy, który przerodził się nawet w konstrukcję swoistego mitu powstańczej legendy późniejszego biskupa i kardynała krakowskiego. Autor, w oparciu o nowe, niewykorzystywane dotąd źródła, próbuje opisać zarówno posługę Dunajewskiego jako rektora Metropolitarnego Seminarium św. Jana w Warszawie, jego bliskie relacje z abp. Zygmuntem Szczęsnym Felińskim oraz dramatyczne wydarzenia, które zmusiły go do rezygnacji z funkcji regensa i opuszczenia stolicy, a także swoistych represji popowstaniowych w postaci tzw. karnego wikariatu w Rudawie w latach 1864–1865. Z tego opisu wyłania się próba nowego nowego spojrzenia na życie i działalność jednego z najważniejszych hierarchów polskiego Kościoła XIX wieku.Pozycja Święci z kościoła w Krasnem koło Rzeszowa. Przyczynek do badań nad twórczością Stefana MatejkiRyba, Grażyna (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2014)W podrzeszowskiej parafii Krasne znajduje się niewielki kościół, wzniesiony w latach 1742–1752 w stylu prowincjonalnego późnego baroku. W 1903 roku w budowli tej zostały wstawione witraże przez firmę Krakowski Zakład Witrażów Władysława Ekielskiego i Antoniego Tucha. Wśród zrealizowanych wtedy przeszkleń był witraż wykonany według projektu Stefana Matejki. Jest to pierwsze znane dzieło witrażownicze tego artysty, o kilka lat wyprzedzające jego inne znane realizacje w tej dziedzinie. W artykule dokonano charakterystyki witrażu z Krasnego w odniesieniu do późniejszej twórczości artysty i w porównaniu z analogicznymi realizacjami na terenie obecnego Podkarpacia. W kościele w Krasnem znajduje się także swoisty pseudowitraż stanowiący dopełnienie dzieła Matejki – fresk naśladujący witraż ukazujący św. Andrzeja Bobolę. Artykuł podaje źródła ikonograficzne przedstawienia oraz opisuje szczególny kontekst jego powstania.Pozycja Naród, pamięć i tożsamość w nauczaniu społecznym św. Jana Pawła IIMachalski, Paweł (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2014)Głównym celem artykułu jest analiza postrzegania przez Jana Pawła II takich kategorii, jak naród, ojczyzna, patriotyzm czy tożsamość narodowa. Opracowanie składa się z trzech części. Pierwsza z nich wskazuje na daleko idący związek między doświadczeniami dziejowymi narodu polskiego, z którego wywodził się papież, elementami biografii Karola Wojtyły a zasadniczym przesłaniem i polityczno-społecznym wymiarem pontyfikatu 264 biskupa Rzymu. W drugiej – kluczowej dla tematu – scharakteryzowano tytułowe pojęcia na podstawie homilii, okolicznościowych przemówień, a przede wszystkim treści ostatniej książki Jana Pawła II pt. Pamięć i tożsamość. Rozmowy na przełomie tysiącleci. Wreszcie trzecia, niejako uzupełniająca część opracowania, zawiera nowatorskie ujęcie porównawcze dotyczące zapatrywania się na polskość i Polaków przez następców Jana Pawła II – papieży Benedykta XVI oraz Franciszka, jak również politologiczne dygresje do najbardziej aktualnych wydarzeń, takich jak chociażby kanonizacja papieża Polaka.Pozycja Główne Kościoły protestanckie w Polsce wobec kary śmierciGrabowy, Bartosz (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2014)Artykuł ukazuje stanowisko głównych wyznań protestanckich funkcjonujących w Polsce na temat kary śmierci. W pierwszej części opisane jest zjawisko kary śmierci jako takiej. Autor nie zajmuje się wątkiem doktrynalnym kary śmierci jako takiej i tym, czy jest to w ogóle kara. Bardzo krótko opisuje historię kary kapitalnej i jej obecne funkcjonowanie na świecie. W dalszej części następuje zdefiniowanie protestantyzmu jako jednej z konfesji chrześcijańskich (obok katolicyzmu i prawosławia). Wskazane są elementy istotne i charakterystyczne dla protestanckich wspólnot wyznaniowych. Ostatnia i najobszerniejsza część wprost zajmuje się problemem wskazanym w tytule. Opisane zostaje stanowisko sześciu największych Kościołów protestanckich w Polsce odnośnie do kary śmierci. W większości przypadków problemem okazał się brak oficjalnych dokumentów czy wypowiedzi przedstawicieli na temat poruszanej problematyki. Zasadne było zatem odwołanie się do źródeł zagranicznych traktujących o karze śmierci (zwłaszcza z USA) pochodzących od Kościołów z danej gałęzi protestanckiej. Celem artykułu nie było poruszanie kwestii zasadności stosowania kary śmierci czy też rozpatrywanie jej pod względem nauki prawa karnego. Zebrane zostały jedynie stanowiska największych wspólnot reformowanych w Polsce, by ukazać ich stosunek do najwyższego wymiaru kary.Pozycja Pewna krytyka teologii naturalnejOlszewski, Adam (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2014)W artykule sformułowano argument, którego zadaniem było zakwestionowanie teologii naturalnej jako samodzielnej dyscypliny oraz wskazanie, że objawienie Boga jest konieczne, by o Nim mówić i w Niego wierzyć.Pozycja Droga do świętości Jana Pawła II. Wspomnienie byłego rektora Papieskiej Akademii Teologicznej w KrakowieKubiś, Adam (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2014)Pozycja The Canonization of the University Patron: The 617st Academic Year at the Pontifical University of John Paul II in KrakowSzczurek, Jan D. (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2014)Pozycja Modlitewnik Nawojki. Studium źródłoznawczeSzatan, Patryk (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2014)Celem artykułu jest przeprowadzenie podstawowego studium źródłoznawczego, tj. ustalenie czasu, okoliczności oraz miejsca powstania, autorstwa i środowiska, z którego wyrósł Modlitewnik Nawojki – jeden z najstarszych pomników języka polskiego. Modlitewnik zawiera modlitwy adresowane do Maryi, z motywami eucharystycznymi oraz na różne okazje. Źródła tych modlitw można szukać w innych rozpowszechnionych, późnośredniowiecznych libri precum: Hortulus animae oraz Antidotarius animae. To spostrzeżenie nie pozwala łączyć Modlitewnika z jakimś środowiskiem. Prezentowane w historiografii odnośnie do tego domniemania są nieuzasadnione. Na podstawie niniejszego studium oraz badań Franciszka Krčeka i Aleksandra Brücknera dotyczących krytyki tekstu, a także analiz przedstawionych przez językoznawców, którzy datowali język Modlitewnika na koniec XV wieku, autor twierdzi, że Modlitewnik Nawojki jest kopią starszego rękopisu powstałego w końcu XV wieku. Rękopis Modlitewnika Nawojki został sporządzony w pierwszej połowie XVI stulecia i przypuszczalnie był używany przez szlachtę. Został on przygotowany przez zawodowego pisarza. Prawdopodobnie Modlitewnik Nawojki lub pierwotny manuskrypt powstał w Małopolsce. Jest on oceniany jako wyrafinowany literacko.Pozycja Examining teachers’ perceptions about specific characteristics of twice exceptional studentsŠuligoj, Ajda (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2014)The teachers meet a gifted child with a learning disability, a twice-exceptional student, during his or her career. In Slovenia there has not yet been carried out a research, which would examine teachers’ perceptions about this group of twice-exceptional students. In this qualitative research we interviewed teachers who have experience in teaching twice- exceptional students. We were interested in which characteristics of twice exceptional students were most commonly described by teachers. Also we were interested in examining if the teachers descriptions focus more on student’s strengths or weaknesses. Participating teachers are able to recognize mostly emotional and social characteristics of twice exceptional students.Pozycja Katecheza biblijna w parafii skierowana do osób dorosłychStypułkowska, Beata (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2014)Niniejszy artykuł podejmuje zagadnienie katechezy biblijnej skierowanej do osób dorosłych w świetle obowiązujących dokumentów kościelnych i opracowań. Wzięto pod uwagę podstawowe dokumenty katechetyczne: adhortację apostolską Jana Pawła II o katechizacji w czasach współczesnych Catechesi tradendae, dokument Kongregacji ds. Duchowieństwa zatytułowany Dyrektorium ogólne o katechizacji, dokument Konferencji Episkopatu Polski zatytułowany Dyrektorium katechetyczne Kościoła katolickiego w Polsce oraz dokument Międzynarodowej Rady do Spraw Katechezy zatytułowany Katecheza dorosłych we wspólnocie chrześcijańskiej. Niektóre linie i ukierunkowania i następny dokument Konferencji Episkopatu Polski – Dyrektorium duszpasterstwa służby liturgicznej. W artykule przedstawiono zagadnienie katechezy dorosłych w parafii ze zwróceniem uwagi na katechezę biblijną, wymieniono niektóre formy i metody katechezy biblijnej w parafii, a na końcu podano propozycje dotyczące przekazu treści biblijnych.Pozycja Od bierzmowania w życiu i posłudze pasterskiej Karola Wojtyły do „bierzmowania dziejów” Jana Pawła IIDobrzyński, Andrzej (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2014)Artykuł ukazuje działanie Ducha Świętego w życiu chrześcijan i w apostolskiej misji Kościoła. Przypomina o roli modlitwy do Ducha Świętego w życiu Karola Wojtyły oraz jego zaangażowanie duszpasterskie związane z udzielaniem sakramentu bierzmowania. Pełniąc posługę biskupa krakowskiego, kładł on nacisk na wyjaśnienie teologii bierzmowania i jego znaczenia w życiu chrześcijanina i wspólnoty Kościoła. Jako przewodniczący Komisji Apostolstwa Świeckich, działającej w ramach Konferencji Episkopatu Polski, zaproponował przeprowadzenie zmian w programie pastoralnym, mających na celu większe podkreślenie znaczenia bierzmowania dla apostolstwa młodych. Podczas papieskich wizyt w Polsce w 1979 i 1991 roku Jan Paweł II dokonał odnowy sakramentu bierzmowania w wymiarze eklezjalnym, narodowym i historycznym, zwracając tym samym uwagę na działanie Ducha Świętego w sercach ludzi i w historii.Pozycja Situation der Katechese in Europa zu Beginn des 21. Jhs. Nach der Veröffentlichung des Directorium catechisticum generalePanuś, Tadeusz (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2014)The foregoing lecture was given in Rome during the Seminar of Study on Catechesis in Europe, the United States of America and Latin America organized by the Pontifical Council for the Promotion of the new Evangelization from 6 to 8 March 2014. There were 35 people invited to participate in the seminar: employees of catechetic faculties, university lecturers, editors of scientific journals and priests. With regard to the episode described in chapter XVI of the Acts of the Apostles concerning the baptism of a well-to-do woman, living in the city of Tiatyra, the attention was paid to the fact that in the catechetic and evangelical activity we deal with activities on two levels: human and divine. The divine level remains beyond our cognition. However, we have an influence on shaping the human one because it depends on us how much we use our possibilities in order to be well prepared for preaching the Gospel. It has to be said that after the Second Vatican Council the Church intensified its efforts in the field of the catechetic activity. This is expressed by the enormous number of documents on catechesis. In the first place the remarkable publication of 1992 the Catechism of the Catholic Church and also the General directory of catechesis of 1997 should be mentioned. As a consequence of the publications there appeared three initiatives which tried to describe the situation of catechesis in Europe. Those were the initiatives of the Council of the Bishops’ Conferences of Europe (Concilium Conferentiarum Episcoporum Europae – CCEE) of 2005, a German initiative of 2007 and the initiative of the Department of Catechetics at the Pontifical University of John Paul II of 2009. The author of the latter one was invited by the president of the Pontifical Council for the Promotion of the new Evangelization, abp. Rino Fisichella to present the research results in the above mentioned seminar. The article presents the situation of catechesis in the European Union and other related countries. The attention is paid to church documents on catechesis, the model of teaching religion at schools and in parishes. It shows the factors which influence the realization of teaching religion at schools and in parishes. It appe ars that despite difficulties teaching religion at school is the basic form of reaching out to children and youth. Owing to the fact that we cannot speak about just one form of catechesis in Europe, the emphasis should be placed on reconsideration of how to help the school teaching of religion keep the catechetic character. It seems that at the time of the new evangelization it is advised to talk about the new catechization which could be supported by developing a new, third the General directory of catechesis.Pozycja Filozoficzne elementy poznania kontemplacyjnegoMünter, Iwona (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2014)Obecnie można zaobserwować szczególny rodzaj duchowości: jej różnorodność poglądów mających negatywny wpływ na – między innymi – prawdę, dobro i piękno. Ta niebezpieczna sytuacja pociąga za sobą radykalne podejście w ludzkim życiu. W niniejszym artykule przedstawiam kontemplacyjny wzór istnienia zgodnego z rzeczywistością, głęboką refleksją czy modlitwą. Na początku występuje fundamentalny opis istnienia dla wszelkich realistycznych analiz, następnie – intuicja i jej rodzaje, definicja poznania kontemplacyjnego, współistnienie prawdy i dobra jako wartości transcendentalnych, a także aspekty antropologiczny i psychologiczny. W końcu – powiązania pomiędzy kontemplacją a metafizyką oraz teologią naturalną. Te szczegółowe elementy poznania tworzą strukturę kontemplacji.Pozycja Globalizacja a dzieło stworzenia-zbawieniaMisztal, Wojciech (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2014)Określenie „globalizacja” można uznać za symbol naszej epoki, nowoczesności i postępu. Tytuł artykułu odsyła również do zawsze związanej z chrześcijaństwem koncepcji historii właśnie jako jednoczenia na bardzo szeroką skalę i dogłębnie. Pierwsza część opracowania prezentuje ogólny zarys tak rozumianych dziejów. Następnie zostały wskazane przykłady związanej z duchowością chrześcijańską realizacji tego jednoczenia. Ostatnia część jest poświęcona stosunkowi chrześcijaństwa do jednego z podstawowych narzędzi i wymiarów jednoczenia, którym jest współczesna globalizacja, czyli do środków społecznego przekazu. Nieraz nie zauważa się, że na ten stosunek składa się np. podziw. Rysuje się w ten sposób zbieżność między współczesną globalizacją i chrześcijańskim rozumieniem historii, która przedstawia się jako korzystna i dla chrześcijaństwa, i dla współczesnych procesów globalizacji.Pozycja Zbawczy wymiar teokalii w Koranie a ikonoklazm islamuMicherdziński, Marek (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2014)Bóg jako podmiot zbawiający ujawnia się w Koranie poprzez swoje imiona. W imionach Boga konkretyzuje się Jego piękno. Tajemnica Boga objawiona w Koranie zgodnie z wiarą islamu może być rozumiana w kategoriach teokalii ( ألأسْمَاءُ الحُسْنى ʼal-ʼasmāʼu l-ḥusnà). Bóg jest poznawany i dotykalny przez człowieka w konkretnych imionach. Zgodnie z nauką islamu Koran został objawiony prorokowi Muḥammadowi w języku arabskim. On usłyszał pierwsze z tych objawień w jaskini Hira przez głos, który mu nakazał: „Głos! w imię twego Pana, który stworzył! […] Głos! Twój Pan jest najszlachetniejszy!” (S. XCVI, 1–5). Zbawienie w Koranie jest uważane za pragnienie oglądania oblicza Bożego (S. II, 272; VI, 52; XIII, 22; XVIII, 28; XXX, 38.39; XCII, 20). Wszyscy zbawieni ludzie upadną na swoje oblicza przed obliczem majestatu Bożego i będą głosić chwałę oblicza Boskiego (S. II, 255). Różaniec muzułmański سُبْحَة) subḥatun; مِسْبَحَة misbaḥatun; تسْبِيحٌ tasbīḥun) jest tu, na ziemi, konkretyzacją ontycznego piękna Boga. Wskazując na piękne imiona Boga, muzułmanin dotyka oblicza Bożego ( وَجْهُ لِله wağhu l-lāhi) – widzi obraz Boga. Różaniec muzułmański występuje w formie zastępczej w odniesieniu do obrazu. Islam jest religią anikoniczną, ponieważ Koran nie zawiera bezpośredniego zakazu tworzenia wizerunków Boga i istot ludzkich. Koran zakazuje tworzenia bożków, idoli (S. XXI, 52 nn; XXXIV, 13). Twórca islamu wykluczył myśl o „wizerunkach Boga” صوَُرُ لِله) ṣuwaru l-lāhi), ponieważ taki sposób wyobrażania Boga w niebiosach byłby Jego tworzeniem przez ludzki byt. Bóg jest całkowicie suwerenny. Mówienie o Bogu jako „kształtowanym” lub „oglądanym” ( مَنْظورٌ manẕūrun) byłoby sugestią, że jest On „tworzony” ( مُصَوﱠرٌ muṣawwarun) przez ludzkie wyobrażenie. Jest to zgodne z wyznawaniem absolutnego monoteizmu. Określenie a-ikoniczny (anikoniczny) w odniesieniu do islamu jest bliższe prawdy niż termin ikonoklazm islamu.Pozycja Nadzieja w Jezusie ChrystusieKrólikowski, Janusz (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2014)Proces sekularyzacji, który naznacza swoim wpływem dzisiejszą religię i kulturę, wywiera swój wpływ także na nadzieję chrześcijańską. Z tego powodu w nowej formie pojawiają się dwa kluczowe grzechy przeciw nadziei, którymi są rozpacz i zuchwała ufność. Przez nie człowiek gubi się w swojej wolności, zamyka się przed nim droga ku przyszłości. Świat bez nadziei, jak w czasach przedchrześcijańskich, staje się smutny i zimny duchowo. W istniejącej sytuacji pojawia się pytanie, w jaki sposób odnowić przekonanie o wartości nadziei i jak ją ukazywać wobec trudności, które napotyka ona w codziennym życiu. Artykuł wskazuje wzór człowieka nadziei, którym jest męczennik. Przypomina on, że w głoszeniu nadziei ważne jest zwrócenie uwagi na: bliskość wieczności, pozytywny wymiar stworzenia oraz perspektywę krzyża. Natomiast zwieńczeniem duchowym nadziei jest modlitwa.Pozycja Czy prawodawca potrzebuje wyobraźni?Kroczek, Piotr (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2014)Celem tego artykułu jest pokazanie roli i zadań wyobraźni u prawodawcy. Autor skupia się na następujących obszarach jego pracy: zasadności stanowienia nowej ustawy, możliwych wariantach wyniku wykładni ustawy, akceptacji ustawy i rezultatu wejścia ustawy w życie. Wniosek jest następujący – dobry prawodawca jest realistą z właściwą dozą wyobraźni.Pozycja Organizacja i awanse naukowe w Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w KrakowieDyduch, Jan (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2014)Apostolska konstytucja Sapientia christiana określa zgodność i przystawalność regulacji dotyczących kościelnych uniwersytetów i innych uniwersytetów z różnych rejonów kościelnych. Regulacje te są w pełni zastosowane do Papieskiego Uniwersytetu Jana Pawła II w Krakowie. Statut tego uniwersytetu i jego program mają swoje źródło zarówno w regulacjach kanonicznych, jak i ustawach państwowych, a także w bogatej naukowej tradycji Krakowa. System postępu kariery naukowej na tym uniwersytecie urzeczywistnia polskie prawo. W rezultacie władze polskie uznają tytuły naukowe i stopnie naukowe przyznawane przez ten uniwersytet.