Św. Demetriusz jako pogromca zła w tradycji bizantyńskiej i słowiańskiej (do XV w.)

Abstract

W każdej tradycji zło jest zwyciężane przed dobro, ciemność przez światłość, profanum przez sacrum. Analogiczne zwycięstwo odnoszą święci, a wśród nich św. Demetriusz z Tesaloniki. Mimo iż był diakonem, w sztuce najczęściej przedstawiany jest jako żołnierz. Legenda mówi, że w więzieniu pokonał znakiem krzyża skorpiona personifikującego zło. Zamiast skorpiona może także zwyciężać gladiatora Lieusa, cesarza Maksymiana, cara Kałojana lub Turka, a czyni to konno lub pieszo, za pomocą oręża lub poprzez gest calcatio. Nie tylko mówią o św. Demetriuszu źródła historyczne, teksty liturgiczne czy literatura piękna, ale także sztuka i folklor.Evil wins by good, darkness by light and profanum by sacrum in every tradition. The saints, and between them St Demetrius of Thessaloniki too, achieves an analogous victory. St Demetrius was a deacon, but he is most often presented as a soldier for example in art. The legend says that St Demetrius defeated the scorpion (the personification of evil) by the sign of the cross in prison. This saint can also win with the gladiator Lieus, emperor Maximian, tsar Kaloyan or the Turk instead of the scorpion, and he does it on horseback or on foot, with a weapon or by the calcatio gesture. Not only are there historical sources, liturgical texts or belles-lettres presenting St Demetrius, but also art as well as folklore.