Christiani nominis hostia: Images of the Persecutors of Christians in Prudentius’ „Peristephanon”

Abstract

Postać wroga chrześcijan i prześladowcy wyznawców Chrystusa pojawia się w Peristephanon Prudencjusza w dwóch głównych formach: jest on albo okrutnym tyranem, który w swej nienawiści do chrześcijan stara się torturami i groźbami śmierci zmusić męczenników do wyrzeczenia się wiary i złożenia ofiar bożkom pogańskim (np. Perist. XI, XIII, XIV), albo wcielonym szatanem, który działa sam lub przez swego pomocnika (np. Perist. III, V, VI, X). W jednym i drugim przypadku motywacja działania je st taka sama: odebrać Chrystusowi wierną mu duszę i pogrążyć ją z powrotem w mrokach pogaństwa. O ile męczennicy w hymnach Prudencjusza zostali przedstawieni jako żołnierze Chrystusa i bohaterowie chrześcijaństwa, o tyle ich prześladowcy są tu wcieleniami szatana lub jego sługami. Konflikt między męczennikami a ich wrogami jest odwzorowaniem walki między szatanem a Chrystusem, zwycięstwa męczenników oznaczają zaś za każdym razem triumf Chrystusa. W przeciwieństwie do męczenników - postacie prześladowców w Peristephanon nie mają rysów indywidualnych; są to raczej konstrukcje osobowe odpowiadające pewnemu schematowi utrwalonemu w ustnym przekazie wczesnochrześcijańskim, w licznych passiones, w Acta martyrum, w utworach hagiograficznych, w pismach autorów chrześcijańskich tamtej epoki. Bliższa, oparta na analizie tekstu definicja postaci prześladowcy chrześcijan w Peristephanon ułatwia zrozumienie samej idei męczeństwa w tym utworze: opozycja między męczennikiem a jego prześladowcą jest elementem ważnym, jeśli idzie o przesłanie hymnów pomieszczonych w tym cyklu utworów.