Le désir de Dieu dans le contexte de l’espérance surnaturelle

Abstract

Zagadnienie pragnienia uświadamia całościowo dynamiczny wymiar natury ludzkiej i wyraża istotny nurt życia duchowego, który ujawnia się na trzech poziomach: ontologicznym (przechodzenia z możności do aktu); potencjalności (poziom władz i możliwości dokonywania) oraz relacyjności (wychodzenie i dążenie ku czemuś). Dzięki temu można sformułować wizję antropologiczną w dynamicznym jej ujęciu. Pragnienie może być rozumiane jako locus theologicus, gdy bierzemy pod uwagę obecność Boga i pragnienie kierowane ku Niemu. Pragnienie Boga oczyszcza struktury człowieka, czyniąc go jeszcze wyraźniej bytem transcendentnym. W dziedzinie duchowości, gdzie podstawy jej związane są z cnotami teologalnymi, najłatwiej dostrzec korelację pomiędzy pragnieniem i nadzieją teologalną. Gdy uświadomimy sobie, że struktura pragnienia (element antropologiczny) odpowiada strukturze nadziei nadprzyrodzonej (element teologiczny), możemy wskazać na kilka istotnych punktów zbieżnych, w których pragnienie i nadzieja się spotykają i wzajemnie wzmacniają. Z bardziej filozoficznego punktu widzenia fenomen pragnienia i nadziei spotykają się w realności przedmiotów, które ujmują (np. realność nieba, realność zbawienia). Pragnienie i nadzieja dotyczą rzeczywistości realnej, choć jeszcze niewidocznej, danej w przeczuciu, które porusza pragnienie ku zjednoczeniu z Boską Realnością. Nieusuwalna różnica pomiędzy Stwórcą i stworzonym ciągle budzi, wzmaga pragnienie oraz nadzieję pełniejszego poznania i zjednoczenia. W pragnieniu i nadziei przekracza się to, co aktualne i dostępne, by otworzyć się na to, co możliwe. Jednak nadzieja nadprzyrodzona posiada treść różną (wymiar Boski) od tego, czego człowiek się spodziewa (wymiar ludzki). Nadzieja rządzi się Boską hojnością i nie jest ograniczana ludzkim wyobrażeniem. Kluczem do nadziei jest „wszystko”, co może ofiarować w miłości Bóg. Ufność staje się drogą do pełni Boskiego daru, czyli daru niewyczerpanego. W tym sensie pragnienie i nadzieja sięgają zawsze „po nowe”, teraz jeszcze niedostępne, ale jednocześnie sięgają „poza granicę”. Nadzieja wyprowadza człowieka dzięki pragnieniu poza to, co dla niego jest dostępne. Natomiast z teologicznego punku widzenia pragnienie i nadzieja spotykają się najmocniej w następujących kategoriach: tajemnica, obietnica, dar. Dostęp do nich jest ograniczony ze względu na ludzką naturę (zawężony zmysłowo zakres poznawczy), a także zdeformowany przez grzech (deformacja świadomości i ograniczenie możliwości odczytywania prawdy w rzeczach), co należałoby uwzględnić jako zakres błędu w procesie konstytuowania metody ujmowania natury rzeczy. Błąd ten szczególnie dotyczy rzeczywistości danych w pragnieniu i w nadziei, które nie są dostępne ani zmysłowo, ani przystępne w ludzki sposób. Tajemnica najlepiej ujmuje rzeczywistość, która jest treścią pragnienia i nadziei, gdyż dana jest w sposób ukryty (niejawny) i bardziej jest przedmiotem przeczucia niż percepcyjnego ujęcia. Można to nazwać życiem pośród zwiastunów. Tajemnica zostaje ujęta przez Boga jako obietnica, czyli coś, co zostało przez Niego przygotowane, w czym może człowiek uczestniczyć. Obietnica zmienia stosunek do tego, co jest (modi essendi), gdyż osadza życie w tym, czego jeszcze nie ma (modi desiderandi). Ostatecznie pragnienie i nadzieja formułuje się jako sposób zamieszkania (por. J 14, 2. 23).