Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego, 2015, T. 35

Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/18328

Przeglądaj

Teraz wyświetlane 1 - 20 z 36

Laudato si’ papieża Franciszka – „encyklika ocalenia” czy „epitafium konającej planety”?
Palus, Jan (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
Problematyka ekologii zajmuje w nauczaniu Kościoła poczesne miejsce, a przede wszystkim opiera się na jego fundamencie filozoficzno-teologicznym. Przejawia się to w sposobie rozwiązywania kwestii ekologicznych poprzez konkretną działalność Kościoła, zmierzającą do zabezpieczenia życiowej przestrzeni człowieka. Konieczność stawiania ograniczeń ekskluzywnie rozumianemu rozwojowi gospodarczemu podjął w encyklice Laudato si’ papież Franciszek. Dokument ten ubogacił nauczanie Kościoła w dziedzinie ekologicznej i społecznej. Jak sam Franciszek zaznaczył: „(...) ta encyklika, dołączając do nauki społecznej Kościoła, pomoże nam rozpoznać wielkość, pilność i piękno stojącego przed nami wyzwania” (nr 15). Wyzwania ekologiczne powinny mobilizować współczesne społeczeństwa do konstruktywnego działania na rzecz ochrony środowiska naturalnego. Należy mieć nadzieję, że realizacja tego celu będzie możliwa dzięki obradom szczytu klimatycznego w Paryżu i postanowienia wieńczącego je protokołu z 12 grudnia 2015 r.
Źródła do dziejów Prószkowa. Quellen zur Geschichte von Proskau, red. naukowa Andrzej Hanich, przy współpracy Huberta Dobranowskiego, wyd. Instytut Śląski, Opole 2012, ss. 578, ISBN 978-83-7126-283-8, 978-83-7511-141-5; Studia do dziejów Prószkowa, red. Andrzej Hanich, Wydawnictwo Maria, Opole 2014, ss. 271, ISBN 978-83-64868-12-2.
Kisielewicz, Danuta (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
Things Old and New: Pope Saint John Paul II on Moral Doctrine and its Development
Clague, Julie (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
John Paul’s doctrinal output in faith and morals was prolific and its scope wide-ranging. In his role as pontiff, John Paul was concerned to protect and promote the truths of the faith. Yet in doctrinal terms he was also an innovator, introducing new teach ings, new language, and new ways of thinking about old certainties into the Catholic moral tradition. Notwithstanding his strong avowal of the existence of absolute and unchanging moral norms, John Paul contributed more than any other pope to the Church’s thinking about the historicity of morality and the historicity of doctrine. This study will outline John Paul’s approach to doctrine and its development and discuss how this was put into effect, especially in relation to his teaching on women’s dignity and rights. John Paul did not articulate a fully-fledged theory of doctrinal development. Rather, he undertook to further the doctrinal renewal in faith and morals initiated by Pope St John XXIII and the Second Vatican Council. John Paul recognised that study of Scripture and the Church’s tradition in light of historical and cultural circumstances would produce a deeper understanding of the meaning and requirements of faith, and allow the Church to advance and apply theological and moral insight. His teaching sought to: read the signs of the times and identify the appropriate Christian response; offer guidance on new medical and scien tific possibilities and pressing social and political questions; better connect existing moral teachings to scripture and tradition; and better align concrete moral norms to the Chris tian vision and its values. In so doing, John Paul amplified and augmented under-developed themes, proposed stronger arguments and better reasons for certain teachings, and updated, revised and reformulated earlier doctrines found wanting. It is clear that, for John Paul, the development of the Church’s moral doctrine that “unfolds down the centuries” is a complex and multi-faceted process. However, for John Paul there are clear limits to doctrinal refor mulation: doctrine must always cohere with and never depart from the moral and theological truths of the faith. Development, yes; distortion, no.
50-lecie wymiany listów między biskupami Polski i Niemiec. Sprawozdanie, Erfurt 30-31 X 2015 r.
Glombik, Konrad (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
Sprawozdanie z działalności Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego w roku akademickim 2014/2015
Krok, Dariusz (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
Projekt „Religiöse Schulwoche” przykładem realizacji wezwania do budowania jedności wśród chrześcijan
Kubis, Beata (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
Jednym z przykładów działania na rzecz jedności chrześcijan jest projekt Religiöse Schulwoche. Jest to jedna z form duszpasterstwa obejmującego szkoły w Niemczech, dotychczas nie opisywana w polskojęzycznej literaturze. Projekt ten jest przykładem braterskiej współpracy Kościołów katolickiego i luterańskiego, której celem jest postęp w ekumenizmie praktycznym i duchowym. Projekt Religiöse Schulwoche został zainicjowany w 1947 r. i wiąże się z osobą Clemente Peieiry SJ (1911-1990). Do celów projektu Religiöse Schulwoche należy zachęcanie uczniów do zastanowienia się nad własną tożsamością; szukanie związków między życiem i wiarą; odkrycie wiary jako pomocy w rozumieniu siebie i otaczającej rzeczywistości; zachęcanie do odpowiedzialnego działania; szukanie nowych życiowych perspektyw; rozwinięcie w uczniach poczucia odpowiedzialności za siebie i drugiego człowieka; umożliwienie doświadczenia przez uczniów wzajemnego zrozumienia i poszanowania odmiennych poglądów; zmierzenie się z pytaniami dotyczącymi religijnego wymiaru życia.
Zarys biblijno-teologicznego rozwoju poznania tajemnicy trynitarnej
Landwójtowicz, Paweł (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
Rozpoznawanie tajemnicy Trójcy Osób Świętych dokonywało się przez wieki i przechodziło różne koleje dociekań ludzkiego rozumu. Na początku niniejszej refleksji zostały ukazane wysiłki ludzkiego rozumu i wiary, których ślady możemy odnaleźć już w księgach Starego, a potem Nowego Testamentu. Kontynuację tych starań podjęli Ojcowie Kościoła, następnie sobory i całe Magisterium, aż do czasów nam współczesnych (m.in. H. Mühlen), kiedy to próbowano odnajdywać istotne wskazania dla wspólnoty małżeńskiej wynikające z prawd odkrywanych dzięki Trójjedynemu.
Niedrukowany dokument z 1 maja 1331 roku dotyczący klasztoru dominikanek w Raciborzu
Kublin, Grzegorz (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
W Archiwum Państwowym w Opolu przechowywany jest oryginał dokumentu braci Ottona i Fryderyka de Linavia z 1 maja 1331 r. Wcześniej był on w posiadaniu Górnołużyckiego Towarzystwa Naukowego w Zgorzelcu. Zapewne po II wojnie światowej znalazł się w Warszawie, a stąd trafił do Opola. Jest znany tylko z regestów i w całości nigdy nie był wydany drukiem. Dotyczy sprzedaży wsi Bieszków w pobliżu Nowej Cerekwi, mianowicie 8,5 łanów z wszystkimi dochodami, mniszce Eufemii (Ofce) raciborskiej i dominikankom w Raciborzu.
Błogosławione dominikanki: Ofka Piastówna (1299-1359) i Elżbieta Węgierska (1292-1336) – środkowoeuropejskie wzorce świętości z XIV wieku
Stefaniak, Piotr (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
The XIV century did not have so many saint representatives of the middle European court circle like the preceding century. In this time Queen Hedwig of Anjou was the only canonized and one lay person. In addition there is the cult of two blessed daughters of monarchs: Euphemia of the Piast from Racibórz in Silesia (1299-1359) and the daughter of King Andrew III, Elisabeth of Hungary (1292-1336). Both had been representatives of the same generation, had the same forefather, and belonged to the same Dominican order. Even though they had not known each other and had not heard about each other, both had realized the same Dominican order’s idea, became part of the same mystical way of life, and obtained the remembrance of their holy deeds throughout out the ages. The present article is a comparison between the two middle European Dominican blessed women, their holiness fascinated and enriched the Church on both sides of the Carpathian mountains: in Poland (in Silesia), and in Hungary and then in Switzerland. The author discusses the research foundations of both persons and shows their mutual roots, their similar history of monastic vocation, their monastic life and their opinions of holiness, in which they had ended their life. There are a lot of differences between those two blessed women, and also a lot of similarities, which are the main reasons for their comparison.
Johannes Gründel (1929-2015) und eine menschenfreundliche Moraltheologie
Glombik, Konrad (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
Sprawozdanie z konferencji naukowej „Kościół @ Internet. Społeczeństwo internautów a kultura globalna”. Opole, 1 grudnia 2014 r.
Michasiów, Marian (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
Mönchstum und Ökumene nach Andreas Szeptyckyj
Babiak, Augustyn (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
Artykuł ukazuje osobę metropolity Andrzeja Szeptyckiego i jego działania zmierzające do odnowienia życia monastycznego w Cerkwi greckokatolickiej na początku XX w. Przyczynił się on nie tylko do ożywienia życia religijnego, lecz nadał mu nowy kształt. Fundamentem religijnym była dla Szeptyckiego duchowość wschodnia, gdyż sam przeszedł formację w zakonie bazylianów, a uzupełnił ją przez studia u jezuitów w Krakowie. Mimo pełnionej funkcji metropolity lwowsko-halickiego w swojej naturze duchowej pozostał zakonnikiem. Wizja odnowy życia monastycznego przyświecała Szeptyckiemu od początku jego posługi pasterskiej i była rozwijana pod wpływem licznych kontaktów z zachodnimi zakonami, takimi jak benedyktyni, jezuici czy karmelici. Czerpiąc z ich doświadczeń, założył zakon, który odpowiada duchowości i religijności słowiańskiej. Ideę tę zaczął realizować w 1904 r., gdy z dwóch wspólnot modlitewnych stworzył podstawy przyszłego zakonu studytów. Wspólnota ta przyjęła za podstawę życia wskazania dla mnichów opracowane przez Studiosa w V w., a poprawione i rozwinięte przez św. Teodora Studytę. W 1923 r. Szeptycki uzyskał w Watykanie zatwierdzenie reguły tej wspólnoty, która choć oparta na wielowiekowej tradycji bizantyjskiej, posiadała wiele elementów z nauczania Ojców Kościoła Zachodniego i odpowiadała wymogom ówczesnej rzeczywistości. Podstawą formacji u studytów była nie tylko modlitwa, asceza i praca, ale także wykształcenie teologiczne, wiedza z zakresu patrystyki oraz znajomość liturgii i wschodniej tradycji. Dla Szeptyckiego monastycyzm wschodni miał być przede wszystkim źródłem życia duchowego dla Cerkwi greckokatolickiej, a także miał wpływać na odnowę moralną i edukacyjną nie tylko wiernych, lecz również duchowieństwa diecezjalnego. W niniejszym artykule został ukazany jeden szczególny rys tego monastycyzmu, jakim było otwarcie na inne kultury i religie, z którymi stykała się ówczesna Cerkiew greckokatolicka. Wiele aspektów tych kontaktów i działań miało wymiar ekumeniczny. Działo się to przez kontakty z innymi odłamami chrześcijaństwa, ukazywanie bogactwa życia duchowego, piękna wschodniej liturgii i wskazywanie wartości nieskażonej wiary jako pod stawa dojścia do prawdziwej jedności chrześcijan. Sam metropolita Andrzej Szeptycki był przykładem takiego otwarcia, gdyż osobiście utrzymywał wiele kontaktów z różnymi wspólnotami kościelnymi i był orędownikiem realizacji Kościoła powszechnego. Nie lękał się korzystać z bogactwa duchowego całego chrześcijaństwa, przez co - nawiązując do myśli Jana Pawła II - oddychał obydwoma płucami Kościoła Wschodniego i Zachodniego.
Kontrowersje doktrynalne wokół natury poszczególnych aktów administracyjnych (kan. 35-93 KPK)
Dzierżoń, Ginter (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
Artykuł omawia kontrowersje dotyczące kategorii poszczególnych aktów administracyjnych, o których jest mowa w Kodeksie Prawa Kanonicznego z 1983 r. Autor ukazuje, że w kanonicznym porządku prawnym poszczególne akty administracyjne posiadają swą specyfikę. Taki charakter generuje wiele kontrowersji doktrynalnych dotyczących natury aktu. W artykule tym wykazano, iż poszczególne akty administracyjne są specyficznymi aktami prawnymi, odbiegającymi mechanizmami funkcjonowania od założeń generalnej teorii aktu prawnego. Mają one charakter dyspozytywny, skierowany na wywołanie określonych skutków prawnych. W Kodeksie występują niejednorodne zapisy co do formy aktu. Prawodawca dopuszcza, pod pewnymi warunkami, skuteczność zarówno formy pisemnej, jak i ustnej. Poszczególny akt administracyjny jest unilateralnym aktem konkretnym wydawanym przez władzę wykonawczą w formie zarówno pisemnej, jak i ustnej.
Was heißt menschenwürdig sterben? Eine Antwort aus der Sicht der katholischen Moraltheologie
Schockenhoff, Eberhard (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
A crucial category of contemporary medical ethics is the idea of autonomy. The principle point of the physicians activities is neither a duty of respect for the good of the patient (salus aegroti suprema lex), nor his protection against the damages (neminem laedere), nor in the case of doubts the service pro life (in dubio pro vita). Those maxims of physicians’ activities are located in the principal idea for respect of autonomy of the patient. Hardly from this point of view can the physician’s actions gain moral and legal legitimacy. Without the agreement of the patient, based on the information, that is the realization of his autonomy, and that he gives his opinion on the proposition of treatment, the physician does not have a recommendation to action for the betterment of the patient. In spite of the central meaning of the idea of autonomy in contemporary medical ethics, there is incompatibility about its exact significance. The principle of autonomy as a specific rule in Anglo-Saxon ethics is the first of the four bridge principles, which have led to the physicians’ activity. Beside the respect of the patient’s autonomy, there is also the principle of justice which belongs to them, and the maxims of avoiding of damages and the making of good. The present paper talks about the reasons in the discussion about euthanasia connected with the argument of patient autonomy. The author deals with how the meaning of autonomy is presented, goes to the critical reflection about its application into the debates about euthanasia. He discusses the question of whether euthanasia is an expression of the respect of the autonomy of the patient and if it is the only one which helps in this situation. Furthermore the discussion indicates the morally relevant distinction between killing and the permission to die, and the question as to whether assisted suicide is a better alternative than killing on demand.
Wpływ hellenizmu na trynitologię
Liszka, Piotr (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
Zagadnienie, którym zajmuje się artykuł, jest częścią (aspektem) bardziej obszernego problemu, którym jest wpływ hellenizmu na chrześcijaństwo. Na tym fundamencie usadowiona jest refleksja dotycząca kwestii wpływu hellenizmu na trynitologię. Informacje na ten temat zamieszczone są w punkcie pierwszym. Najpierw podjęta została kwestia odróżnienia hellenizmu od helleńskości. Następnie poinformowano, że z obu nurtów wykorzystano to, co stanowi szatę kulturową chrześcijańskiego nauczania trynitarnego w przekazywaniu orędzia w nurt kultury greckiej. Punkt drugi w pierwszej części kieruje uwagę na pierwszą Osobę Boską, co związane jest z refleksją nad zagadnieniem relacji hellenizmu (helleńskości) do Starego Testamentu. Zakorzenienie nowego orędzia w judaistycznym fundamencie poszerza problem o te relacje, a także wprowadza kwestie relacji obu Testamentów. Druga część punktu drugiego koncentruje się na herezji zwanej „monarchianizmem”, w której wszystkie te kwestie się kumulują. Punkt trzeci zajmuje się drugą i trzecią Osobą Bożą. Podkreślona została oryginalność chrześcijaństwa, czyli treści, których nie ma ani hellenizm, ani judaizm. Podobny charakter ma punkt czwarty, który jest kulminacją problematyki całego artykułu.
Sprawozdanie z 8. Światowej Konferencji Syrologicznej. Kottayam (Indie), 8-13 września 2014 r.
Potoczny, Mateusz (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
Zum Selbstverständnis der theologischen Ethik im (post)säkularen Kontext
Lintner, Martin M. (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
W pluralistycznym (post)zsekularyzowanym kontekście teolog moralista jest jednym „graczem” pośród wielu. Jako obywatel jest włączony do politycznego procesu kształtowania życia publicznego oraz w debaty i spory etyczne. Lepiej jest przy tym angażować się w oparciu o przekonania płynące z wiary w zsekularyzowaną Europę aniżeli narzekać na sekularyzację i wykorzystywać te szanse, które sekularyzacja proponuje, o ile nie są one rozumiane jedynie negatywnie - jako wyparcie religii z przestrzeni publicznej, lecz zostaje uznane, że jej siły sprawcze mają także do czynienia z wartościami chrześcijańskimi. Jedną z ważniejszych kwestii jest przy tym podkreślanie koniecznego poszanowania autonomii każdego człowieka, która jest ściśle związana z uznaniem godności ludzkiej. We współczesnym kontekście, w którym rozumienie godności ludzkiej, jak też pytanie o to, jak godność każdego człowieka może być szanowana i chroniona, będące newralgicznymi kwestiami etycznymi, teologom moralistom przypada zadanie wprowadzania etycznie istotnych treści biblijnego obrazu człowieka do zsekularyzowanej debaty etycznej. Kontekst pluralistyczny domaga się, aby wszyscy uczestnicy dyskursu ujawnili swoje przekonania i założenia światopoglądowe, przy tym nie tylko argumentacyjnie do nich nawiązywali, ale raczej przedstawiali rozumowe argumenty swoich stanowisk i byli otwarci także na lepsze argumenty i inne impulsy. Jednocześnie społeczeństwo pluralistyczne zostaje dobrze poinstruowane, aby impulsy etyczne i siła motywacji, które zawarte są w przekonaniach religijnych, jak też doświadczeniach i kompetencjach ludzi wierzących i wspólnot religijnych, uczynić owocnymi dla współżycia ludzi różnych przynależności światopoglądowych, jak też dla dobra wspólnego, i dlatego szczególnie popierać te wartości, przy których występuje związek etosu religijnego i świeckiego, ale także być otwartym na krytyczny potencjał przekonań religijnych. Kontekstem takich debat jest otwarty dyskurs demokratyczno-politycznej praworządności państwowej. Dyskurs ten, który jest zobowiązany do zachowania reguł racjonalnej komunikatywności i nieprzymuszonego przymusu lepszego argumentu (J. Habermas), jest forum dla otwartej rywalizacji o bardziej humanitarne rozwiązanie konfliktów etycznych, a przez to także o lepsze rozumienie tego, kim jest człowiek. Etyka teologiczna rozumiana jest w tym kontekście jako służebnica kompleksowego spełnienia się życia człowieka i konstruktywnego współżycia ludzi w społeczeństwie pluralistycznym.
Drogi absurdu. W stulecie urodzin Alberta Camusa
Olszewski, Marcin (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
W twórczości Alberta Camusa wyróżnić można dwa okresy»wyznaczone przez dwa tematy obecne od początku jego intelektualnej drogi: temat absurdu i temat buntu. Rozwój myśli francuskiego filozofa zilustrować można wzrostem znaczenia kwestii etycznych i społecznych wraz z rozwinięciem poglądów na temat kategorii buntu. Wraz ze wzrostem znaczenia i rozwojem kategorii buntu w myśli Camusa zmienił się jednak sposób rozumienia przez niego kategorii absurdu. Artykuł ukazuje przemianę w rozumieniu kategorii absurdu przez Camusa. Wyraża się ona poprzez odejście od egzystencjalnego sposobu myślenia o absurdzie w stronę coraz większego doceniania wartości etycznych i społecznych, jakie ze sobą niesie. Autor analizując wybrane pisma filozoficzne i utwory literackie Camusa, wydobywa z nich istotne elementy świadczące o zmianie podejścia do problematyki absurdalności istnienia. Ponadto w artykule została dokonana próba krytyki kategorii absurdu. Refleksje rozpoczyna przedstawienie rysu biograficznego, gdyż nie jest ono bez znaczenia dla rozumienia twórczości Camusa. Filozofia absurdu Alberta Camusa jest i pozostanie jedną z dyskutowanych koncepcji filozoficznych, budzących wiele wątpliwości, a zarazem zachwyt. Dzięki temu, że czerpie ona bezpośrednio z ludzkiego doświadczenia, odwołując się do pragnień, miłości niepokojów człowieka, mimo upływu lat nie traci na swojej aktualności, poruszając umysły kolejnych pokoleń myślicieli.
Rewitalizacja kościołów i wspólnot regionu Erlitztal na pograniczu czesko-polskim jako próba rekonstrukcji świata symbolicznego
Burda, František (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
Artykuł omawia problematykę roli elementu kulturowego religijności w konstrukcji rzeczywistości społecznej mikroregionu Erlitztal na pograniczu czesko-polskim. Szczególna uwaga jest poświęcona procesowi przemian tego fenomenu w okresie od 1938 r. do czasów obecnych. Impuls do badań i materiał wyjściowy stanowią wspomnienia świadków, które w wielu przypadkach nie były dotąd nigdzie publikowane, oraz niepublikowane dotąd zapisy w lokalnych kronikach parafialnych. Celem jest podkreślenie roli religijności podczas tworzenia symbolicznego wzorca światów intersubiektywnych mieszkańców danego regionu oraz podczas tworzenia ich tożsamości. Religia pełni funkcję umacniania społeczności, czyli legitymizacji świata symbolicznego i światów intersubiektywnych.
Prezentacja książki „Etyka życia” Eberharda Schockenhoffa. Opole, 18 III 2015 r.
Glombik, Konrad (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)

Przeglądaj

Przeglądaj Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego, 2015, T. 35 wg Data wydania