Trinite – relation(s) – metaphysique ontologie trinitaire et primaute metaphysique de la relation: prolegomena

Abstract

Trójca Święta jest jednością relacji trzech Osób Boskich. Dzieło stworzenia jest dziełem Trójcy Świętej, zakorzenionym metafizycznie w relacjach między Osobami Boskimi. Samo stworzenie zakłada relację między Bogiem a stworzeniami (w tym wszechświatem jako takim). Kontynuując to rozumowanie, stwierdzamy, że wśród stworzeń istnieje wiele relacji różnego typu. Widać więc, że związek czy relacja w sensie metafizycznym (mniej więcej arystotelesowskie ad aliquid) jest pojęciem fundamentalnym dla zrozumienia rzeczywistości w jej całości. Innymi słowy: relacja jest kategorią (w hartmanowskim sensie), która jest pierwotna dla każdej ontologicznej analizy tego, co istnieje. Można nawet powiedzieć, że, odkładając na bok esse (które jest podstawą realizmu: esse Boga jest źródłem istnienia stworzeń i wszechświatów), pojęcie relacji jest pojęciem limitatywnym w jakimkolwiek wyjaśnieniu praw i poziomów wszechświata. Zauważamy to we współczesnej nauce, zwłaszcza w fizyce (teorie kwantowe z ich paradoksami, jak np. zasada nieoznaczoności Heisenberga). Również w teologii obserwujemy podobne ruchy intelektualne, tzn. teologowie, głównie ci, którzy uprawiają teologię w kontekście nauki (np. „teologia nauki” Michała Hellera), skupiają się właśnie na pytaniach o szeroko rozumianą relację (Trinitas – creatio – Incarnatio – salvatio – scientia), a nie na czysto metafizyczno-teologicznych spekulacjach. W swoim studium chciałbym przeanalizować powiązania i wzajemne relacje między teologią a nauką (zwłaszcza ontologią), pokazując, że współczesne osiągnięcia naukowe mają wymierny wpływ na trynitarną (teo-)ontologię. Z drugiej strony, ta ostatnia może służyć jako intelektualne laboratorium dla filozofów i naukowców. Swoje rozważania poprę konkretnymi przykładami.