Styl antyfon „ad introitum” a przemiana perspektywy myślowej w drugiej połowie XIII wieku

Abstract

W śród śpiewów zmiennych mszy, które ostatecznie zostały opracowane prawdopodobnie przed 800 r., korpus introitów jest postrzegany jako przedsięwzięcie niezwykłe. Powodem tego jest zdumiewający styl melodii antyfon ad introitum – uderzająco homogeniczny, ale również różnorodny, gdyż w każdej z nich ściśle odzwierciedla się konkretny łaciński tekst. Artykuł jest próbą wskazania uniwersalnej zasady, która zaważyła na stylistycznej doskonałości antyfon, rozumianej jako pewna stała wartość związana z kontekstem historyczno-kulturowym. Autorka rozważa ten problem odwołując się do dłuższej perspektywy czasowej, obejmującej okresy od krystalizacji stylu antyfon (druga połowa VIII w.) po czasy renesansu średniowiecznego (XII–XIII w.), opierając się w szczególności na analizie jednej z antyfon w wersji starorzymskiej i gregoriańskiej. To podejście pozwala odkryć, że fenomen antyfon można przypisać swoistemu krzyżowaniu się rozmaitych elementów, między innymi z obszaru systemów dźwiękowych i schematów stylistyczno-składniowych.

Among the proper chants of the Mass, finally compiled probably before the year 800, the corpus of introits is perceived as a remarkable undertaking. The reason for this is the amazing style of antiphons ad introitum melodies – strikingly homogenous, but also diverse because in each of them is closely reflected the Latin particular text. The article is an attempt to indicate a universal principle which may have influenced the stylistic perfection of antiphons, understood as a fixed value associated with historical-cultural context. The authoress considers this problem by referring to a longer time perspective, including periods from the crystallization of antiphons style (2nd half of the 8th century) to the medieval renaissance (12th- 13th centuries), in particular by basing on the analysis one of the antiphons in Old-Roman and Gregorian versions. This approach allows to reveal that the phenomenon of antiphons can be attributed to a specific crossing of various elements, among others, from the area of sound systems and stylistic-syntax schemes.