Studia Gdańskie, 2018, T. 43

Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/28825

Przeglądaj

Teraz wyświetlane 1 - 20 z 26

Lb 11,1-3 jako paradygmat teologii buntu w Księdze Liczb
Jędrzejczak, Łukasz (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2018)
Wędrówka Izraelitów z Egiptu do ziemi obiecanej jest bogata w motywy teologiczne. Epizod opisany przez autora biblijnego w Lb 11,1-3 może stanowić formę podstawową kolejnych opisów o buntach na pustyni i streszczenie bardziej rozbudowanych fragmentów. Trudno o jednoznaczne ustalenia, czy ów passus był chronologicznie pierwszy w stosunku do pozostałych, które ściśle traktują o buntach Izraela przeciwko Jahwe. Analiza egzegetyczna tego krótkiego passusu pomoże wskazać na kolejne elementy opowiadań o szemraniach Izraelitów przeciwko Bogu. Przedstawienie składowych tego epizodu i połączenie ich z innymi fragmentami ma na celu przede wszystkim ukazanie myśli teologicznej autora biblijnego związanej z wystąpieniem przeciwko Bogu. Wydaje się niezbędnym poruszenie tak wielu kwestii, by móc dostatecznie zrozumieć budowaną przez hagiografów teologię buntu w centralnej części Księgi Liczb.
Oniaszowa świątynia w Leontopolis jako znak hellenizacji diaspory żydowskiej w Egipcie w czasach hellenistycznych
Zawadzki, Mateusz (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2018)
Świątynia w Leontopolis jest jednym z niewielu ewenementów, pojawiających się w tradycji żydowskiej, ze względu na dominujący pogląd o konieczności sprawowania kultu jedynie w świątyni jerozolimskiej. Autor artykułu, analizując źródła historyczne mówiące o Oniaszowej świątyni, podejmuje próbę zarysowania zmian zachodzących w tożsamości religijnej mieszkańców diaspory żydowskiej w Egipcie. Znakiem tego był jedynie niewielki spór między diasporą w Egipcie a wspólnotą w Jerozolimie, który ograniczył się do podkreślenia stanowisk związanych z kultem i niepotępienia czy zakazywania sprawowania ofiar w świątyni Oniaszowej. Długie lata funkcjonowania świątyni w Leontopolis ukazują zmianę akcentów w podejściu do prawa i tradycji przodków. Diaspora egipska skupiona była bardziej na tematach związanych z apokaliptyką, a nie prawem kultycznym, co prowadziło do składania ofiar poza Jerozolimą, szczególnie wtedy, gdy tam ich nie składano.
Prowincja Wielkopolsko-Mazowiecka jezuitów za kadencji prowincjała o. Władysława Janczaka SI w dokumentacji resortu bezpieczeństwa (1968-1973)
Ihnatowicz, Mateusz (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2018)
Artykuł przedstawia zarządzanie Prowincją Wielkopolsko-Mazowiecką jezuitów za kadencji prowincjała o. Władysława Janczaka SI w świetle materiałów komunistycznego aparatu bezpieczeństwa. Jest to czas: nawiązywania przez jezuitów dialogu z władzą komunistyczną, ujawnienia się konfliktu międzypokoleniowego oraz ostrego sporu z prymasem kardynałem Stefanem Wyszyńskim. W zakonie zostały powołane dwie niejawne grupy, których zadaniem było nawiązanie dialogu z otaczającą rzeczywistością.
Organizacja systemu penitencjarnego w Polsce po 1989 roku
Kosiacki, Włodzimierz S. (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2018)
Współczesny polski system penitencjarny opiera się na zasadzie humanitaryzmu, indywidualizacji, odpowiedzialności, wolnej progresji. System ten został poszerzony o społeczną samorządność, która ma wpływ na instytucje izolacji, a wykonywanie orzeczeń jest jawne i gwarantuje humanitarne traktowanie skazanych jako podmiotów określonych praw i obowiązków. W systemie penitencjarnym obowiązuje ochrona społeczeństwa i przestrzeganie bezpieczeństwa skazanych w zakładach karnych. Zważywszy na fakt, że u większości skazanych dominują deficyty psychologiczne, współczesna psychologia, także penitencjarna, stara się je zredukować lub wyeliminować poprzez programy resocjalizacyjne i readaptacyjne. Reformy więziennictwa zapoczątkowane po 1989 r. miały chronić społeczeństwo przed przestępczością, a jednocześnie zapewnić skazanym humanitarne i praworządne warunki odbywania kar. Na przemiany przemożny wpływ miał m.in. Kościół katolicki. 1 września 1987 r. Episkopat Polski ustanowił Urząd Naczelnego Kapelana Więziennictwa, a osadzonym zapewniono prawo do wykonywania praktyk religijnych. W zakładach karnych obok psychologów i pedagogów pojawili się kapelani. Duszpasterstwo więzienne realizuje ideę ewangelicznego dobra, a dojrzałość religijna współwystępuje z dojrzałą osobowością i konstruktywnymi kontaktami interpersonalnymi.
Bartłomiej Stypa, Odpowiedzialność spowiednika za życie duchowe małżonków, Wydawnictwo Wydziału Teologicznego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 2017, s. 420
Wanat, Zbigniew (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2018)
Światło słowa Bożego dla chrześcijańskich małżonków w nauczaniu moralnym encykliki Humanae Vitae
Nawrot, Janusz; Pryba, Andrzej (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2018)
Artykuł ukazuje wskazania moralne dla chrześcijańskich małżonków na podstawie światła słowa Bożego zawartego w pięciu punktach encykliki Pawła VI Humanae vitae. Pośród tych wskazań znajduje się zachęta do podjęcia trudu wierności nauczaniu Kościoła. Tekst ukazuje realizm przemijania świata doczesnego z jednoczesnym wskazaniem na rzeczywistość nadprzyrodzoną. Narzędziem będącym pomocą w rozwoju duchowym i trwaniu przy wskazaniach moralnych Kościoła jest modlitwa. Autorzy zwracają również uwagę na konieczność zaangażowania kapłanów w proces duchowego towarzyszenia małżonkom w ich drodze ku pełni rozwoju.
Duch w Liście do Rzymian
Stasiak, Sławomir (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2018)
W Rz 8, Paweł używa terminu to pneuma bez dodatkowych określeń. Badania pokazują, że Duch to osoba odmienna od Boga Ojca i Chrystusa, zarówno w działaniu, jak i istnieniu. Jest to szczególnie widoczne w 8,33-34, gdzie wstawiennictwo Chrystusa z woli Boga Ojca jest przedstawione analogicznie do wstawiennictwa Ducha, o którym była mowa w 8,26. Duch podejmuje działanie w Osobach Trójcy Świętej. En pneuma Theou (8,9) wskazuje, że ziemskie życie chrześcijan pozostaje pod działaniem Ducha Bożego, kata pneuma zaś oznacza bycie, życie, przebywanie w Duchu Świętym, a to pozwala wierzącemu znaleźć usprawiedliwienie, ono jednak dokonuje się przez wiarę w Chrystusa. Tak Żydzi, jak i Grecy potrzebują działania Boga w Duchu Świętym (en pneumati hagiō(i)). Uczestnictwo w królestwie Boga przynosi pokój i radość także en pneumati hagiō( i). Przez Ducha Świętego (dia pneumatos hagiou) Boża miłość została na nas wylana. Chrześcijanie są wolni od strachu przed śmiercią i niewolą. Odradzająca się dynamika Ducha pozwala na pierwszeństwo Bożego synostwa. Wreszcie Paweł idzie o krok dalej i podkreśla, że Duch współpracuje z chrześcijanami, jeśli tylko rozpoznają i utrzymują szczególną relację z Bogiem w modlitwie (8,15-16).
Obowiązek sprawowania Liturgii godzin w Kościele
Cyrklaff, Mateusz (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2018)
Nie ma wątpliwości, że Sobór Watykański II dokonał generalnej odnowy Liturgii godzin. Przede wszystkim przywrócił ją pierwotnemu jej właścicielowi, czyli całemu Ludowi Bożemu. W okresie posoborowym w niektórych krajach, nie wyłączając Polski, wyrażane były opinie, że prawo kościelne właściwie zniosło bezwzględny obowiązek modlitwy brewiarzowej osób duchownych. Tymczasem dokumenty soborowe i posoborowe, w szczególności Konstytucja apostolska „Pieśń chwały” św. Pawła VI promulgująca nową księgę liturgiczną i “Ogólne wprowadzenie do Liturgii godzin” nie tylko nie zmniejszają tego obowiązku, ale jasno ukazują powody, zarówno teologiczne jak i pastoralno-prawne, dla których Kościół na osoby duchowne nakłada powinność modlitwy liturgicznej uświęcającej każdy dzień ich ziemskiego życia. Fundamentalną racją jest wola samego Zbawiciela, który pragnie, by Jego Kościół stale się modlił. Mistyczne Ciało Pana ma bowiem razem z Nim przedłużać Chrystusową modlitwę za zbawienie świata. W Kościele zaś szczególny obowiązek takiej modlitwy spełniają ci, których Chrystus Pan włączył w swoje sakramentalne kapłaństwo. Jak w czasach apostolskich, tak i w całej historii Kościoła, modlitwa i posługa słowa nie mogą nie stanowić istotnych elementów kapłańskiego powołania (por. (Dz 6, 4).
Metafora oblubieńcza w Ewangelii Janowej. Część 2: Mesjańskie zaślubiny (J 12–20)
Kubiś, Adam (1976- ) (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2018)
Artykuł wskazuje na najważniejsze aluzje i echa metafory oblubieńczej znajdujące się w J 12–20, dostarczając ich opisu, jak i krytycznej oceny. Namaszczenie Jezusa w Betanii (12,1-11) otwiera całą serię aluzji do symboliki małżeńskiej rozsianych w drugiej części Ewangelii Janowej, ukazującej historię Jezusowej męki, śmierci i zmartwychwstania. Janowe użycie metafory oblubieńczej pokazuje, iż śmierć Jezusa winna być interpretowana jako celebracja mesjańskiego ślubu.
Władza kościelna kompetentna do przyjęcia formalnego aktu odstąpienia od Kościoła katolickiego
Dettlaff, Rafał (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2018)
Zgodnie z definicją zawartą w Kodeksie prawa kanonicznego Jana Pawła II, apostazja oznacza całkowite porzucenie wiary chrześcijańskiej. Problem apostazji towarzyszył Kościołowi od początku jego istnienia. Porzucenie wiary traktowane było jako przestępstwo przeciwko jedności wspólnoty Kościoła. Od 1983 do 2009 roku Kodeks prawa kanonicznego zawierał jeszcze inne określenie apostazji: formalny akt odstąpienia od Kościoła katolickiego. Ten akt wywierał skutki prawne wymienione w kanonach 1086, 1117 i 1124. Papież Benedykt XVI poprzez motu proprio Omnium in mentem z dnia 26 października 2009 r. usunął z wymienionych kanonów wszystkie odniesienia do formalnego aktu odstąpienia od Kościoła katolickiego. Problem ten nie został jednak usunięty z publicznego życia Kościoła. W przedstawionym opracowaniu autor wyjaśnia pochodzenie oraz kanoniczne rozumienie wyrażenia: „formalny akt odstąpienia od Kościoła katolickiego”. Opisuje procedury, których należy przestrzegać w tym zakresie w Austrii, Niemczech i Polsce, a także wyjaśnia, kto w imieniu Kościoła może przyjąć oświadczenie woli od apostatów.
Stanisław Suwiński – Zbigniew Wanat (red.), Odkrywać dar chrztu świętego (Scripta Theologica Thoruniensia; 44), Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2017, s. 169.
Cichosz, Wojciech (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2018)
Searching for People and Accompanying them on their Journey Back. Notes on the Margins of the Pastoral Guidelines for Exhortation Amoris Laetitia of the Polish Episcopal Conference
Wanat, Zbigniew (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2018)
The post-synodal exhortation Amoris laetitia of Pope Francis provoked the most heated theological dispute since the Second Vatican Council. They also awakened new hopes and expectations of the faithful, especially those living in non-sacramental relationships. Because of objective spiritual obstacles, they cannot receive absolution and receive Holy Communion. Now, because of these aroused hopes, they turn again to priests, especially to confessors. It is a great challenge for them to meet all those who need help and accompaniment on their way back to full integration with the community of the Church. An important impulse for reflection on this challenge is Pastoral Guidelines for Exhortation Amoris laetitia adopted by the Polish Episcopal Conference at its 379th plenary meeting on 8 June 2018. This document was long awaited by the priests. He have provided answers to some questions concerning the pastoral practice of the Church, in particular concerning the giving of Holy Communion to people living in non-sacramental relationships. Bishops reminded the already existing indications, which have not changed. On the other hand, they placed a strong emphasis on a renewed evangelical attitude towards people in an irregular situation. They emphasized that the pastoral ministry should be characterize “with closeness, respect and compassion, which at the same time heal, liberate and encourage adolescence in the Christian life”. With regard to this pastoral goal, the author of the article will focus on the role and selected tasks of the priest. This will be a welcoming reception, accompaniment in the discernment of situations and a gradual integration with the community of the Church.
Wczesnobizantyński system podatkowy w świetle wybranych relacji hagiograficznych
Milewski, Ireneusz (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2018)
W tekście poddano analizie wybrane relacje dotyczące obciążeń fiskalnych spoczywających na mieszkańcach wschodnich prowincji Cesarstwa Rzymskiego w V i VI wieku. Dwie z nich dotyczą niewypłacalności podatników. W takim przypadku liderzy lokalnych społeczności (w tej roli widzimy cieszących się powszechnym uznaniem eremitów) udawali się nierzadko do stolicy, aby na dworze cesarskim prosić o częściową ulgę, odroczenie terminu płatności lub nawet o całkowite umorzenie podatku. W analizowanych przekazach czytamy o opłatach spoczywających na kolonach oraz o podatku pogłównym obciążającym eremitów i mnichów, w V wieku nadal uznawanych przez ustawodawcę za ludzi świeckich (stąd też brała się niechęć poborców, aby w takich przypadkach przydzielać immunitety podatkowe). Ostatnia analizowana relacja, przekaz Cyryla ze Scythopolis, to opis podróży palestyńskiego mnicha Saby na dwór cesarski w Konstantynopolu celem uzyskania anulowania zobowiązań podatkowych spoczywających na mieszkańcach Palestyny, zrujnowanej wskutek powstania Samarytan (z lat 529-530).
Wartość zaufania w kontekście relacji rodzinnych
Bobulska, Monika (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2018)
Artykuł stanowi pretekst do debaty nad istotą zaufania i jego znaczenia w środowisku pierwotnym i wtórnym człowieka. Jak się okazuje, pomimo coraz niższego stopnia zaufania do instytucji, czy organizacji, jest ono niezbędne do prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie. Najwłaściwszym wydaje się ujęcie zaufania w kategorii wartości. Budowanie klimatu zaufania rozpoczyna się w środowisku rodzinnym i to rodzice są pierwszymi osobami, którym ufają dzieci. Od postawy rodziców oraz ich ufności we własne umiejętności i możliwości, a także od nieustającego procesu samokształcenia zależy, czy dzieci wejdą w świat ludzi dorosłych z przekonaniem we własne kompetencje i zdolności. Bez nich zaś nie można mówić o zaufaniu do samego siebie, jak i do innych ludzi.
„Należy ich otoczyć jakąś opieką nie angażując się w ich kontestacje”. Kardynał Stefan Wyszyński i opozycja demokratyczna (1976–1980)
Białkowski, Michał (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2018)
Głęboki kryzys społeczno-polityczny, jaki dotykał PRL w dekadzie lat 70. XX w., oddziaływał na zmianę relacji państwo-Kościół katolicki. Ekipa Edwarda Gierka, stosując wobec Kościoła katolickiego politykę ustępstw, pragnęła przede wszystkim wzmocnić swoją słabą pozycję społeczną. Jednocześnie dość wcześnie dostrzeżono zagrożenie wynikające z możliwości zawarcia niepisanego sojuszu pomiędzy Kościołem a budzącymi się środowiskami opozycyjnymi. Bezpośredni wpływ na powstanie opozycji demokratycznej w PRL miały propozycje zmian w konstytucji PRL oraz wydarzenia Czerwca ’76. Wywołały one zdecydowany sprzeciw społeczny, wspierany przez prymasa Polski kardynała Stefana Wyszyńskiego oraz cały episkopat, a wyrażony kilkakrotnie w postaci memoriałów, listów i komunikatów. Relacje kardynała Stefana Wyszyńskiego z Komitetem Obrony Robotników poprzedziły wcześniejsze kontakty m.in. z Jackiem Kuroniem oraz Adamem Michnikiem. Podejmowane wielokrotnie przez to środowisko akcje protestacyjne w postaci głodówek organizowanych w kościołach archidiecezji warszawskiej nie spotykały się ze strony prymasa Wyszyńskiego z otwartą krytyką bądź sprzeciwem, ale z dyskretnym, nieformalnym przyzwoleniem. Na stosunki hierarchy ze środowiskiem KOR mocno oddziaływał fakt, że część działaczy ruchu obarczona były marksistowskim rodowodem. Dość bliskie kontakty kardynał Stefan Wyszyński utrzymywał ze współzałożycielem Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela Andrzejem Czumą oraz uczestnikiem Towarzystwa Kursów Naukowych Bohdanem Cywińskim. Ogólna ocena działań opozycji demokratycznej skłaniała prymasa do zachowania ostrożności, a nawet powściągliwości w okazywaniu jej sympatii. Postawę przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski – wielokrotnie wyrażaną na forum Rady Głównej Episkopatu Polski oraz na kartach osobistego dziennika „Pro memoria” – charakteryzowały pragnienie zapewnienia ładu, zgody społecznej oraz idea przestrzegania podstawowych praw obywatelskich.
Chrystologiczny wymiar tekstów liturgicznych uroczystości Najświętszego Ciała i Krwi Pańskiej
Kwiatkowski, Dariusz (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2018)
Artykuł ukazuje chrystologię uroczystości Najświętszego Ciała i Krwi Jezusa Chrystusa. Po dokonaniu analizy teologicznoliturgicznej tekstów euchologijnych i czytań biblijnych formularza mszalnego z tejże uroczystości wynika, że w jej centrum jest Osoba i zbawczy czyn Jezusa Chrystusa. On, ustanawiając Eucharystię, pozostał z nami pod postaciami chleba wina. W czasie Ostatniej Wieczerzy Jezus w sakramentalny sposób zawarł i utrwalił na zawsze wydarzenia swojej śmierci i zmartwychwstania. Eucharystia jest przede wszystkim obecnością i czynem zbawczym Chrystusa. Te aspekty pojawiają się w imionach i określeniach Jezusa. W tekstach liturgicznych i biblijnych omawianego formularza są one następujące: Jezus, Chrystus, Syn Człowieczy, Nauczyciel, Baranek bez skazy, Chleb Żywy, Kapłan. Uroczystość Bożego Ciała jest świętowaniem tajemnicy obecności Chrystusa pod postaciami chleba i wina. Jest to rzeczywistość realna i naznaczona Jego nieskończoną miłością do wszystkich ludzi.
Moralne powinności wobec narodu. Refleksje na podstawie dokumentu Konferencji Episkopatu Polski „Chrześcijański kształt patriotyzmu”
Łużyński, Wiesław (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2018)
Patriotyzm jest godziwą miłością do własnego narodu, a kultura narodowa jest środowiskiem osobowego rozwoju człowieka. Zatem wymogiem sprawiedliwości wobec wspólnoty, która nas ukształtowała, jest trwanie w narodzie oraz solidarność i miłość do niego. Istotnym obowiązkiem każdego człowieka jest wychowanie patriotyczne. Ważną rolę w tym procesie odgrywa roztropna polityka historyczna. Do środowisk wychowania patriotycznego należą: rodzina, szkoła, ludzie kultury, harcerstwo, organizacje pozarządowe i samorządowe, a także grupy związane z wydarzeniami sportowymi oraz rekonstrukcjami historycznymi. Z postawą patriotyzmu łączą się wymogi uniwersalizmu: otwarcie i szacunek wobec osób należących do innych tradycji, kultur, wspólnot posługujących się innym językiem.
The History of the Biblical Text as a Testimony of Evolution under God’s Guidance in the Light of Josh 8:32-35
Szamocki, Grzegorz (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2018)
The biblical texts of the Old Testament do not argue with Darwin’s theory of evolution and do not undermine it. On the contrary, properly interpreted, they allow it and even help to look at it from the perspective of faith in God. We can say that the evolution of the world takes place under the guidance and control of God and is inspired by him. This process of evolution occurs in nature and in society. There are texts of the Old Testament which testify to the evolution of socio- -religious institutions and socio-religious views, and the history of some biblical texts attests to such evolution under the control and inspiration of God. One of the examples comes from Josh 8:32-35: Joshua wrote a copy of the Torah of Moses on the stones in the presence of the Israelites and afterwards he read it in the presence of the whole assembly of Israel, including women and children, and the foreigners living with them. This text can be regarded as a post-exilic reinterpretation of Deut 17:18-20. That reinterpretation is a sign of a new view of reality and a new understanding of national and religious identity in the post-exilic community of the Judeans. A history of the biblical text that reflects such a change of views and understanding can be considered as a testimony to evolution under the control and inspiration of God.
Twórczość Ottona Mieczysława Żukowskiego (1867–1942). Próba systematyzacji
Kaczorowski, Robert (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2018)
Niniejszy artykuł jest owocem trwających ponad 10 lat badań nad twórczością polskiego, mało znanego kompozytora Ottona Mieczysława Żukowskiego (1867–1942). W tym czasie udało się zebrać wiele nieznanych jego utworów, przechowywanych między innymi w archiwum prywatnym wnuczki kompozytora i w Bibliotece Naukowej we Lwowie. Udało się również ustalić autorstwo innych utworów Żukowskiego, a w niektórych przypadkach autorstwo to zakwestionować. Ponadto na podstawie państwowych dokumentów do publicznej wiadomości podano właściwą datę śmierci kompozytora wobec błędnie podawanej przez liczne słowniki i encyklopedie. Prezentowany artykuł jest pierwszą próbą uporządkowanej prezentacji twórczości tak muzycznej, jak i publicystycznej Ottona Mieczysława Żukowskiego według stanu wiedzy autora na 2018 rok.
Chrześcijańska metanoia w liturgii Środy Popielcowej
Kowalkowski, Marek (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2018)
Liturgia Środy Popielcowej rozpoczyna czas Wielkiego Postu i zaprasza do wkroczenia na drogę wewnętrznej przemiany. W tym artykule, wychodząc od chrześcijańskiego rozumienia pojęcia nawrócenia, dochodzimy do praktycznych spostrzeżeń, że czas Czterdziestnicy paschalnej, a szczególnie liturgia Popielca wzywa człowieka do reorganizacji swojego życia i skierowania go ku Bogu. W szczególny sposób przypominają o tym słowa Zbawiciela: „Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię” (Mk 1, 15), które obrzędy Środy Popielcowej wykorzystują podczas posypania głów popiołem. Człowiek przez całe swoje ziemskie życie poddany jest nieustannej walce między dobrem a złem. Z tego też względu każdy akt pokuty jest zawsze niedoskonały i wymaga nieustannego ponawiania. Nadzieją dla chrześcijanina jest to, że kruchość życia i słaba kondycja moralna spotykają się z przebaczeniem i wielkim miłosierdziem Boga.

Przeglądaj

Przeglądaj Studia Gdańskie, 2018, T. 43 wg Data wydania