Liturgia Sacra, 2017, R. 23, nr 2 (50)
Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/29244
Przeglądaj
Ostatnie zgłoszenia
Pozycja Alegoryczna wymowa proklamacji Ewangelii podczas Mszy świętej według Rationale divinorvm officiorum Wilhelma Duranda na tle liturgicznych zwyczajów epoki średniowieczaPałęcki, Waldemar (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2017)W liturgii w dobie średniowiecza istotną rolę odegrała alegoryczna interpretacja poszczególnych tekstów i gestów liturgii, zwłaszcza Mszy św. Polegała ona na ukazywaniu moralizującym, typologicznym, rememoratywnym, eschatycznym i anagogicznym wszystkich obrzędów liturgicznych. Do najważniejszych przedstawicieli alegorycznej interpretacji należeli: Alkuin, jego uczeń – Amalariusz z Metzu, Raban Maur, Walfrid Strabo i Pseudo-German z Paryża. Poglądy te były umieszczane w traktatach określanych jako Expositiones Missae, Rationale divinorum officiorum lub Liber de divinis officiis. Ta forma spotkała się jednak w średniowieczu również ze słowami krytyki, a przeciwnikami byli diakon Florus z Lyonu i Paschazy Radbert. Chociaż alegoryczna interpretacja w dobie scholastyki przeżywała kryzys, to jednak stała się ona najpopularniejszą formą wykładni liturgii, a przykładem jest Rationale divinorum officiorum Wilhelma Duranda (zm. 1296 r.), biskupa Mende. W opracowaniu ukazano więc sposób interpretowania przez niego proklamacji Ewangelii w czasie Mszy św. na tle towarzyszących tej części Eucharystii obrzędów, które były już jemu znane, a kształtowały się głównie od IX do XII w. W aspekcie alegorycznym Durand zwrócił uwagę na wszystkie celebracje i obrzędy, które towarzyszyły proklamacji Ewangelii: procesję z księgą Ewangelii, zwyczaje związane z głoszeniem Ewangelii, postawę wiernych i gesty. Godnym podkreślenia jest, że Durand uzasadniając zwyczaje głoszenia Ewangelii, jak samo miejsce proklamacji, procesję, towarzyszące modlitwy i gesty, sięgał do wielu tekstów biblijnych. Niekiedy jednak odnosi się wrażenie, że autor dość swobodnie stosuje je przy uzasadnianiu swoich poglądów. Durand wszelkie zachowania diakona i posługujących uzasadnia nie tylko biblijnie, ale również teologicznie. Podsumowując należy więc wskazać, że prezentacja zabytków historycznych dotyczących liturgii nie ma na celu tylko ukazywanie martwych pomników przeszłości, ale pomaga ona w lepszym zrumienieniu obecnej liturgii rzymskiej.Pozycja Teologiczne znaczenie gestów i znaków w odnowionych obrzędach poświęcenia ołtarzaKwiatkowski, Dariusz (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2017)W artykule podjęto refleksję teologicznoliturgiczną nad gestami i znakami obecnymi w liturgii poświęcenia ołtarza. Odnowione obrzędy poświęcenia ołtarza są bardzo bogate w znaki, które sprawiają, że liturgia jest bardzo żywa i uroczysta. Należy także zauważyć, że wszystkie gesty i znaki ściśle wiążą się z treścią modlitwy poświęcającej ołtarz i wskazują na obecność Chrystusa. Poza tym formuły towarzyszące gestom i znakom oraz śpiewy, które im towarzyszą, są bardzo czytelne i przekazują właściwy komentarz do tych czynności. Gesty i znaki występujące w liturgii poświęcenia ołtarza bardzo mocno akcentują, że stanowi on najważniejszy element celebracyjny w każdym kościele Obrzędy liturgii poświęcenia ołtarza pokazują wszystkie jego aspekty teologiczne. Procesja do ołtarza symbolizują pielgrzymowanie Ludu Bożego do domu Ojca. W wędrówce tej wiernym towarzyszy zmartwychwstały Chrystus, z którym zostali złączeni na zawsze przez sakrament chrztu. Przypomina o tym obrzęd pokropienia ludu i ołtarza pobłogosławioną wodą. Jedność liturgii sakramentalnej z niebiańską obrazuje złożenie w ołtarzu relikwii świętych. Obrzędy wyjaśniające, czyli namaszczenie, okadzenie, nakrycie i oświetlenie ołtarza, akcentują jego chrystologiczny wymiar. Ołtarz jawi się jako znak obecności Chrystusa oraz jako stół Ofiary i Uczty. Jest także zapowiedzią uczestnictwa w liturgii zbawionych w niebie.Pozycja Eucharystia i życie moralne w świetle homilii Jana Pawła II wygłoszonej w Tarnowie 10 czerwca 1987 roku podczas nieszporów eucharystycznychKluz, Marek (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2017)Kościół ofiaruje człowiekowi Eucharystię, która jest ośrodkiem całego życia moralnego chrześcijan. Dzięki niej można odczytać istotę życia chrześcijańskiego. Nie dziwi zatem fakt, że św. Jan Paweł II często w swojej posłudze słowa podejmował temat Eucharystii. Chciał w ten sposób pogłębić i ożywić u ludzi wierzących kult Jezusa eucharystycznego. Z całą pewnością takie pragnienie towarzyszyło Janowi Pawłowi II również podczas nieszporów na Placu Katedralnym w Tarnowie 10 czerwca 1987 r. W homilii ukazał Eucharystię zawierającą w sobie wezwania moralne: do postawy ofiarnej, do karmienia się chlebem życia, do dziękczynienia i uwielbienia, do wiary i miłości. Wszystkie te wezwania, postawy są wyrazem jednej jedynej miłości, bo Eucharystia wyrasta z miłości-ofiary i miłości-oddania. Eucharystia według Jana Pawła II to zatem największy skarb dany człowiekowi dla kształtowania życia moralnego.Pozycja Kontekstualna apologetyka chrześcijaństwa języka arabskiego na przykładzie modlitwy otwierającej tekst o Bogu w Trójcy Jedynym (MS Sinai Ar. 154)Sadowski, Michał (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2017)Najstarszym znanym chrześcijańskim tekstem napisanym w języku arabskim jest O Bogu w Trójcy Jedynym (Sinai Ar. 154). Jego nowość polega nie tylko na języku kompozycji, ale nade wszystko na sposobie, w jaki anonimowy autor prezentuje wiarę chrześcijańską, gdyż tekst ten odwołuje się do dwóch źródeł: biblijnego i koranicznego. Metoda ta wiedzie prym w modlitwie otwierającej tekst. Wyraźne aluzje do tekstu Koranu sugerują, że anonimowy autor tego tekstu starał się wykorzystać koraniczną naukę o objawieniu Boga, adaptując ją do potrzeb uzasadniania autentyczności chrześcijaństwa w oparciu o Koran.Pozycja Problem of Latinization: no Exit?Koonammakkal, Thomas (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2017)In this study the author reflects on the problem of latinization in the Churches derived from the ancient Indian communities of so-called St. Thomas Christians. He himself as a priest of the Syro-Malabar Church points on the heritage of the Indian Christians and painfully describes his Church as a latinized form of an Oriental Church. He recalls two stages of the latinization: in 16lh and 19th centuries. However, for maintaining the final effects of this process he blames the hierarchy of the Syro-Malabar Church itself. As an exit from this situation he suggests the return ad fontes which in this case means the return to the liturgical spirituality and oriental Christianity.Pozycja Formacja integralna kandydatów do kapłaństwa w świetle nowego „Ratio fundamentalis institutionis sacerdotalis”Selejdak, Ryszard (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2017)Ostatnie wydanie „Ratiofundamentalis institutionis sacerdotalis” opublikowano w 1970 r., a następnie w 1985 r. uzupełniono. W międzyczasie na skutek szybkich zmian historycznych, społeczno-kulturowych oraz kościelnych, przestrzeń spełniania misji kapłańskiej uległa również zmianom. Ta sytuacja dotknęła wielu dziedzin, wśród których wystarczy wymienić obraz kapłana, duchowe potrzeby ludzi, wyzwania nowej ewangelizacji czy język komunikacji. Stąd, odpowiadając na potrzebę odnowy formacji kapłańskiej, 8 grudnia 2016 r. Kongregacja ds. Duchowieństwa wydała nowe „Ratio fundamentalis institutionis sacerdotalis”, będące swoistym podręcznikiem dla formacji kapłanów. Dokument odwołuje się do wskazówek zawartych w adhortacji apostolskiej „Pastores dabo vobis”, które dotyczą formacji zintegrowanej, zdatnej do zrównoważenia ludzkich, duchowych, intelektualnych i pastoralnych wymiarów poprzez stopniową, pedagogiczną i spersonalizowaną wędrówkę. W tej zintegrowanej formacji szczególne znaczenie posiada formacja intelektualna.Pozycja Duszpasterski kairos orędzia, kultu i jubileuszu 100-lecia objawień fatimskichPawiński, Sławomir (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2017)Jubileusz 100-lecia objawień w Fatimie był bardzo dobrą okazją do jego jeszcze lepszego poznania, propagowania i wprowadzenia do duszpasterstwa. Orędzie fatimskie, obok części doktrynalnej, wykształciło i ma wpływ na tradycyjne oraz nowe formy pobożności z szczególnym wyakcentowaniem kultu Niepokalanego Serca Maryi i związanych z tym praktyk religijnych, takich jak modlitwa różańcowa oraz nabożeństwo pierwszych sobót. Stanowi to wezwanie pastoralne dla Kościoła, aby z jednej strony pogłębiać wciąż rozumienie orędzia fatimskiego i wypływających z niego implikacji pastoralnych, a z drugiej strony dostosowywać i w sposób zgodny z tym orędziem kształtować pobożność maryjną w duszpasterstwie. W artykule przedstawiono główne idee orędzie fatimskiego i wyzwania pastoralne, jakie stoją przed duszpasterstwem w kontekście raportu z badań nad kultem Matki Bożej i nabożeństwa fatimskiego w parafiach w Polsce, który został opublikowany w 2016 r.Pozycja Antyfony mszalne a proklamacja Ewangelii na przykładzie repertuaru proprium średniowiecznych Mszy Narodzenia PańskiegoDzhana, Olha (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2017)Liturgia od pierwszych wieków chrześcijaństwa była miejscem słuchania słowa Bożego. Obecny w niej był również śpiew. Opracowanie wykazuje, jak ważną funkcję pełnił śpiew w proklamacji Ewangelii na podstawie analizy repertuaru proprium missae z formularzy mszalnych na święto Narodzenia Pańskiego. Świadczy o tym zarówno dobór tekstów antyfon, jak i modyfikacje zachodzące w nich wobec oryginalnego tekstu biblijnego. Odczytanie treści teologicznej antyfon w kontekście myśli patrystycznej, ukazało, iż zostały one starannie dobrane w celu pogłębienia przesłania Ewangelii, będącej w centrum dnia liturgicznego.Pozycja Styl antyfon „ad introitum” a przemiana perspektywy myślowej w drugiej połowie XIII wiekuBielińska-Galas, Ewa (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2017)W śród śpiewów zmiennych mszy, które ostatecznie zostały opracowane prawdopodobnie przed 800 r., korpus introitów jest postrzegany jako przedsięwzięcie niezwykłe. Powodem tego jest zdumiewający styl melodii antyfon ad introitum – uderzająco homogeniczny, ale również różnorodny, gdyż w każdej z nich ściśle odzwierciedla się konkretny łaciński tekst. Artykuł jest próbą wskazania uniwersalnej zasady, która zaważyła na stylistycznej doskonałości antyfon, rozumianej jako pewna stała wartość związana z kontekstem historyczno-kulturowym. Autorka rozważa ten problem odwołując się do dłuższej perspektywy czasowej, obejmującej okresy od krystalizacji stylu antyfon (druga połowa VIII w.) po czasy renesansu średniowiecznego (XII–XIII w.), opierając się w szczególności na analizie jednej z antyfon w wersji starorzymskiej i gregoriańskiej. To podejście pozwala odkryć, że fenomen antyfon można przypisać swoistemu krzyżowaniu się rozmaitych elementów, między innymi z obszaru systemów dźwiękowych i schematów stylistyczno-składniowych.Pozycja „Missa pro Defunctis” Filipa Gotschalka w kontekście tradycji gatunkuJochymczyk, Maciej (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2017)Filip Gotschalk w pierwszej dekadzie XIX w. byl kapelmistrzem zespołu działającego przy klasztorze Paulinów na Jasnej Górze. Jego Missa pro Defunctis zachowana w tamtejszym archiwum w autografie datowanym na 1809 r. (rok śmierci F. Gotschalka) jest bardzo interesującym przykładem tendencji i przemian zachodzących w muzyce religijnej na przełomie XVIII i XIX w. Zaskakujący jest zarówno pogodny charakter opracowania muzycznego, jak i swobodne podejście kompozytora do tekstu liturgicznego. Bliższe spojrzenie na opracowania Requiem powstające w tym czasie pokazuje, że utwór Gotschalka nie jest wyjątkiem. Celem artykułu jest analiza dzieła i jego umiejscowienie w kontekście rekwialnej twórczości kompozytorów polskich (ze szczególnym uwzględnieniem zbiorów jasnogórskich), a także muzyków działających na dworze drezdeńskim w czasach unii polsko-saskiej.Pozycja Some Important Notes on the Orthodox Theology of IconIoniţă, Apostolache (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2017)In the Orthodox Church the icon has a very important role. Liturgically speaking is it is an object, which is indispensable for the cult. Moreover, from theological point of view, the icon represents the mirror through the eternity. Through the icons we honour our Lord Jesus Christ, the Mother of God and the saints, but never the material of which the icon is made. In this study the author tries to make a short analyse of the theology of icon from the orthodox point of view putting it in the context of the Romanian Orthodoxy.Pozycja Medycyna i sztuka – arteterapia na przykładzie epitafium rodziny Kerberów w BrzeguSpielvogel, Izabela (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2017)Arteterapia jest metodą terapeutyczną stosowaną we współczesnej medycynie jako element wspomagania procesu leczenia wielu schorzeń. Dziedzina ta wykorzystuje do celów terapeutycznych formy plastyczne, muzyczne, literackie i teatralne. Daje możliwość symbolicznego wyrazu trudnych przeżyć, doświadczeń i emocji w bezpiecznych warunkach, i obniżyć napięcie psychiczne związane z traumą choroby. Jedną z technik arteterapii jest medytacja dzieła sztuki. Obiekt wybrany do medytacji w niniejszym artykule to renesansowe epitafium protestanckiej rodziny Kerberów z Brzegu, znajdujące się w kościele św. Mikołaja. Epitafium to charakteryzuje się bogatym programem treści ideowych i teologicznych, i jest przykładem szesnastowiecznego dzieła sztuki sepulkralnej na Śląsku. Jest także prezentacją artystycznych, kulturowych i obyczajowych wartości epoki i środowiska mieszczan śląskich w XVII w.Pozycja Post w tradycji Kościołów syryjskich w krytycznym opracowaniu Eliasa ChakhtouryPotoczny, Mateusz (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2017)Pozycja Koncepcja odnowy muzyki kościelnej po Vaticanum II w ujęciu ks. Ireneusza Pawlaka w świetle opracowania Dariusza SobczakaPośpiech, Remigiusz (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2017)Pozycja Eucharystia – tajemnica celebrowana. Sprawozdanie z 53 Sympozjum Wykładowców Liturgiki na Wydziałach Teologicznych i w Wyższych Seminariach Duchownych (Łódź, 12-14 września 2017 r.)Potoczny, Mateusz (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2017)Pozycja Sprawozdanie z XXXI Sympozjum Liturgicznego „Sakrament święceń jako dar i tajemnica” (Ląd nad Wartą, 20 października 2017 r.)Błaszczyk, Radosław (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2017)Pozycja Sprawozdanie z konferencji naukowej „Genetyka liturgii” (Warszawa, 14 listopada 2017 r.)Potoczny, Mateusz (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2017)Pozycja Sprawozdanie z XVIII Zjazdu Stowarzyszenia Polskich Muzyków Kościelnych w Krakowie (Kraków, 19-21 września 2017 r.)Nowak, Monika Dolores (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2017)Pozycja V Festiwal Organistów Diecezji Tarnowskiej „Cantantibus Organis” – Tarnów – Tuchów 2017 (Tarnów – Tuchów, 28-29 września 2017 r.)Piekarz, Grzegorz (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2017)Pozycja Sprawozdanie z VII Tarnowskich Dni Cecyliańskich (Tarnów, 18-25 listopada 2017 r.)Piekarz, Grzegorz (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2017)