Analecta Cracoviensia, 1997, T. 29

Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/8333

Przeglądaj

Teraz wyświetlane 1 - 20 z 42

Six Hundredth Academic Year on fhe Faculty of Theology at the Pontifical Academy of Theology in Cracow
Szczurek, Jan Daniel (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1997)
Z dziejów procesu kanonizacyjnego świętej Jadwigi Królowej
Jagosz, Michał (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1997)
La profession de foi pendant la célébration baptismale de l’antique liturgie romaine
Świerzawski, Wacław (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1997)
Kairos, jakim jest dechrystianizacja krajów dotychczas chrześcijańskich, sprawia, że odkrywamy dzisiaj na nowo katechumenat. Jeśli ma się on stać sprawnym narzędziem przekazu wiary i świadczyć o wciąż dynamicznej mocy Kościoła, musi być przywrócony według miary klasycznej normy. Ekspansja Kościoła w pierwotnej formie jego istnienia, najpierw w basenie Morza Śródziemnego a potem w Europie i dalej, pozostaje dla Kościoła wszystkich wieków - także dla naszej epoki - sprawą godną głębokiej refleksji. Przedmiotem tego studium jest zawarty w obrzędach rzymskiej liturgii schemat Wyznania Wiary, centralna oś obrzędu chrzcielnego, a także skrót formuły inicjacyjnej. Autor, dokonując najpierw kwerendy źródłowej i przedstawiając podstawowe teksty biblijne, patrystyczne i liturgiczne, poddaje je analizom teologicznym, aby ostatecznie wydobyć wnioski praktyczne przydatne dla duszpasterstwa. W okresie, kiedy rozpoczęły się chrzty niemowląt, Kościół zlecił rodzicom odpowiedzialność za przekaz wiary, a wraz ze wzrostem dziecka stawiał mu coraz większe wymagania i żądał moralnej przemiany. Konieczne jest bowiem scalanie przedmiotu wiary (fides quae), jakim jest łaska i poznawana treść Symbolu, z aktem wiary, jakim jest decyzja wiary ukształtowana przez intelektualną motywację. Katechumenalny obrzęd Traditio Symboli, wyznanie wiary słowami, domaga się jej „zwrotu” - Redditio Symboli, wyznania wiary życiem. Rytualizacja katechezy zawartej w obrzędach zaciera jednak powoli świadomość konieczności tej syntezy. Rodzice i chrzestni, którzy zastąpili obrzędowym dialogiem z kapłanem spontaniczne i osobiste stanowisko wyrażone w Wyznaniu Wiary przez katechumena, nie rozumieli już treści Symbolu. Ich odpowiedzialność za wiarę Kościoła (fides Ecclesiae) przekazywaną dzieciom przez chrzest zawiodła. Dlatego konieczna się staje dopełniająca chrzest taka katecheza, która prowadzi do świadomego łączenia chrztu z Eucharystią i do świadomego uczestniczenia w tym Wielkim Misterium Wiary. To udział w Eucharystii, we Mszy Świętej, przez przyjęcie Słowa Boga i Jego Ciała staje się publicznym wyrażeniem i wyznaniem wiary odpowiadającej na apel Boga. Kanon mszalny, zbudowany zresztą według struktury chrzcielnego Wyznania Wiary o strukturze responsorycznej, wskazuje na rzecz niezwykle ważną - i to jest dominanta tezy: nie ma innej inicjacji chrześcijańskiej niż inicjacja w uczestnictwo we Mszy Świętej. Wiara prawdziwa ma zawsze eucharysto-centryczny fundament: to Eucharystia wprowadza przez udział w Krzyżu Chrystusa do udziału w Jego Zmartwychwstaniu.
Psychologiczny aspekt recepcji kazań. Przegląd badań empirycznych
Chaim, Władysław (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1997)
The study focuses on psychological aspect of the reception of sermons, based on a theory and methods taken from social sciences. The sections of those findings are as follows: the study of the reception of sermons in connection with dynamic of actualisation of the content of sermons; the study of some aspect of the reception of sermons in connection with an expectation of sermons, and the study of reception of sermons in connection with religious attitude. Finally all the most important achievements were matched, shortcomings were pointed to, and the need of further psychological study of reception of sermons was suggested.
Doświadczenie nocy nicości u św. Teresy z Lisieux. Przyczynek do problematyki zaniku religijnego doświadczenia we współczesności
Jaworski, Marian (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1997)
Struktura i funkcja wizji Jezusa Miłosiernego w „Dzienniczku” bł. siostry Faustyny Kowalskiej
Machniak, Jan (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1997)
Sześć wieków Wydziału Teologicznego w Krakowie
Piech, Stanisław (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1997)
Dług wdzięczności Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie wobec ks. prof. Konstantego Michalskiego
Kubiś, Adam (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1997)
Królowa Jadwiga w filatelistyce
Janicki, Jan Józef (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1997)
Związki Wrocławia z Krakowem w okresie średniowiecza
Swastek, Józef (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1997)
La constitución dogmatica “Pastor aeternus” leída desde la encíclica “Ut unum sint”
Rodriguez, Pedro (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1997)
Encyklika „Ut unum sint” Jana Pawła II jest wnikliwą lekturą dekretu o ekumenizmie soboru watykańskiego II w świetle teologicznego i pastoralnego doświadczenia 30 lat, które dzielą obydwa dokumenty. Jednakże ujęcie prymatu piotrowego w „Ut unum sint” idzie dalej i zaprasza do nowego pogłębionego studium innego dokumentu — konstytucji dogmatycznej „Pastor aeternus” soboru watykańskiego I, zawierającej słynne definicje dogmatyczne o prymacie biskupa Rzymu. Autor wyróżnia dwa doświadczenia Kościoła katolickiego, mające miejsce po soborze watykańskim II, które pozwalają głębiej spojrzeć na zagadnienie prymatu: jedno, dokonujące się wewnątrz Kościoła katolickiego, a mianowicie kolegialność w relacjach: papież i pozostali biskupi (np. synody biskupów i konferencje episkopatów), oraz drugie doświadczenie, rozwijane w dialogu ekumenicznym z luteranami, anglikanami i prawosławnymi, dzięki którym katolicy nie tylko uświadamiają sobie różnice doktrynalne, ale również są skłaniani do refleksji nad istotą tego prymatu. W konstytucji Pastor aeternus autor widzi dwa stwierdzenia, które, jego zdaniem, stanowią kryterium hermeneutyczne dla jej interpretacji: (1) celem prymatu jest jedność wiary; (2) funkcja prymatu ma być realizowana w jedności z episkopatem. Analizując wyrażenia konstytucji: „plenitudo potestatis, papa omnia potest”, należy zwrócić uwagę, że nie oznacza to, że papież może wszystko, ale jedynie to, co mieści się w służbie jedności wiary. Takie znaczenie stanowi rdzeń dogmatyczny omawianego stwierdzenia. Z kolei omawiając wyrażenie: „unus et indivisus” w odniesieniu do episkopatu, autor stwierdza, że prymat biskupa Rzymu odnosi się najpierw do biskupów, a nie do wiernych. Dopiero na drugim miejscu służba prymacjalna biskupa Rzymu odnosi się do wspólnoty Kościołów, identyfikując się z samym działaniem episkopatu i indywidualnych biskupów. W konsekwencji słynne określenia władzy następcy Piotra: „plena, suprema, episcopalis, ordinaria, immediata„ o charakterze wybitnie prawnym, na których odcisnął wyraźnie swe piętno kontekst historyczny, należy poddać nowemu wyjaśnieniu. Drogą do nowej interpretacji prymatu piotrowego winno być poznanie różnych form sprawowania tego urzędu na przestrzeni wieków, aby w ten sposób dotrzeć do trwałego „rdzenia” dogmatycznego prymatu. Kategorią Kościoła, która w inna w tym względzie pomóc, jest communio, ale nie w odniesieniu do Kościoła uniwersalnego, ani też w odniesieniu do communio Kościołów, ale w zastosowaniu do „uniwersalnej communio Kościołów”.
Związki świętej Jadwigi Królowej z Jasną Górą
Zbudniewek, Janusz (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1997)
Exemplum w historii kaznodziejstwa
Panuś, Kazimierz (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1997)
Królowa Jadwiga we współczesnych encyklopediach i leksykonach
Baran, Zbigniew (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1997)
Writing this paper, I wanted to answer the question: W hat is the significance of Queen Hedwig (1374—1399) in Europe at the end of the 20th century? A review of about fifty encyclopaedic and lexicographic entries gave general information about the knowledge of Europeans on the Queen. The Queen is presented in these entries as the daughter of Louis I, the King of both Hungary and Poland, and the wife of Jogaila (Jagiełło), the Grand Duke of Lithuania, with whom the Polish nobles negotiated the politically advantageous Union of Krevo (Krewo, Krewa), the union between the Kingdom of Poland and the Grand Duchy of Lithuania. She is also presented as the King (Lat. rex) of Poland. Only few entries inform, for example, that she was a patron of religion and scholarship, that she promoted the Christian development of Lithuania, or that she inspired the restoration of the university in Cracow (Kraków). Sometimes but not often, authors of entries inform, for example, that Queen Hedwig accompanied by the knight army went on a campaign to regain Galicia (Ruś Halicka) for the Kingdom of Poland, or they present the personality of the Polish Queen. Summarizing this review of encyclopaedic entries, I would like to note that they are an example of an unsatisfactory knowledge of Queen’s importance for Europe which is the result of ignorance of the history of Poland and its place in european history. Only entries in the Enciclopedia Luso-Brasileira de Cultura, the Lexikon des Mittelalters, the Lexikon für Theologie und Kirche, the Meyers enzyklopädisches Lexikon in 25 Bänden, the Svensk Uppslagsbok, and the Ukraińska radjanska Enciklopedija present the Queen satisfactorily. In my opinion, it seems that Queen Hedwig has not entered yet the history of Europe and European culture for good.
Skutki nawrócenia religijnego
Makselon, Józef (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1997)
The article treats on psychological aspects of conversion. In the first place the most known empirical surveys on conversion were introduced followed by the author’s research. The Conversion Questionnaire has been taken in 1997 among 500 people aged between 18 and 65 (51% women and 49% of men). The most important results of conversion are as follows: deepening ones faith, changing of the ethical attitudes, a better self-knowledge, overcoming a religious anxiety and a greater opennesss toward others. The sex makes the differences in overcoming the religious anxiety and the openeess toward others. The age, however, matters in all the results of the religious conversion. As a result of conversion the religious self-evaluation changes radically. The religion plays, first of all, the cognitive function in personality, being a source of the pourpose of life and gives criteria of moral choices.
Theologische Erkenntnislehre im Licht einer trinitarischen Ontologie
Körner, Bernhard (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1997)
Ontologia, zajmująca się fundamentalnymi strukturami bytu, obejmuje wszystkie obszary bytu i wiedzy. Zalety danej ontologii lub jej formy sprawdzają się w konfrontacji z rzeczywistością. Poszukiwania adekwatnej ontologii doprowadziły Klausa Hemmerle do sformułowania ontologii trynitarnej. Jego projekt leży u podstaw niniejszej refleksji. „Tezy do ontologii trynitarnej” w rozumieniu Hemmerlego bazują na fundamentalnej prawdzie, mówiącej, że jeden Bóg objawił się w trzech osobach i że to udzielanie się Boga światu jest jego zbawieniem. Rodzi się pytanie, czy to wydarzenie nie kryje w sobie fundamentalnego sensu całej rzeczywistości. W swej troistej tajemnicy Bóg wkracza w historię i w niej pozostaje jako Dający siebie, jako Miłość. Zadanie ontologii trynitarnej polega więc na nowym odczytaniu tych wydarzeń w świetle miłości. Ontologia trynitarna widzi miłość nie tylko jako ontologiczny rdzeń w tajemnicach chrześcijaństwa, lecz także w bytowaniu bytu, ponieważ miłość nigdy nie ustaje. Oznacza to przeniesienie punktu ciężkości z własnej osoby na drugą. Można zatem powiedzieć, że wszelki byt oraz wszelkie myślenie bytu wymaga drugiego i dokonuje się w relacji do niego, stając się tylko w ten sposób bytem danym. Tylko w wykraczaniu poza siebie byt staje się tym, czym jest. Źródłem takiego wykraczania jest troistość Boga jedynego: Ojciec cały jest w Synu, Syn w Ojcu, obaj zaś w jednym Duchu Świętym. Myślenie i bycie rozumie się więc jako udzielanie siebie. Ontologiczne sugestie Hemmerlego mają również znaczenie dla poznania teologicznego. Obejmują one instytucjonalne, historyczne i hermeneutyczne związki, które umożliwiają poznanie treści wiary, poczynając od objawienia i wiary jako obiektywnej i subiektywnej zasady poznania wiary. W przeszłości poznanie teologiczne było ukierunkowane chrystologicznie, tzn. pojęciem kluczowym tego poznania jest autorytet Chrystusa, przekazany Kościołowi. Jednakże akcentowanie formalnego autorytetu nie sprzyja scalaniu wydarzenia świadectwa wiary z jego wewnętrzną treścią. Forma przekazu wiary w pełni odpowiada treści tego przekazu przede wszystkim w osobowym dokonaniu samoprzekazania się Jezusa Chrystusa. Świadectwo wiary staje się urzeczywistnionym znakiem miłości Bożej, skutkiem czego w poznaniu teologicznym pojawia się nowe pojęcie kluczowe: sakrament. W trynitarnej koncepcji poznania teologicznego miłość jest jego konstytutywnym warunkiem. Nie istnieje autentyczne poznanie wiary poza wydarzeniem dawania siebie. Poznanie teologiczne jest ściśle związane z przekazywaniem wiary w Kościele, co sprawia, że można w nim dostrzec strukturę eklezjologii. Z punktu widzenia teologicznego poznania przedsoborowa struktura eklezjologii charakteryzowała się tzw. chrystomonizmem, podczas gdy po soborze watykańskim II (według KO 10) można już mówić o katolickości w poznaniu teologicznym, polegającej na uwzględnianiu więcej niż jednej instancji poznania i przekazywania wiary w Kościele. Uwzględnienie wszystkich instancji oraz trynitarnego modelu myślenia teologicznego podkreśla dwa ważne aspekty: objawienie urzeczywistnia się na sposób sakramentalny oraz wszelkie kościelne instancje przekazu wiary muszą charakteryzować się fundamentalną postawą wzajemnej miłości (na wzór Boskiego dawania siebie). W wyniku refleksji nad ontologią trynitarną można sformułować tezy na temat poznania teologicznego. Jedna z nich stwierdza, że fakt dokonania się pełni objawienia w Chrystusie posiada decydujący wpływ na strukturę autentycznego poznania teologicznego. Wskutek tego urząd nauczycielski biskupów i papieża pełni szczególną rolę w strukturze instancji przekazywania wiary. Objawienie dokonało się bowiem w Synu, który jest słowem Ojca, który jest ostatnim słowem Boga. Urząd Nauczycielski Kościoła nie jest więc ponad Słowem Bożym, ale wspierany przez Ducha Świętego wiernie je wyjaśnia (KO 10). Poznanie teologiczne musi zatem uwzględniać również aspekt pneumatologiczny Objawienia. Kolejna teza stwierdza więc, że konieczna jest łączność z Chrystusem w Jego Duchu Świętym, aby zdobywanie i przekazywanie poznania wiary przez różne instancje kościelne rzeczywiście pozwalało przemawiać Słowu Bożemu. Sobór watykański II w nauce o Objawieniu i wierze zwraca uwagę, że wiara nie jest tylko uznaniem Objawienia za prawdziwe, ale jest „credo in Deum”, czyli wyjściem poza siebie ku Bogu, albo zjednoczeniem się z Chrystusem w jeden podmiot. Stanie się „nowym podmiotem” jest warunkiem zarówno wiary, jak i teologii. W ten sposób widać również wyraźniej trynitarny wymiar wyznania wiary, który polega na dawaniu siebie Bogu ze strony człowieka. Kryterium autentyczności wyznania wiary jest więc dawanie siebie w miłości, które jako takie staje się świadectwem wiary. Wiara rozumiana i przeżywana jako miłość jest w stanie wyjść poza pojęcia i wniknąć w głębię tajemnic Bożych. Poznanie teologiczne zaś, wynikające z tak rozumianej wiary, w pełni odpowiada ontologii trynitarnej.
Das Wort der Verkündigung und die "Rahmenthemen” der christlichen Kunst
Lange, Günter (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1997)
Legendy o obrazach, jak na przykład ta o malarzu-ewangeliście Łukaszu, łatwo zamazują fakt historyczny: chrześcijaństwo nie zaczęło się jako religia obrazu. Umieszczanie słowa biblijnego i obrazu biblijnego w tych samych ramach czasowych i na tym samym poziomie pod względem doniosłości jest nie tylko „apokryfem”, ale pociąga za sobą także religijno-pedagogiczne niedowartościowanie obrazów. Na Wschodzie bowiem słowo i obraz są stawiane na równi, na Zachodzie natomiast obrazy uznaje się za namiastkę Biblii dla analfabetów. Żadna z tych postaw nie jest słuszna wobec pośrednictwa obrazu. Obraz jest pośrednikiem sui generis: przemawia on przez płaszczyznę, kolor i linię, i dlatego nie daje się zdefiniować tylko przez odniesienie do słowa. Relację słowo-obraz można określić w oparciu o obraz Chrystusa. Nicejską współistotność Chrystusa z Bogiem można - ściśle rzecz biorąc - zabezpieczyć nie przez formy obrazowe, lecz jedynie przez jednoznaczny podpis obrazu. Czysto wizualna zawartość obrazu dostarcza często ludzkiego „ramowego tematu” (Jan Białostocki), który wymaga dookreślenia przez słowa albo przez układ artystyczny, aby obraz mógł jednoznacznie oddziaływać na katechezie. Nauczyciel religii jest nie tylko rzecznikiem chrześcijańskiej jednoznaczności. Dziś jest on też rzecznikiem ludzkich tematów ramowych, z którymi zlewa się chrześcijańskie przesłanie przekazywane w obrazach.
Die Theologie und das Problem der Erkenntnisgenese des Substanzbegriffes
Rożdżeński, Roman (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1997)
Jest rzeczą znaną, iż wiele podstawowych pojęć tzw. klasycznej metafizyki okazało się niegdyś czymś niezwykle przydatnym dla potrzeb chrześcijańskiej teologii. Jednym zaś z tych najważniejszych pojęć było - pochodzące od Arystotelesa - pojęcie substancji cielesnej, tj. materialnej. Pozwoliło ono racjonalnie wyjaśnić znaczeniową zawartość dogmatu o przeistoczeniu eucharystycznym. W czasach nowożytnych szereg zasadniczych pojęć klasycznej metafizyki, w tym również pojęcie substancji, zostało uznanych za poznawczo bezpodstawne. Początek tej radykalnej krytyce dały przemyślenia trzech brytyjskich empirystów: Locke’a, Berkeley’a i Hume’a. Utrzymywali oni, że pojęcie substancji nie ma żadnych podstaw w zakresie tego, co rzeczywiście jest nam dane w doświadczeniu. Wysunięta przezeń krytyka zaciążyła na nowożytnym myśleniu filozoficznym. Wpływowi jej ulegli również i teologowie katoliccy. Uważne przemyślenie empirystycznej koncepcji doświadczenia prowadzi jednak do wniosku, że nasze codzienne doświadczenie rzeczy dokonuje się zupełnie inaczej, niż to utrzymuje owa koncepcja. Co więcej, analiza przebiegu naszego rzeczywistego doświadczenia rzeczy pokazuje, iż pojęcie substancji materialnej posiada w tymże doświadczeniu niezbywalną podstawę. Czy fakt ten nie powinien bliżej zainteresować współczesnych teologów?
Funkcja katechizmu w katechetycznej posłudze Kościoła. Zarys historyczny: I. Do soboru trydenckiego
Jakubiec, Marian (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1997)
Udział kardynała Karola Wojtyły w nadzwyczajnym synodzie biskupów w roku 1969
Dyduch, Jan (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1997)

Przeglądaj

Przeglądaj Analecta Cracoviensia, 1997, T. 29 wg Data wydania