Roczniki Teologiczne, 2014, T. 61, nr 9
Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/19610
Przeglądaj
Ostatnie zgłoszenia
Pozycja Halembska pielgrzymka na Jasną Górę – studium kulturoznawczeŚwitała-Trybek, Dorota (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)Praktyka pielgrzymowania występuje we wszystkich prawie religiach. Ludzie pielgrzymują do miejsc świętych, aby spełniać tam określone akty pobożności i pokuty. W Polsce najważniejszym centrum pielgrzymkowym jest Jasna Góra, którą rokrocznie odwiedza 4-5 mln pątników. Od 1979 roku wyrusza do Częstochowy piesza pielgrzymka z Halemby – jednej z dzielnic Rudy Śląskiej. Każdego roku bierze w niej udział kilkaset osób (młodzież, średnie pokolenie, rodzice z dziećmi, niepełnosprawni na wózkach inwalidzkich), które idą pieszo w obie strony. Pielgrzymce towarzyszą charakterystyczne rytuały (tzw. dzień halembski w Częstochowie, festiwal pieśni pielgrzymkowych, wspólna zabawa przy ognisku), które sprawiają, iż jawi się ona jako atrakcyjna, spełniająca potrzeby współczesnego człowieka tak w sferze duchowej, jak i świeckiej.Pozycja „Turystyka parafialna” wobec pauperyzacji społeczeństwaPabian, Barbara (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)Kościół katolicki, chcąc pomóc potrzebującym w sposób duchowy i materialny, od lat inicjuje wiele działań o charakterze charytatywnym. Katolickie parafie, stowarzyszenia oraz ruchy religijnej odnowy podejmują również cenne inicjatywy w celu zapewnienia godnego wypoczynku dzieciom i młodzieży w czasie wolnym od nauki, zwłaszcza tym, które pochodzą z rodzin ubogich i zaniedbanych. Celem niniejszego opracowania jest ukazanie doniosłej roli, jaką wbrew niektórym krytycznym opiniom pełni obecnie „turystyka parafialna”. Nabiera ona szczególnie wymiernego znaczenia wobec ubożenia polskiego społeczeństwa, gdy wielu rodziców nie stać nie tylko na rodzinne podróżowanie, ale nawet na wykupienie dla swoich dzieci wyjazdów o charakterze kolonijnym z zagwarantowaną opieką wychowawcy. Pod pojęciem „turystyka parafialna” Autorka rozumie wszelkie wycieczki oraz pobytowe imprezy religijno-turystyczne organizowane przez parafie lub przy ich pośrednictwie albo współudziale. Formy takiej turystyki wyróżnia etycznie ukierunkowany cel i sposób zagospodarowania czasu wolnego uczestników.Pozycja Jezus jako „Sługa Boga” i „Mesjasz” w Koranie i w muzułmańskich interpretacjachMaszkowski, Robert (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)W tytułach teologicznych Jezusa zawarł Koran podstawową naukę o Nim, o Jego godności, wyjątkowości i misji. Rozwinięciem Jego koranicznego obrazu zajęli się komentatorzy muzułmańscy, którzy sformułowali liczne interpretacje określeń Jezusa. W niniejszym artykule omówione zostały dwa koraniczne tytuły Jezusa: „sługa Boga” i „mesjasz”. Pierwszy tytuł wyraża wspólną cechę wszystkich muzułmanów i odnosi się do wszystkich ludzi oraz eksponuje człowieczeństwo Jezusa i Jego przynależność do rodzaju ludzkiego. Tym samym wykluczone zostaje Jego Synostwo Boże. Drugi tytuł wyróżnia Jezusa na tle innych ludzi i proroków, gdyż tylko On został tak nazwany w Koranie i stanowi „pomost” do pozyskania chrześcijan dla głoszonego orędzia, nawet jeśli odmawia Mu się godności boskiej. Oba tytuły nadają Mu muzułmańską tożsamość i ukazują Go jako człowieka złączonego z Bogiem więzią służby i poświęcenia. Zaprzeczają one jednak temu, co stanowi sedno wiary chrześcijańskiej. Oba negują Jezusowe Synostwo Boże. Ich teologicznochrześcijański sens został zamieniony na teocentryczno-muzułmański. Ich wykładnią stała się nie Ewangelia, lecz Koran. Dlatego jest rzeczą słuszną, by nie tłumaczyć koranicznego tytułu al-masîh. na „Chrystus” lecz pozostawić go w uproszczonym zapisie al-masih lub jako „mesjasz”. Podobnie ‘abd Allâh nie powinien być w żadnym wypadku tłumaczony na „sługa Jahwe”, lecz pozostać w uproszczonej formie abd-Allah lub jako „sługa Boga” vel „sługa Allaha”.Pozycja Tradycyjne przygotowanie zmarłego do pochówku we Włodawie (diecezja siedlecka)Leśniak, Bartłomiej (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)Artykuł oparty jest na etnograficznych badaniach terenowych przeprowadzonych w parafii Najświętszego Serca Jezusowego we Włodawie. Zebrany materiał na temat przygotowania zmarłego do pochówku został przedstawiony w dwóch punktach. Pierwszy punkt ukazuje przygotowanie zmarłego do pochówku (od śmierci do złożenia w trumnie). Został tu opisany sposób umycia zwłok i ich ubiór. Kolejnym elementem jest ułożenie zmarłego w trumnie i włożenie przedmiotów, które powinny znaleźć się przy nieboszczyku. Zdaniem badanych osób są to ważne części godnego pochówku członka lokalnej wspólnoty. Po omówieniu zewnętrznego przygotowania zmarłego, w drugim punkcie zostało opisane typowe czuwanie przy nieboszczyku. Przedstawiono, w jaki sposób organizowano spotkanie modlitewne i jak ono wyglądało. Oprócz klasycznego czuwania, jakie odbywało się jeszcze w latach dziewięćdziesiątych XX wieku, zostały opisane zmiany, które zaszły w tej formie modlitwy za zmarłego na terenie Włodawy.Pozycja Kościół i misje w eklezjologicznej myśli kardynała A. Dullesa SJKrólikowski, Piotr (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)W niniejszym artykule, na podstawie eklezjologicznej myśli kard. Avery'ego Dullesa, podjęto zagadnienie wiarygodności Kościoła w aspekcie jego działalności misyjnej. Po stwierdzeniu, że związek misji z wiarygodnością Kościoła polega na realizacji jego misyjnej natury i wypełnianiu jego katolickości w wymiarze przestrzennym, autor artykułu przedstawia wyróżnione przez Dullesa modele Kościoła jako kryteria weryfikujące realizację misyjnej działalności Kościoła. Dominujący od Soboru Trydenckiego do Soboru Watykańskiego II instytucjonalny model Kościoła, a także model głosiciela zostały uznane za niewystarczające dla rozwijania misji w wymiarze pełnej przestrzennej katolickości. Artykuł ukazuje kontekst kryzysu działalności misyjnej w XX wieku oraz jego przyczyny społeczno-kulturowe i teologiczne, a następnie wskazuje na eklezjologię Vaticanum II i pozostałe wyróżnione przez Dullesa modele Kościoła: sakramentalny, communio i sługi, jako odpowiedź na kryzys misji, możliwość szerszej realizacji katolickości Kościoła i jego misyjnej natury, a także punkt wyjścia dla nowego podejścia do religii i prowadzenia działalności misyjnej. Artykuł wskazuje również na obecne w dokumentach soborowych motywacje dla działalności misyjnej oraz otwarte przez Sobór nowe perspektywy dla misji. Zwraca też uwagę na znaczenie inkulturacji, która w kontekście misji została uznana za niewystarczającą, a także na możliwości prowadzenia misyjnej działalności w perspektywie ujęcia Kościołów misyjnych jako Kościołów lokalnych, związków misji z życiem społecznym oraz pogłębionego rozumienia nawrócenia i dialogu z religiami.Pozycja Teologia komparatywna. Geneza, opcje, szanse i problemyKałuża, Krystian (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)Niniejszy artykuł stawia sobie za cel prezentację i krytyczną ocenę teologii komparatywnej (comparative theology). Dyscyplina ta uprawiana jest głównie w środowiskach anglosaskich, a ostatnio w Niemczech. W części pierwszej ukazano genezę oraz pojęcie teologii komparatywnej. Widzi się w niej dyscyplinę teologiczną, która w dialogu z innymi naukami religiologicznymi, zwłaszcza z empirycznym religioznawstwem (comparative religion), dokonuje refleksji nad innymi religiami. Tym, co odróżnia ją od teologii religii, jest jej mikrologiczny charakter (tj. koncentracja na zagadnieniach szczegółowych) oraz konsekwentnie stosowana metoda porównawcza. Nie jest ona jednak religioznawstwem, gdyż nie poprzestaje na zwykłym opisie zjawisk religijnych, ale stawia pytanie o ich prawdziwość. Teolog komparatywny nie dystansuje się też od własnej tradycji religijnej, ale stara się na nią spojrzeć z perspektywy innych tradycji, z którymi prowadzi uczciwy dialog. Teologia komparatywna jest zjawiskiem wysoce zróżnicowanym (nie ma jednej koncepcji tej dyscypliny). Różnorodność tę ukazano na przykładzie komparatystyki F.X. Clooney'a oraz R.C. Neville’a. Kolejna część artykułu poświęcona jest kwestiom metodologicznym. Status metodologiczny teologii komparatywnej nie jest jeszcze do końca ustalony. Dwa zagadnienia są tutaj szczególnie ważne: relacja teologii komparatywnej do empirycznych nauk o religii oraz jej stosunek do teologii religii. Autor nie zgadza się ztezą, że teologia komparatywna powinna zastąpić teologię religii. Niejasny jest przede wszystkim teologiczny charakter teologii komparatywnej. Samo podjęcie kwestii prawdziwości przekonań religijnych nie czyni z niej jeszcze teologii. Także filozofia religii podnosi tę kwestię. Z drugiej strony zarzuty teologów komparatywnych pod adresem teologii religii są po części słuszne (ogólnikowość, aprioryczność wydawanych sądów, niedocenianie inności/odmienności itd.). W takiej sytuacji można by sobie życzyć twórczej kooperacji obydwu dyscyplin. Efektem tego mogłaby być „komparatywna teologia religii”.Pozycja Der religionstheologische „Interiorismus” und das jüdisch-christliche VerhältnisGäde, Gerhard (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)Interiorism in theology of religions, a term coined to describe an alternative to exclusivism, inclusivism and pluralism, is a way of establishing the theological relationship of the Christian message with non-Christian religions, which goes beyond these usual models. The author of this article grasps the canonical relationship between the two biblical Testaments as a theological paradigm to define the relationship of Christian religion with the other religions. Interiorism can avoid an attitude of superiority of Christian religion towards the other religions (e.g. exclusivism, inclusivism), as well as a relativization of the Christian truth-claims (pluralism). Christian interiorism thus recognizes other religions to be not only depositaries of a partial or relative truth, but also of an insuperable truth. His methodological starting point is a radical problematization of the concept of divine revelation due to the philosophical understanding according to which the ontological relation between the creation and God is merely unilateral (St. Thomas Aquinas, Peter Knauer). Christian religion provides an answer for this fundamental problem through its Trinitarian concept of God. Only through the latter a real relationship between God and the world can be thought about without running into a contradiction. In this way the concept of “Word of God” reveals its understandable sense turning the message of Israel’s Holy Scriptures universally understandable as Old Testament. This hermeneutical relation between the biblical Testaments can be – mutatis mutandis – extended to other religions. The present work highlights this and other assumptions of theological interiorism. It eventually enters into the debate about critical objections concerning the Jewish-Christian relationship, which accuse interiorism of not respecting the uniqueness of this relationship. This article indeed aims to emphasize that the uniqueness of the Jewish-Christian relationship consists precisely in indicating the right way to relate ourselves to the other religions.Pozycja The Relationship Between Faith, Reason, and Science in the Transmission of the Faith in the Times of Growing SecularizationKaucha, Krzysztof (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)Ten artykuł, mający na celu udzielenie syntetycznej odpowiedzi na postawiony problem, złożony jest głównie z dwóch części: relacji między wiarą, rozumem i nauką (1) oraz św. Jana Pawła II interpretacji zjawiska rosnącej sekularyzacji (2). Obydwa te zagadnienia są istotne dla przekazu wiary chrześcijańskiej w czasach współczesnych i ukazywania jej wiarygodności. Nierzadko bowiem chrześcijanie spotykają się ze stwierdzeniem, że od początku nowożytności rozum i nauka skutecznie zakwestionowały prawdziwość wiary dając początek nowej epoce, czego skutkiem jest rosnąca dziś sekularyzacja i zjawiska w rodzaju tzw. nowego ateizmu. 1. W świetle wypowiedzi Magisterium Kościoła oraz teologów wiara chrześcijańska i rozum nie tylko potrzebują się wzajemnie oraz wspomagają, lecz także od początku istnienia chrześcijaństwa były ze sobą ściśle związane. Wiara chrześcijańska nie jest wytworem ludzkiego rozumu i zawsze prowokuje go do poznania rzeczywistości, do których sam nie jest w stanie dotrzeć. Właściwie rozumiana i uprawiana nauka (jako science, czyli nauki przyrodnicze) nie wchodzi w konflikt z chrześcijaństwem katolickim. Nauka, która notabene nie mogłaby powstać bez Objawienia judeochrześcijańskiego, jest innym od wiary rodzajem poznania, posiadającym uzasadnioną metodologię. Dąży do poznania materialnej, empirycznej strony rzeczywistości, podczas gdy wiara jest angażującą całą ludzką osobę odpowiedzią na Boże Objawienie, którego pełnia dokonała się w Jezusie Chrystusie. Wiarygodność tego Objawienia posiada liczne racje i argumenty. Na niektóre wskazują naukowcy badając przyrodę, lecz o liczniejszych traktuje teologia fundamentalna będąca sukcesorką apologetyki. Ogromny wkład w jej rozwój wniósł ks. prof. dr hab. Marian Rusecki (1942-2012) – współtwórca lubelskiej szkoły teologii fundamentalnej. Kościół katolicki o nauce i naukowcach wypowiada się bardzo pozytywnie, dostrzegając ich geniusz. Nauka szanująca godność oraz dobro człowieka uczyniła i czyni bardzo wiele dla poprawy jakości ludzkiego życia; wystarczy pomyśleć o opiece medycznej i produkcji żywności. Kościół wiele zawdzięcza też naukowcom biorącym udział w rozpoznawaniu cudów czy badaniach nad Całunem Turyńskim. 2. Bł. Jan Paweł II był świadomy wzrastającej obecnie sekularyzacji, zwłaszcza w świecie zachodnim, oraz tego, że ten fenomen jest przez niektórych interpretowany jako dowód na zanikanie chrześcijaństwa, jego „przeżycie się” czy wprost niewiarygodność. Według Papieża sekularyzacja jest znakiem kulturowego i moralnego kryzysu cywilizacji zachodniej. Jest to kryzys antropologiczny, kryzys człowieka, jego rozumienia, pojmowania jego natury, egzystencji i powołania. Kultura dotknięta tym kryzysem potrzebuje odnowy i nowej nadziei, by w ogóle przetrwała. Według Jana Pawła II źródłem odnowy może być wiara chrześcijańska, która oferuje pełną, objawioną wizję człowieka oraz odpowiada na wszystkie pytania i niepokoje egzystencjalne.Pozycja Uczta weselna − tradycja i współczesność w parafii Rudna Wielka (diecezja rzeszowska)Szydełko, Sabina (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)Przedmiotem niniejszego artykułu jest przedstawienie zwyczajów i obrzędów uczty weselnej. Celem zaś jest ich analiza oraz zwrócenie uwagi na zanik niektórych zwyczajów i pojawienie się nowych w parafii Rudna Wielka, koło Rzeszowa. Artykuł składa się z czterech punktów. Opisano w nich przygotowania młodych do wesela, jego rozpoczęcie, zabawy weselne oraz oczepiny. Źródło opracowania stanowią informacje uzyskane metodą etnograficznych badań terenowych nad obrzędowością weselną. Badania przeprowadzono w 2011 roku w wioskach: Rudna Wielka, Rudna Mała i Pogwizdów Nowy. W XX wieku przygotowania do uczty weselnej rozpoczynały się tydzień wcześniej, zaś samo przyjęcie było u panny młodej obok domu. Obecnie młodzi planują wesele już nawet ok. roku wcześniej, odbywa się ono teraz w domu ludowym, w domu weselnym, restauracji albo hotelu. Para musi odpowiednio wcześniej zarezerwować salę, fotografa, zaprosić gości. Po ślubnej Mszy świętej, młodzi wraz z gośćmi udają się do lokalu, w którym ma odbyć się przyjęcie, witani są oni tam chlebem i solą, po czym pan młody przenosi swoją żonę przez próg. Następnie wznoszony jest toast, po czym wszyscy zasiadają do obiadu. Po skończonym posiłku nowożeńcy tańczą swój pierwszy taniec, następnie udają się na fotograficzną sesję ślubną. Przed północą organizowane są przez orkiestrę różnego rodzaju zabawy, w których uczestniczą zarówno zaproszeni goście, rodzice nowożeńców, jak również oni sami. O północy odbywają się oczepiny. Wierzono, że ci, którzy złapią krawat i welon, w niedługim czasie staną na ślubnym kobiercu. Młodzi wychodzącym gościom dziękują za przybycie, zapraszają ich na poprawiny oraz obdarowują ciastem.Pozycja Józef Niesyto. Ekshumacja. Przewijanie zwłok w plemieniu Betsileo na Madagaskarze. Toruń: Oficyna Wydawnicza Kucharski 2013 ss. 452.Kupisiński, Zdzisław (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)Pozycja Ks. Sławomir Bartnicki. Wiarygodność Objawienia chrześcijańskiego według kardynała Avery Dullesa. Lublin: Wydawnictwo KUL 2013 ss. 308.Kaucha, Krzysztof (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)Pozycja Klaus von Stosch. Offenbarung. Paderborn: Ferdinand Schöningh 2010 ss. 124.Kałuża, Krystian (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)Pozycja Sprawozdanie z konferencji naukowej „Teologia między sekularyzacją, sekularyzmem i wielokulturowością” (Warszawa, 21.02.2014)Pokrywiński, Rafał (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)Pozycja Ormond Rush. The Eyes of Faith, The Sens of the Faithfull and the Church’s Reception of Revelation. Washington: The Catholic University of America Press 2009 ss. 330.Borto, Paweł (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)Pozycja Ks. Marek Żmudziński. Apologia Kościoła katolickiego w listach Episkopatu Polski 1945-1970. Olsztyn: Biblioteka Wydziału Teologii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego 2013 ss. 266.Mastej, Jacenty (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)Pozycja Andrzej Pietrzak SVD. Modele ewangelizacji kultur i inkulturacji wiary w teologii latynoamerykańskiej. Lublin: Wydawnictwo KUL 2013 ss. 457.Ledwoń, Ireneusz Sławomir (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)Pozycja Michał Heller w rozmowie z Giulio Brottim. Bóg i nauka. Moje dwie drogi do jednego celu. Tł. Ewa Nicewicz-Staszowska. Kraków: Copernicus Center Press 2013 ss. 246.Kałuża, Krystian (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)Pozycja Sprawozdanie z konferencji naukowej „Kościół jest piękny” (Wyższe Seminarium Duchowne w Krakowie 27 lutego 2014 r.)Kaucha, Krzysztof (Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2014)