Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego, 2015, T. 35

Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/18328

Przeglądaj

Teraz wyświetlane 1 - 20 z 36

50-lecie wymiany listów między biskupami Polski i Niemiec. Sprawozdanie, Erfurt 30-31 X 2015 r.
Glombik, Konrad (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
Anna Prusik, Rodzina i jej alternatywne formy w poglądach młodych Polaków, Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Informatyki i Ekonomii Towarzystwa Wiedzy Powszechnej, Olsztyn 2014, ss. 175, ISBN 978-83-87867-88-1.
Wolniewicz, Klaudia (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
Auferstehung im Tod und Vollendung der Welt im Lichte der individuellen Eschatologie von Gisbert Greshake
Nowak, Joachim (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
G. Greshake jest przodującym teologiem niemieckim w dyskusji na temat zmartwychwstania w chwili śmierci. Broni on tezy, że śmierć łączy się ze zmartwychwstaniem, które dokonuje się w momencie śmierci. Teza ta podtrzymuje konsekwentnie jedność człowieka, która nie zostaje zniszczona nawet w śmierci. Człowiek w dokonującym się w śmierci spotkaniu z Bogiem jest tym, czym był w swej „cielesności” W tym ujęciu dusza niesie w sobie wskrzeszone, uwielbione ciało, a przez to dawny swój światowy wyraz. Bóg dopełnia więc w zmartwychwstaniu to, co człowiek czynił i w końcu zrealizował w ziemskim życiu. Greshake zwraca także uwagę na pewny stan pośredni, co wynika stąd, że umarli nie osiągają swej pełni w chwili zmartwychwstania, lecz czekają jeszcze na żyjących. Niemiecki teolog uzasadnia to faktem oczekiwania zmartwychwstałych w śmierci na dopełnienie świata.
Barthowskie spekulacje angelologiczne w „Die kirchliche Dogmatik” w świetle katolickich wypowiedzi dogmatycznych o aniołach
Prokop, Adam R. (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
Zasadniczą problematyką artykułu jest analiza wykładni angelologicznej dokonana przez Karla Bartha w jego monumentalnym dziele Dogmatyka kościelna i porównanie jej z katolicką ortodoksją Urzędu Nauczycielskiego Kościoła. Celem jest obrona tezy, że nauka o aniołach – tylko o tych, które nie upadły – zarysowana przez kontrowersyjnego, ale też znaczącego protestanckiego teologa, w żadnym wypadku nie musi stać w sprzeczności z powściągliwymi i mało precyzyjnymi stwierdzeniami odnośnie do istot anielskich, które przez Kościół rzymskokatolicki uznane zostały za wypowiedzi dogmatyczne. W pierwszej części artykułu został przedstawiony historyczny rozwój angelologii w oparciu o retrospektywne interpretacje K. Bartha. Centralna część to omówienie Barthowskiej koncepcji królestwa niebieskiego i aniołów. Na koniec przedstawione zostały katolickie dogmaty anielskie.
Błogosławione dominikanki: Ofka Piastówna (1299-1359) i Elżbieta Węgierska (1292-1336) – środkowoeuropejskie wzorce świętości z XIV wieku
Stefaniak, Piotr (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
The XIV century did not have so many saint representatives of the middle European court circle like the preceding century. In this time Queen Hedwig of Anjou was the only canonized and one lay person. In addition there is the cult of two blessed daughters of monarchs: Euphemia of the Piast from Racibórz in Silesia (1299-1359) and the daughter of King Andrew III, Elisabeth of Hungary (1292-1336). Both had been representatives of the same generation, had the same forefather, and belonged to the same Dominican order. Even though they had not known each other and had not heard about each other, both had realized the same Dominican order’s idea, became part of the same mystical way of life, and obtained the remembrance of their holy deeds throughout out the ages. The present article is a comparison between the two middle European Dominican blessed women, their holiness fascinated and enriched the Church on both sides of the Carpathian mountains: in Poland (in Silesia), and in Hungary and then in Switzerland. The author discusses the research foundations of both persons and shows their mutual roots, their similar history of monastic vocation, their monastic life and their opinions of holiness, in which they had ended their life. There are a lot of differences between those two blessed women, and also a lot of similarities, which are the main reasons for their comparison.
„Czarne Zeszyty” Heideggera
Piecuch, Joachim (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
W marcu 2014 r. w wydawnictwie Vittorio Klostermann w ramach Wydania Zbiorowego (Gesamtausgabe) ukazały się kolejne trzy tomy pism Heideggera. Tym razem zawierają one notatki, które poczynił w latach 1933-1942. Swoje zapiski sam autor opatrzył tytułem Czarne Zeszyty. Wraz z ich ukazaniem się na nowo rozpaliła się dyskusja o charakter filozofii Heideggera i o jego osobę. Niniejszy artykuł podejmuje próbę wstępnego udzielenia odpowiedzi na trzy pytania, które w kontekście nowego odczytania Heideggera są najczęściej stawiane. Po pierwsze, chodzi o to, czy z Czarnych Zeszytów możemy się czegoś nowego dowiedzieć o związkach filozofa z narodowym socjalizmem i czy uzasadniona jest teza mówiąca, że filozofia Heideggera z natury jest nazistowska – jak tego chcą niektórzy autorzy. Po drugie, podjęta została kwestia, czy wypowiedzi filozofa dotyczące Żydów świadczą o jego antysemickich przekonaniach, czy też mieszczą się w ramach pewnych ogólnie powtarzanych stereotypów. Po trzecie, postawione zostało pytanie o nowe treści filozoficzne w analizowanych zapiskach. Czy zawarte są w nich idee pozwalające na nowy wykład myśli Heideggera? Artykuł wskazuje na trudności związane z jednoznacznym uchwyceniem zarówno myśli filozofa, jak i jego postaw. „To, co genialne, jest dwuznaczne” – przekonywał Heidegger i w takim świetle jawi się też treść Czarnych Zeszytów.
Drogi absurdu. W stulecie urodzin Alberta Camusa
Olszewski, Marcin (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
W twórczości Alberta Camusa wyróżnić można dwa okresy»wyznaczone przez dwa tematy obecne od początku jego intelektualnej drogi: temat absurdu i temat buntu. Rozwój myśli francuskiego filozofa zilustrować można wzrostem znaczenia kwestii etycznych i społecznych wraz z rozwinięciem poglądów na temat kategorii buntu. Wraz ze wzrostem znaczenia i rozwojem kategorii buntu w myśli Camusa zmienił się jednak sposób rozumienia przez niego kategorii absurdu. Artykuł ukazuje przemianę w rozumieniu kategorii absurdu przez Camusa. Wyraża się ona poprzez odejście od egzystencjalnego sposobu myślenia o absurdzie w stronę coraz większego doceniania wartości etycznych i społecznych, jakie ze sobą niesie. Autor analizując wybrane pisma filozoficzne i utwory literackie Camusa, wydobywa z nich istotne elementy świadczące o zmianie podejścia do problematyki absurdalności istnienia. Ponadto w artykule została dokonana próba krytyki kategorii absurdu. Refleksje rozpoczyna przedstawienie rysu biograficznego, gdyż nie jest ono bez znaczenia dla rozumienia twórczości Camusa. Filozofia absurdu Alberta Camusa jest i pozostanie jedną z dyskutowanych koncepcji filozoficznych, budzących wiele wątpliwości, a zarazem zachwyt. Dzięki temu, że czerpie ona bezpośrednio z ludzkiego doświadczenia, odwołując się do pragnień, miłości niepokojów człowieka, mimo upływu lat nie traci na swojej aktualności, poruszając umysły kolejnych pokoleń myślicieli.
Geneza kuracji Najświętszego Serca Pana Jezusa w gliwickiej dzielnicy hutniczej
Górecki, Piotr (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
Śląsk w pierwszej połowie XX w. boleśnie przeżywał rozłamy spowodowane powstaniami i plebiscytem. W tej części Górnego Śląska, która pozostała w granicach Niemiec, kładziono akcenty nie tylko na rozwój przemysłu, ale także starano się sprostać problemom demograficznym i społecznym, jakie niósł szybki wzrost ludności miast przemysłowych. Zjawisko coraz większej biedy wśród robotników stanowiło podatny grunt pod rodzące się niepokoje społeczne. Na tej płaszczyźnie aktywny był także Kościół katolicki głoszący hasła sprawiedliwego podziału dóbr i pokoju społecznego. Duże liczebnie parafie wymagały podziałów i tworzenia nowych wspólnot lokalnych, a duchowieństwu diecezjalnemu przychodziły z pomocą zakony i zgromadzenia zakonne, które od czasu zakończenia Kulturkampfu ponownie zakładały na Śląsku swoje placówki. W 1923 r. klasztor w Gliwicach założyli Bracia Mniejsi św. Franciszka z Asyżu z wrocławskiej prowincji św. Jadwigi. Po 123 latach nieobecności franciszkanie na nowo zadomowili się w Gliwicach. Już po roku poświęcono kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa, na który zaadaptowano budynek byłej gospody hutniczej. W styczniu 1925 r. przy kościele ustanowiono nową placówkę duszpasterską. Na mocy dwustronnego porozumienia funkcjonowała ona jako kuracja złączona formalnie ze starą parafią św. Piotra i Pawła. Historia powstania gliwickiego klasztoru Franciszkanów i prowadzonej przez nich kuracji jest tematem niniejszego opracowania. Autor przybliża historię powstania i rozwoju gliwickiej dzielnicy hutniczej. Szybki rozwój przemysłu zaowocował wzrostem liczby gliwickich katolików. W tym celu duże liczebnie parafie wspierały ich podział, tworząc pomocne fundacje, jak Stowarzyszenie na rzecz Budowy Kościoła pw. Serca Pana Jezusa w dzielnicy hutniczej. Scharakteryzowane zostało również dzieło lokacji nowego klasztoru i prowadzonych prac budowlanych. Dzięki porozumieniu franciszkanów z parafią św. Piotra i Pawła możliwe było utworzenie nowej kuracji w styczniu 1925 r.
Jan Kochel, Katecheza misyjna w Ewangelii Łukasza i Dziejach Apostolskich. Biblijno-katechetyczne studium narracyjne (Opolska Biblioteka Teologiczna 133), Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskie go, Opole 2013, ss. 224, ISBN 978-83-63950-17-0.
Stępniak, Szymon (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
Johannes Gründel (1929-2015) und eine menschenfreundliche Moraltheologie
Glombik, Konrad (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
Kondycja współczesnej rodziny jako nagląca kwestia społeczna
Marczak, Łukasz (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
Artykuł przedstawia współczesną rodzinę w ujęciu nauki społecznej Kościoła. Rozpoczyna się od przedstawienia chrześcijańskiej koncepcji rodziny jako podstawowej komórki społecznej. Następnie przechodzi do ukazania przemian rodziny pod kątem dynamicznych procesów społeczno-ekonomicznych i kulturowych, które dezintegrują życie rodzinne. Artykuł kończy prezentacja stanowiska katolickiej nauki społecznej wobec aktualnej sytuacji rodziny, które wyraża się w trosce o promocję rodziny w dobie kryzysu antropologiczno-kulturowego. Literaturę artykułu stanowi głównie nauczanie papieskie zawarte w najnowszych dokumentach społecznych i wypowiedziach, głównie z lat 2005-2015.
Kontrowersje doktrynalne wokół natury poszczególnych aktów administracyjnych (kan. 35-93 KPK)
Dzierżoń, Ginter (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
Artykuł omawia kontrowersje dotyczące kategorii poszczególnych aktów administracyjnych, o których jest mowa w Kodeksie Prawa Kanonicznego z 1983 r. Autor ukazuje, że w kanonicznym porządku prawnym poszczególne akty administracyjne posiadają swą specyfikę. Taki charakter generuje wiele kontrowersji doktrynalnych dotyczących natury aktu. W artykule tym wykazano, iż poszczególne akty administracyjne są specyficznymi aktami prawnymi, odbiegającymi mechanizmami funkcjonowania od założeń generalnej teorii aktu prawnego. Mają one charakter dyspozytywny, skierowany na wywołanie określonych skutków prawnych. W Kodeksie występują niejednorodne zapisy co do formy aktu. Prawodawca dopuszcza, pod pewnymi warunkami, skuteczność zarówno formy pisemnej, jak i ustnej. Poszczególny akt administracyjny jest unilateralnym aktem konkretnym wydawanym przez władzę wykonawczą w formie zarówno pisemnej, jak i ustnej.
Laudato si’ papieża Franciszka – „encyklika ocalenia” czy „epitafium konającej planety”?
Palus, Jan (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
Problematyka ekologii zajmuje w nauczaniu Kościoła poczesne miejsce, a przede wszystkim opiera się na jego fundamencie filozoficzno-teologicznym. Przejawia się to w sposobie rozwiązywania kwestii ekologicznych poprzez konkretną działalność Kościoła, zmierzającą do zabezpieczenia życiowej przestrzeni człowieka. Konieczność stawiania ograniczeń ekskluzywnie rozumianemu rozwojowi gospodarczemu podjął w encyklice Laudato si’ papież Franciszek. Dokument ten ubogacił nauczanie Kościoła w dziedzinie ekologicznej i społecznej. Jak sam Franciszek zaznaczył: „(...) ta encyklika, dołączając do nauki społecznej Kościoła, pomoże nam rozpoznać wielkość, pilność i piękno stojącego przed nami wyzwania” (nr 15). Wyzwania ekologiczne powinny mobilizować współczesne społeczeństwa do konstruktywnego działania na rzecz ochrony środowiska naturalnego. Należy mieć nadzieję, że realizacja tego celu będzie możliwa dzięki obradom szczytu klimatycznego w Paryżu i postanowienia wieńczącego je protokołu z 12 grudnia 2015 r.
Mönchstum und Ökumene nach Andreas Szeptyckyj
Babiak, Augustyn (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
Artykuł ukazuje osobę metropolity Andrzeja Szeptyckiego i jego działania zmierzające do odnowienia życia monastycznego w Cerkwi greckokatolickiej na początku XX w. Przyczynił się on nie tylko do ożywienia życia religijnego, lecz nadał mu nowy kształt. Fundamentem religijnym była dla Szeptyckiego duchowość wschodnia, gdyż sam przeszedł formację w zakonie bazylianów, a uzupełnił ją przez studia u jezuitów w Krakowie. Mimo pełnionej funkcji metropolity lwowsko-halickiego w swojej naturze duchowej pozostał zakonnikiem. Wizja odnowy życia monastycznego przyświecała Szeptyckiemu od początku jego posługi pasterskiej i była rozwijana pod wpływem licznych kontaktów z zachodnimi zakonami, takimi jak benedyktyni, jezuici czy karmelici. Czerpiąc z ich doświadczeń, założył zakon, który odpowiada duchowości i religijności słowiańskiej. Ideę tę zaczął realizować w 1904 r., gdy z dwóch wspólnot modlitewnych stworzył podstawy przyszłego zakonu studytów. Wspólnota ta przyjęła za podstawę życia wskazania dla mnichów opracowane przez Studiosa w V w., a poprawione i rozwinięte przez św. Teodora Studytę. W 1923 r. Szeptycki uzyskał w Watykanie zatwierdzenie reguły tej wspólnoty, która choć oparta na wielowiekowej tradycji bizantyjskiej, posiadała wiele elementów z nauczania Ojców Kościoła Zachodniego i odpowiadała wymogom ówczesnej rzeczywistości. Podstawą formacji u studytów była nie tylko modlitwa, asceza i praca, ale także wykształcenie teologiczne, wiedza z zakresu patrystyki oraz znajomość liturgii i wschodniej tradycji. Dla Szeptyckiego monastycyzm wschodni miał być przede wszystkim źródłem życia duchowego dla Cerkwi greckokatolickiej, a także miał wpływać na odnowę moralną i edukacyjną nie tylko wiernych, lecz również duchowieństwa diecezjalnego. W niniejszym artykule został ukazany jeden szczególny rys tego monastycyzmu, jakim było otwarcie na inne kultury i religie, z którymi stykała się ówczesna Cerkiew greckokatolicka. Wiele aspektów tych kontaktów i działań miało wymiar ekumeniczny. Działo się to przez kontakty z innymi odłamami chrześcijaństwa, ukazywanie bogactwa życia duchowego, piękna wschodniej liturgii i wskazywanie wartości nieskażonej wiary jako pod stawa dojścia do prawdziwej jedności chrześcijan. Sam metropolita Andrzej Szeptycki był przykładem takiego otwarcia, gdyż osobiście utrzymywał wiele kontaktów z różnymi wspólnotami kościelnymi i był orędownikiem realizacji Kościoła powszechnego. Nie lękał się korzystać z bogactwa duchowego całego chrześcijaństwa, przez co - nawiązując do myśli Jana Pawła II - oddychał obydwoma płucami Kościoła Wschodniego i Zachodniego.
Nauczyciel religii jako animator kultury w środowisku wiejskim
Zellma, Anna (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
Praca nauczyciela religii ma charakter eklezjalny i społeczny. Jako osoba posłana przez wspólnotę Kościoła ma wypełniać zadania dydaktyczne i wychowawcze oraz składać świadectwo wiary wobec uczniów, rodziców i innych nauczycieli. Dyrekcja szkoły wyznacza mu określone zadania edukacyjne, które wynikają z obowiązków zawodowych określonych m.in. w „Karcie Nauczyciela”. Ich specyficzna forma i sposób realizacji zależy od środowiska lokalnego. Analizy podjęte w niniejszym artykule wiążą się nie tylko z działalnością dydaktyczną i wychowawczą nauczyciela religii, ale także z aktywnością społeczną i kulturalną. Zmierzały do ukazania nauczyciela religii jako animatora kultury w środowisku wiejskim. Aktywność ta ma ścisły związek z działalnością ewangelizacyjną, w której uwzględnia się wartości kulturowe. Najpierw opisano kim jest animator kultury, a następnie zaprezentowano kontekst społeczny środowiska wiejskiego. W powiązaniu z tymi zagadnieniami ukazano zakres aktywności społeczno-kulturalnej nauczyciela religii w środowisku wiejskim. Zwrócono też uwagę na strategie i kompetencje niezbędne w aktywności społeczno-kulturalnej, akceptując nie tylko katechetyczne, ale także pedagogiczne aspekty problematyki. W środowisku wiejskim szkoły często są jedynymi instytucjami publicznymi, spełniającymi, obok funkcji edukacyjnych, również funkcje kulturowe. Stąd też od wszystkich pracowników szkoły, a więc także od nauczycieli religii, oczekuje się zaangażowania w rozwój i integrację społeczności wiejskiej.
Niedrukowany dokument z 1 maja 1331 roku dotyczący klasztoru dominikanek w Raciborzu
Kublin, Grzegorz (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
W Archiwum Państwowym w Opolu przechowywany jest oryginał dokumentu braci Ottona i Fryderyka de Linavia z 1 maja 1331 r. Wcześniej był on w posiadaniu Górnołużyckiego Towarzystwa Naukowego w Zgorzelcu. Zapewne po II wojnie światowej znalazł się w Warszawie, a stąd trafił do Opola. Jest znany tylko z regestów i w całości nigdy nie był wydany drukiem. Dotyczy sprzedaży wsi Bieszków w pobliżu Nowej Cerekwi, mianowicie 8,5 łanów z wszystkimi dochodami, mniszce Eufemii (Ofce) raciborskiej i dominikankom w Raciborzu.
Nienaruszalność życia ludzkiego w nauczaniu Benedykta XVI
Cieślik, Damian (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
During his pontificate, Benedict XVI, as his predecessors also, engaged in the defence of human life. The Pope said that human uniqueness does not allow it to be equated with other living be ings. Benedict XVI in his own writings and speeches draws attention to the fact that today technology and eugenic mentality generate many threats to human life. He draws attention to the following ones: abortion, euthanasia, artificial insemination, war and terrorism. To prevent such threats the whole society needs to be involved. A special role in the protection of human life has to be met by political authorities, academics and scientists.
Otto Pöggeler, Philosophie und hermeneutische Theologie. Heidegger, Bultmann und die Folgen, wyd. Wilhelm Fink, München 2009, ss. 313, ISBN 978- 3-7705-4403-5.
Cichoń, Jan (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
Prezentacja książki „Etyka życia” Eberharda Schockenhoffa. Opole, 18 III 2015 r.
Glombik, Konrad (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
Projekt „Religiöse Schulwoche” przykładem realizacji wezwania do budowania jedności wśród chrześcijan
Kubis, Beata (Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego, 2015)
Jednym z przykładów działania na rzecz jedności chrześcijan jest projekt Religiöse Schulwoche. Jest to jedna z form duszpasterstwa obejmującego szkoły w Niemczech, dotychczas nie opisywana w polskojęzycznej literaturze. Projekt ten jest przykładem braterskiej współpracy Kościołów katolickiego i luterańskiego, której celem jest postęp w ekumenizmie praktycznym i duchowym. Projekt Religiöse Schulwoche został zainicjowany w 1947 r. i wiąże się z osobą Clemente Peieiry SJ (1911-1990). Do celów projektu Religiöse Schulwoche należy zachęcanie uczniów do zastanowienia się nad własną tożsamością; szukanie związków między życiem i wiarą; odkrycie wiary jako pomocy w rozumieniu siebie i otaczającej rzeczywistości; zachęcanie do odpowiedzialnego działania; szukanie nowych życiowych perspektyw; rozwinięcie w uczniach poczucia odpowiedzialności za siebie i drugiego człowieka; umożliwienie doświadczenia przez uczniów wzajemnego zrozumienia i poszanowania odmiennych poglądów; zmierzenie się z pytaniami dotyczącymi religijnego wymiaru życia.

Przeglądaj

Przeglądaj Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego, 2015, T. 35 wg Tytuł