Roczniki Teologiczne, 2000, T. 47, z. 7
Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/8925
Przeglądaj
Ostatnie zgłoszenia
Pozycja Dialog o małżeństwach mieszanych w PolsceNapiórkowski, Stanisław Celestyn (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2000)The Roman Catholic Church in Poland and Churches from the Polish Ecumenical Council created the Subcommittee for Dialogue, which worked over the problem of mixed marriages for eighteen years (1979-1996). There were reported Catholic, Orthodox, Lutheran, Reformed, Methodist, Baptist, Pentecostal, Polish Catholic and Mariavite standpoints. The members of the Subcommittee have acquainted with a document elaborated by Catholic-Lutheran-Reformed Dialogue on Mixed Marriages. A lot of time and consideration took so-called cautelae of the Roman Catholic Church, which are criticised by another Christian Churches. The Subcommittee for Dialogue prepared two questionnaires: one for spouses who live in mixed marriages and the other for priests who take care for such marriages.Pozycja Menschliche Annäherungen an das Geheimnis des Dreieinigen GottesSorč, Ciril (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2000)Słoweński autor prezentuje swoje rozważania w siedmiu głównych punktach. We wprowadzeniu (I) przypomina bibilijną prawdę, że „Bóg jest miłością" (1 J 4, 8). Podstawowa różnica między Bogiem chrześcijańskim a innymi bogami polega na tym, iż Bóg chrześcijański jest Trójjedyny; troistość należy do samej istoty Boga. Miłość jest jej fundamentem. Wynika to z tego, iż właśnie miłość zakłada różnice, szanuje je oraz jednoczy. Ponieważ Bóg jest pełnią miłości, dlatego też Osoby Boskie żyją w specyficznej perychoretycznej jedności. Perychoreza Boga jest z kolei punktem wyjścia dla perychoretycznej antropologii, etyki i moralności. Jest faktem oczywistym, że „domem” perychorezy jest chrześcijański Wschód (II). Bogactwo pełnego nieustannej miłości życia Boga i tajemnicy Trójcy Świętej wyraża Nowy Testament językiem perychoretycznym. Każda Osoba Boska rozpoznaje się w drugiej Osobie Boskiej - nie tracąc swojej tożsamości. Miłość ma zawsze charakter personalny i w relacjach personalnych się urzeczywistnia. Autor zaznacza, że perychoreza jest trochę inaczej pojmowana na Wschodzie niż na Zachodzie (cytowani są w tym względzie niektórzy znani teologowie rzymskokatoliccy oraz ewangeliccy). Przykładem prób przybliżania perychoretycznej tajemnicy Trójjedynego Boga są chrześcijańscy mistycy (III). Teolog z Ljubljany szkicuje przykładowo mistyczne przeżycia urszulanki Marii od Wcielenia, karmelitanki św. Elżbiety z Dijon (od Trójcy Świętej) i benedyktynki Hildegardy z Bingen. Przyznaje, iż wizje i przeżycia mistyków głębiej wnikają w tajemnicę życia Bożego niż „teologia akademicka” Sposobem wyrażania perychorezy jest także chrześcijańska sztuka (IV). Autor uwypukla w tym względzie przede wszystkim teologię ikony, tak charakterystyczną dla chrześcijańskiego Wschodu. Prezentuje przykładowo ikonę Trójcy Świętej A. Rublowa jako „obraz perychoretycznej obecności Trójjedynego Boga” Teolog ze Słowenii poszukuje z kolei fundamentu dla godnego życia ludzkiego, szkicując trynitarne relacje między człowiekiem a Bogiem (V). Taki fundament stanowi bogactwo miłosnego życia Osób Trójcy Świętej. Z dotychczasowych rozważań wynikają z kolei trynitarne relacje między ludźmi (VI). Pojęcia takie jak „wspólnota”, communio, koinonia - określają perychoretyczną jedność między ludźmi. Ludzka perychoreza wyraża się w dialogicznych relacjach między pokoleniami, stanami, kulturami, religiami i światopoglądami. Stąd też J. Moltmann - zdaniem słoweńskiego teologa - uważa, że „Trójca Święta jest naszym programem społecznym” Ostatni punkt niniejszego artykułu stanowi refleksja na temat perychoretycznej eklezjologii (VII). Zdaniem słoweńskiego autora w procesie „trynitaryzacji” ludzkości szczególną rolę odgrywa Kościół. Jako twór Trójcy Świętej jest on również tworem perychoretycznym („Ecclesia de Trinitate”). Kościół (zwłaszcza lokalny) jest taką wspólnotą, która nie usuwa różnic, lecz je akceptuje i szanuje. Wzorem współistnienia w nim jedności i różnorodności jest sama Trójca Święta. Centralny moment zjednoczenia wspólnoty wierzących między sobą, także z Trójjedynym Bogiem stanowi oczywiście Eucharystia. Jej wymiar trynitarny i agapiczny jest bardzo wyraźny. Artykuł kończy krótkie podsumowanie. Sens i cel wszelkiego stworzenia stanowi zamieszkanie w nim Trójjedynego Boga oraz zamieszkanie stworzenia w Bogu (por. Ap 21, 3). Dzieje stworzenia zmierzają do tego, aby wszystko było w Bogu, a Bóg był we wszystkim.Pozycja Modlitwa o Jedność Chrześcijan w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim 18-25 stycznia 1999 rokuWojtkowski, Jacek Maciej (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2000)Pozycja Czym jest wiara żydowska? Komentarz wygłoszony podczas wieczornej modlitwy na II Dzień Judaizmu w Lublinie 17 stycznia 1999 rokuŻurek, Sławomir Jacek (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2000)Pozycja II Dzień Judaizmu w Lublinie 17 stycznia 1999 rokuRejak, Sebastian (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2000)Pozycja Działalność naukowa Instytutu Ekumenicznego KUL w latach 1998 -1999Koza, Stanisław Józef; Leśniewski, Krzysztof (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2000)Pozycja Wykaz publikacji pracowników Instytutu Ekumenicznego KUL za 1999 rokGajek, Jan Sergiusz; Koza, Stanisław Józef (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2000)Pozycja Kultura jako objawienie bogoczłowieczeństwa. Elementy historiozofii kultury w pismach rosyjskich myślicieli religijnych XIX-XX wiekuAlekseev, Vladimir (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2000)Culture has its historical dimension. That’s why the philosophy of history becomes one of the elements of the theology of culture. The Russian religious thinkers agreed to consider that the process of growing of the human person to the fullness of its humanity passes through culture. Such a vision of culture implies its wide understanding: the overcoming disharmony and hostility of the world as well as the reaching the state of its unity with God. Here one has to do with the metaphysical character of the culture and its vertical dimension, which is contrary to its horizontal, empirical dimension. Human culture becomes the ascending way of humanity. Humanity tries to consolidate of “the multiplicity of the universe” These efforts take forms of social utopias of every kind and of civilisation. According to Russian thinkers, especially F. Dostoyevski, consolidation overpases man’s capabilities - the man being considered as deprived of metaphysical depth and contradictory to God’s will. The Russian religious thinking of the second half of the 20lh century is characterised by the search of another way leading to the solution of the problem. Helpful turned to be here the Orthodox ecclesiology. In the circle of the Slavophile thinkers an idea of “conciliarity” (sobornost’) had given birth of the vision of “God-manhood” as the image of the deified humanity of the end of time. This idea arose in the context of understanding culture as theourgia - the collaboration of man and God. The purpose of this collaboration, the transfiguration of the whole creation shows culture in the light of eschatology. This transfiguration appears also to be the end of history, the final event - the eighth day of creation.Pozycja Eklezjologia Unii użhorodzkiej (1646)Bugel, Walerian (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2000)Pozycja Ökumenische Anregungen der Ekklesiologie Heribert MühlensCzaja, Andrzej (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2000)Nauka o „uczasowieniu“ i tożsamości Ducha Chrystusa w chrześcijanach stanowi podstawowy element pneumatologicznej eklezjologii niemieckiego dogmatyka Heriberta Miihlena. Artykuł prezentuje wynikające z tej nauki sugestie dla eklezjologii dojrzewającej w międzywyznaniowych dialogach. Pierwszą z nich jest możliwość pneumatologicznego zinterpretowania elementów prawdziwego Kościoła (vestigia Ecclesiae). Jeżeli spojrzy się na niejako konkretne przejawy obecności i działania Ducha Świętego, wówczas nie trzeba pytać, ile elementów prawdziwego Kościoła jest w Kościołach podzielonych, ponieważ w każdym z nich jest „coś” z pełni Ducha, a On jest w nich „cały” obecny, jak jest „cały” obecny w poszczególnych osobach. Fakt tożsamości Ducha sprzeciwia się absolutyzowaniu kogokolwiek w Kościele. Nie może być mowy o jakimkolwiek panowaniu czy przywództwie jednego tylko człowieka, ponieważ nikt nie może sobie rościć prawa do reprezentowania pełni Chrystusowego Ducha. Z drugiej strony każdy wierny (nie tylko osoba duchowna) stanowi konkretyzację obecnego w nim sakralnego doświadczenia, czyli związania z Ojcem przez Syna w Duchu Świętym. Jest to ostateczna podstawa równości i braterstwa we wspólnocie wiernych (communio fidelium). źródło udziału wszystkich w zapośredniczaniu zbawienia innym oraz podstawowe kryterium integralnej wizji kościelnego urzędu. Na skutek „uczasowienia” Ducha Świętego wszystkie chrześcijańskie wspólnoty stoją w jakiejś historycznej ciągłości z historycznym Jezusem. Pozwala to mówić o jakiejś formie apostolskiej sukcesji we wszystkich Kościołach, nawet poreformacyjnych, mianowicie dzięki samoudzielaniu się Ducha, wnikaniu Ducha w proces przekazywania urzędu. Stąd i trzecia sugestia, że nie można wykluczyć apostolskiej sukcesji urzędu, mimo braku historycznego następstwa. Skoro Duch Święty jest ostatecznym Gwarantem sukcesji urzędu, nic nie stoi na przeszkodzie, aby dopuszczać nadzwyczajne drogi jej rozwoju. W ostatniej części artykuł prezentuje Miihlenowy model jedności Kościoła. Autor określa go modelem eklezjalnej koncyliarności. Wyraża on ten rodzaj wspólnoty, który św. Paweł uformował w 1 Kor 12; daje się streścić w zdaniu: jeden i ten sam Duch Święty udziela swoich darów także Kościołom rozdzielonym z własnej winy.Pozycja Die Neureligionen und Sekten als Herausforderung an Kirche und Gesellschaft. Ein Abriß aus polnischer SichtGórka, Leonard (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2000)Nowe ruchy religijne i sekty obok zagrożeń moralnych i doktrynalnych, które przynoszą, stanowią także wezwanie dla całego chrześcijaństwa, przypominając o potrzebie przeprowadzenia odnowy tradycyjnych form życia religijnego. W niniejszym artykule wskazano na pewne określone oczekiwania i wartości, poszukiwane zwłaszcza przez młodzież. Nowe ruchy religijne w jakimś sensie zaspokajają te potrzeby, oferując m.in.: doświadczenie wewnętrznego nawrócenia; dostarczają możliwości odnajdywania sensu życia w sytuacjach frustracji i zagubienia społeczno-moralnego; stwarzają okazję wymiany doświadczeń w małych wspólnotach; odpowiadają, przynajmniej pozornie, na potrzebę wiarygodności absolutnej autorytetu; dysponują warunkami i możliwościami dla osobistego przeżycia religijnego doświadczenia; proponują odejście od jednostronnej duchowości konfesyjnej, w której miejsce wprowadzają duchowość komplementarną, wręcz synkretyczną. Wszystkie te elementy wzywają chrześcijan do ożywienia życia kościelnego i religijnego, aby mogło ono zaspokoić potrzeby współczesnego człowieka, zwłaszcza młodego. W artykule podane zostały również propozycje odnowy życia duchowego parafii przez dowartościowanie małych wspólnot, współodpowiedzialność świeckich za Kościół, tworzenie Centrów Odnowy Życia Duchowego przy Wydziałach Teologicznych, które przygotowywałyby świeckich do pełnienia funkcji liderów małych wspólnot w ramach wspólnoty parafialnej. We wnioskach artykułu czytamy, iż nowe ruchy religijne i sekty nie oferują żadnych wartości alternatywnych, których brak chrześcijaństwu. Należy raczej walczyć jedynie z niewiedzą na temat prawdziwych wartości duchowych chrześcijaństwa.Pozycja Podręcznikowy wymiar ekumenizmuGórka, Leonard (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2000)Pozycja O Unii brzeskiej krytycznieHryniewicz, Wacław (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2000)Pozycja Ökumene und ihre Schwierigkeiten heute. Theologische Überlegungen mit besonderer Berücksichtigung der Situation in OsteuropaHryniewicz, Wacław (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2000)Tekst ks. prof. W Hryniewicza stanowi uaktualnioną wersję referatu wygłoszonego podczas międzynarodowej konsultacji na temat „Charta Oecumenica”, która została zorganizowana przez CCEE (Rzymskokatolicka Rada Konferencji Episkopatów Europy) i KEK (Konferencja Kościołów Europejskich) w Grazu (Austria, 30 IV-3 V 1999). We wprowadzeniu autor stwierdza pewną stagnację współczesnej ekumenii (sfera pięknych słów, niezadowalająca recepcja dialogów, braki w zaangażowaniu ekumenicznym). Artykuł dzieli się na sześć punktów. Pierwszy mówi o nie rozwiązanych do dziś problemach ekumenicznych (herezja nieufności, ekumenia słów, praktyczny materializm i sceptycyzm, nadmierne akcentowanie własnej tradycji eklezjalnej i tożsamości konfesyjnej...); „wszystkie Kościoły chrześcijańskie mają dzisiaj swoje własne trudności z ekumenią” Punkt drugi traktuje o zagadnieniach związanych z „dialogiem, tolerancją i otwartością” Punkty trzeci i czwarty postulują wprost „więcej hermeneutyki zaufania i ekumenicznej szczerości” oraz „konieczności nowego myślenia i nowej wrażliwości, a piąty domaga się pogłębiania i wyciągania konsekwencji z eklezjologii o charakterze kenotycznym. Ostatni punkt przedstawia problematykę „ewangelizacji na Wschodzie” (m.in. problem prozelityzmu, misyjna żarliwość, torowanie „drogi świadectwa i dialogu” pielęgnowanie ekumenicznej przyjaźni na przykładzie działalności franciszkanów). Autor zamyka swoje refleksje apelem o „właściwą kulturę ekumenicznej akceptacji innych” wzajemny szacunek i respekt, przezwyciężanie nieufności oraz „atmosferę wzajemnego zrozumienia i poważania” Ostatnie zdanie wyraża optymistyczne przeświadczenie o żyjącej w nas „nadziei na Kościół, który z całą powagą traktuje dialog z innymi w duchu tolerancji, akceptacji i zaufania”.Pozycja The challenge of our hope - history and eschatology: an East European viewHryniewicz, Wacław (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2000)Kraje Europy Wschodniej, wraz z odzyskaną wolnością, znalazły się w bardzo trudnym okresie przemian. Spowodowało to zagubienie w nowej sytuacji, co niejednokrotnie objawiło się szukaniem zewnętrznego wroga. Postawa taka nie może być jednak lekarstwem na powszechną dezorientację serc i umysłów. Raczej należy się zwrócić do „mądrości serca” (wyrażenie św. Izaaka Syryjczyka), która proponuje nam pedagogię nadziei w miejsce pedagogii strachu. W polskim katolicyzmie po 1989 r. doszło do polaryzacji postaw. Jedna, określana jako „katolicyzm otwarty”, stara się podjąć ze współczesnym światem wielopłaszczyznowy dialog, obejmujący życie społeczne, kulturę, zróżnicowanie religijne, ekumenizm. Druga, określana jako tradycjonalistyczna, podchodzi nieufnie do otwartego dialogu z „innością” upatrując zagrożenia w pluralizmie i tolerancji. Nieufność ta obejmuje również ekumenizm i wolność sumienia. Owocny dialog z liberalnie nastawionymi intelektualistami, który Kościół wiódł w czasach komunizmu, wraz z jego odejściem zakończył się. Dialog zastąpiła nieufność wobec liberalnej demokracji. Częstokroć język ewangelicznego zrozumienia i przebaczenia zastąpiony został językiem agresji i konfrontacji. Opisywana polaryzacja mentalności nie dotyczy tylko Polski, lecz większości krajów wschodnioeuropejskich. Widać to na przykładzie chrześcijaństwa prawosławnego, obawiającego się inwazji zachodnich misjonarzy, prozelityzmu i uniatyzmu. Odpowiedzią na lęk wobec „Innego” powinna być edukacja do dialogu i pojednania. Konfesjonalizm i inne formy eklezjalnego współzawodnictwa mogą być przekroczone, gdy konfesyjne „kim jesteśmy?” zastąpione zostanie chrystologicznym „czyimi jesteśmy?" Ekskluzywizm, rezerwujący potępienie dla innych poza nami, nie stanowi odpowiedzi na pytanie o przyszłość. Prawdziwej odpowiedzi nie dają też nurty religijne oferujące łatwe samozbawienie. jak New Age, buddyzm z doktryną reinkarnacji i inne. Poszukując odpowiedzi, należało by przeanalizować na nowo te dane biblijne, które pozwalają czerpać nadzieję zbawienia dla wszystkich, włączając niewierzących. Boskie bowiem karanie ma wymiar nie tyle potępiający, co terapeutyczny. Nie kończąca się, wieczna kara nie byłaby rzeczą godną dobrego Boga. Chrześcijanie wierzą w ostateczne wypełnienie się Królestwa Bożego. Treścią wiary jest zmartwychwstanie i życie w przyszłym świecie. Wobec tego stan potępienia człowieka, choć realny, nie musi być nieodwracalny. Nadzieja pozwala ufać, że ten, kto się zagubił, odnaleziony zostanie przez Dobrego Pasterza ludzkiej historii. Żyjemy w czasach wielkiego przełomu. Otwiera się w nim przestrzeń na soteriologiczny uniwersalizm nadziei, która pozwoli przekroczyć wszelkie podziały.Pozycja Pomiędzy ekumenią a ekologiąLeśniewska, Jadwiga (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2000)The space between ecumenism and ecology is filled by activities, which have one final purpose for Christians: the unity of the whole created world. Acquiring that unity can be possible due to ecumenical efforts, striving towards the Christian unity and activities healing the environment. The last two decades showed, that active concern for the environment builds the unity among Christians, and that the ecumenical experience of the Christian unity is useful on the way to the unity with the whole created world. The Author of the article describes the co-operation of the Christian Churches till now on theological area, activities for sustainable development of environment and of societies as well as activities for rights of nature, and rights of future generations. The above mentioned areas of co-operation are only the best known examples, but do not exhaust completely the subject of activities undertaken jointly by Christians. In the second part of the article the Author presents tasks which should be urgently included into the plans of co-operation among the Churches, namely: create the ecumenical ecotheology, develop the common ethics and bioethics, establish and sustain the structures of exchanging information and co-operation, change lifestyle of the Churches and the Christians, undertake the Christian environmental education. There is one more important requirement for environmental activities: they are really effective when undertaken in common by governmental institutions, non-governmental organizations and the Church’s ones. Such co-operation has been strived by ecumenists and ecologists.Pozycja The contribution of the apophatic dimension of Orthodox theology to contemporary ecumenismLeśniewski, Krzysztof (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2000)Jedną z cech charakterystycznych dla teologii prawosławnej jest apofatyzm. Próbę przybliżenia, czym on jest i z czego wynika, autor podjął we wstępie niniejszego artykułu. Następnie sam Bóg został ukazany na podstawie świadectwa biblijnego jako źródło wszelkiego istnienia i najdoskonalsza rzeczywistość osobowa. Było to niezbędne wprowadzenie do przedstawienia dwóch rodzajów wiedzy o Bogu: katafatycznej (racjonalnej, mówiącej w sposób twierdzący, kim jest Bóg) i apofatycznej (negatywnej, mówiącej o Bogu w przeczeniach). Wiedza o charakterze apofatycznym jest pomocna w procesie stopniowego przechodzenia od spekulacji do kontemplacji, od wiedzy o Bogu do egzystencjalnego doświadczenia misterium Boga. W zasadniczej części artykułu wskazano konkretne przykłady prawosławnego apofatyzmu dla współczesnych wysiłków chrześcijan i Kościołów w dążeniu do jedności. Największą wartością apofatyzmu jest to, że chroni przed abstrakcyjnymi i czysto intelektualnymi koncepcjami Boga, wskazując na egzystencjalny charakter chrześcijańskiej teologii. Potwierdza to fakt, że dogmaty są wyrażone bardziej językiem poezji i obrazów niż czysto logicznymi pojęciami, a nasza wiedza o Bogu jest doświaczeniem swoistej niewiedzy i próbą partycypacji w rzeczywistości, której się nie da ogarnąć. Prawosławni podkreślają apofatyczny charakter Boskiej Liturgii. Ich zdaniem język poezji i przypowieści jest bardziej właściwy do głoszenia Słowa Bożego niż jakikolwiek system racjonalnej filozofii. Boża prawda, aby zachować swój boski charakter, potrzebuje kategorii apofatycznych. W zakończeniu autor przywołuje dwie idee, które miały decydujący wpływ na rozumienie apofatyzmu w rozwoju chrześcijaństwa, a mianowicie ideę ekstasis i rozróżnienie na istotę i energie w Bogu. Wielkim wkładem Ojców Kościoła było potraktowanie zagadnienia prawdy i wiedzy w oderwaniu od teorii i ontologii filozofii greckiej i powiązanie go z miłością i wspólnotą (gr. koinonia).Pozycja Polacy w dziejach „sprawy” Jana Husa (1415-1993)Moskal, Krzysztof (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2000)Pozycja Mistyka, która uczy ekumenicznej mądrościHryniewicz, Wacław (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2000)Pozycja Prawosławne świadectwo otwartej tożsamościKaim, Andrzej (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2000)