Analecta Cracoviensia, 2004, T. 36
Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/9168
Przeglądaj
Przeglądaj Analecta Cracoviensia, 2004, T. 36 wg Tytuł
Teraz wyświetlane 1 - 20 z 36
- Wyników na stronę
- Opcje sortowania
Pozycja Badania nad dogmatem w teologii posoborowej. Recepcja dyskusji teologicznej we WłoszechPerzyński, Andrzej (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)Studies on the truth of dogma, which produced very little result before Vatican II, seem to have found an open gate after the Council. Because the dogma structuraly appeals to the revealed truth, it regards directly and indirectly to the biblical, but not the philosophical-rational concept of truth. The article contains three parts: 1) Historicle reasons for questioning dogma and truth; 2) The dogma in the presece of hermenetics and philosophical language; 3) A dispute upon the idea of truth, exampled by three authors: W. Pannenberg, J. Moltmann and W. Kasper. In theological reflection, the reference to the revealed truth oscillates between two poles, one of which is eschatological and the other christological. Referring to the contemporary debate on eschatology and history, J. Moltmann seems to be emphasizing the above in connection with W. Pannenberg, bearing the risk of ascribing to eschatology what he wants to take away from history. W. Kasper develops the concept of dogma based on the biblical concept of truth, which can be regarded as history in its very essence, as it flows in the rhythm of promise and fulfillment. It is understood as a promise, and not an epiphany, thus, it is radically open to the unimaginable future which inevitably belongs to God. Every dogmatic definition needs an indepth interpretation heading towards manifesting the revealed truth using clearly humanly expressed words, with this related is the problem of making use of contemporary hermenetics. The work of Italian authors such as G. Angelini, G. Colombo, G. Moioli, P. A. Sequeri display the dogmatic definitions are necessary as a sign of a united Church and a sign that guides the faith of the faithful. However an indepth cognition of the whole manifested reality expressed in the dogma’s reserved in the full human eschatological state, though in the present state it becomes more and more possible to better recognize them.Pozycja „Biblia pauperum” jako źródło ikonograficzne witraży w prezbiterium Kościoła Mariackiego w Krakowie z drugiej połowy XIV wiekuPiwowarczyk, Elżbieta (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)Pozycja Diakonat stały w polskim prawodawstwie kościelnymDyduch, Jan (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)Pozycja Doświadczenie religijne a filozofia religii. Uwagi na marginesie koncepcji filozofii religii kard. Mariana JaworskiegoKrokos, Jan (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)Pozycja Doświadczenie religijne jako egzystencjalny warunek akceptacji racjonalnej afirmacji BogaOko, Dariusz (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)Pozycja Dowód ontologiczny w ujęciu Siemiona L. FrankaObolevitch, Teresa; Wszołek, Stanisław (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)Anselm’s Proof has interested thinkers for various reasons, one of them being that it seems “concise and logical”. But neither its logical nor its Christian charms - so argues Semen L. Frank, one of the most renowned Russian philosophers - must be allowed to conceal its fundamental sense. For purposes of the Proof, God is taken to be ens realissimum, that than which nothing greater can be conceived. Anselm’s first formulation distinguished between what exists in the mind and what exists in reality. To exist in reality is taken to be “better” than existing only in the mind. So one can understand that God exists, since if He did not He would fail to be that than which nothing greater can be conceived. However Frank sees two parts in Anselm’s argument of which only the first is dependent on logic. Anselm’s second argument (in Proslogion III) is meant to explicate the idea that we cannot even think of God as nonexistent. God’s real and necessary existence is condition sine qua non of our thinking and existing. Therefore Frank’s Proof is meant to be a fitting articulation of religious experience which is - theologically speaking - an act of faith or, from a more philosophical point of view, intuition. In the course of analysis we suggest however that Frank’s concept of “intuition” is problematic.Pozycja Dwa kościoły w Nowej Hucie-Bieńczycach. Dramatyczne dzieje budowyWroński, Józef Szymon (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)Pozycja Działalność Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa do roku 1990Kliś, Zdzisław (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)The Social Committee for Renovation of Cracow’s Monuments was founded in 1978 and has been operating since then. The aim of this organization, which has been working under the auspices of the President of the Republic of Poland, is the renovation of the monuments of Cracow and the Salt Mines in Wieliczka. Until 1990 the Chairman of this organization was Prof. Henryk Jabłoński. The changes in the political system in Poland brought about structural changes in the Committee in 1990. A well-known writer Stanisław Lem was appointed Chairman for a year. The Committee successfully conducted renovation and prevented deterioration of many achitectural monuments, churches, castles, palaces, mansions, tenement houses, parks, gardens, water and transportation installations in and in the vicinity of Cracow. The article lists the majority of the renovated sites.Pozycja Feminizm a chrześcijańskie posłannictwo kobietyBorutka, Tadeusz (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)The ability to express oneself as a gift in marriage and motherhood enables the Christian trend of feminism to be ready to create and not only to fight. Enriched by a theological concept of the human body, such feminism will not be ashamed of the body and yet will not abandom the virtue of chastity. It could be said that the “new vision” of feminism, proclaimed by John Paul II, is synonymous with the Christian concept of woman’s dignity as it was expressed by the Holy Father in Mulieris dignitatem. Christian “new feminism” should therefore focus on formulating a new culture favouring life. It should not yield to the temptation of imitating models of masculinity and work to overcome all forms of discrimination, violence and exploitation. The concept of “new feminism” contains within it two aspects: a starving to eliminate the discrimination of women and simultaneously the need to overcome the harmful tendencies of “old feminism” in its extreme liberal and a-religious manifestation. Thus “new feminism” means in practice the re-reading and reinterpreting Biblical texts on the nature of woman’s role and vocation. The Church considers that cautious penetration to the Biblical source of the nature of womanhood will provide a deeper sense to our contemporariness, it will cause, that through the actions of those concerned, their reality will be subject to the anticipated transformation and that with the support of renewed Biblical models woman will understand her mission; will accept the gift of womanhood.Pozycja Góra Krzyży. Symbol walk Polaków i Litwinów o wolność religijną i narodowąMotuzas, Alfonsas (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)There are such countries in the world where Catholicism has struck deeper roots than in Lithuania. Nevertheless you will never meet such piety of folk and such expressions of spirituality that exist in the Cross Hill. A lot of people respect the Hill of Crosses not only as a religious object, but also as the symbol of nation’s spirit, nationality and freedom. Historical, religious and geopolitical events influenced birth of this notation. The aim of the research was to reveal the origin of the Hill of Crosses cult. According to the resources of folklore and history, historical origin of this object has been revealed. It testifies that the history of the Hill of Crosses began after the 1831 and 1863 Poles and Lithuanians revolt against Russian czar power. Conclusions ground the hypothesis raised at the beginning of the work that the cult of the Hill of Crosses is the heritage of Polish Franciscan culture in Lithuania. It is not only the witness of how Poles and Lithuanians suffered and lost the fight for religious and national freedom, but at the same time it is the sign and promise of the Good’s victory against the bad. It is natural that in year 2000 near it Franciscans abbey was built and it further spreads Franciscan culture.Pozycja Hans Urs von Balthasar und Karl Rahner S.J. Ein vergleichender Blick auf Methode und Themen zweier herausragender Theologen des 20. JahrhundertsKnoch, Wendelin (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)Biografie wymienionych w tytule teologów ukazują ich dorobek naukowy, jednocześnie pozwalają uchwycić w nim podstawę ich teologii i rozłożenie w niej akcentów. W życiu i twórczości Hansa Ursa von Balthasara ważną rolę odegrali tacy teologowie, jak Erich Przywara, Henri de Lubac, Karl Barth oraz Adrienne von Speyr. Z kolei w życie Karla Rahnera wpisała się wyraźnie osoba Martina Heideggera. Wspólną cechą von Balthasara i Rahnera było wytrwałe dążenie do Prawdy, choć zmierzali ku niej po różnych drogach. Główna linia podziału między nimi przebiega w ujmowaniu antropologii, chrystologii i w nauce o Bogu (mysterium Trinitatis). W głównych nurtach refleksji dogmatycznej obu teologów można zauważyć reminiscencje dwóch czołowych szkół starożytności chrześcijańskiej i dwóch różnych podejść do zagadnień chrystologicznych: u H. U. von Balthasara dominowała chrystologia „odgórna”, zstępująca, u K. Rahnera - „oddolna”, wstępująca. W ożywionej polemice obu wybitnych teologów nie brakło wzajemnych podejrzeń o błędy doktrynalne. Prezentowali oni pluralizm teologiczny w dochodzeniu do jednej prawdy o Bogu. Uważali jednak, że do wierzących należy docierać różnymi drogami refleksji teologicznej nawet wtedy, gdy ów pluralizm może być bolesny.Pozycja In Search of Lost UnityZuziak, Władysław (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)W artykule zostały omówione negatywne dla rozwoju ludzkiej kultury skutki rozpadu współczesnej nauki na szereg autonomicznych nauk szczegółowych. Wskazano sfery, które w wyniku redukcji naukowej znikają z koncepcji człowieka oraz kulturowe efekty tej redukcji. Nauka, pierwotnie poznająca prawdę o rzeczywistości, zaczyna przekształcać rzeczywistość i tworzyć nowe „prawdy”. Uznanie przez naukowców, że tylko badane przez naukę i poddające się eksperymentom naukowym obszary rzeczywistości mogą być uznane za „prawdziwe” prowadzi do zubożenia zarówno całej sfery kultury, jak i wizji człowieka, gdyż ograniczenia metodologiczne z założenia uniemożliwiają penetrację wielu sfer rzeczywistości. Wpływ religii, która badała sferę sacrum i wskazywała możliwości harmonijnego rozwoju wszystkich wymiarów człowieka jest marginalizowany. Pomiędzy wszystkimi istotnymi sferami aktywności ludzkiej pojawia się coraz większy rozziew, przyczynia się do tego również rozpad nauki na niezależne specjalności. Brak w nauce metody i języka, który umożliwiłby stworzenie spójnej wizji świata i człowieka. Można wszystkie odseparowane dziedziny na nowo zintegrować jedynie przez przywracanie w ramach praktyki społecznej możliwości komunikowania się reprezentantów poszczególnych sfer, które realizują aspiracje różnych wymiarów człowieczeństwa. Wielką szansę w przywracaniu jedności kulturze ludzkiej może mieć etyka, rozumiana jako dziedzina zajmująca się praktyczną działalnością człowieka. Taka etyka musiałaby korzystać z obserwacji innych nauk. Jej zadaniem byłoby stwarzanie warunków umożliwiających komunikację pomiędzy wspólnotami i członkami tych wspólnot. Równocześnie celem takiej etyki byłoby określanie warunków, jakie musi spełnić społeczeństwo, by ludzie mogli i chcieli rozwijać pełnię swoich możliwości, wspierać korzystne dla harmonijnego rozwoju człowieka i społeczeństwa wartości a także ukazywać zagrożenia, do jakich prowadzi jednostronny rozwój. Zaproponowany model etyki mógłby przyczynić się do przezwyciężenia postępującej dezintegracji kultury i dać oparcie dla poszukiwań i aspiracji współczesnego człowieka.Pozycja Interpretacja homiletyczna miejsc przepowiadania w przestrzeni kościelnejSiwek, Gerard (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)According to liturgical regulations there are specific places to preside within the church’s shapes as follows: presiding place, pulpit or other appropriate place. The choice of a place is not insignificant for underlying a proper nature of proclaiming and efficacious reception especially in the case of homily. The most favourable for proclamation are places: pulpit and presiding place. Their symbolism, the actions made on them, indicate a theological dimension of proclamation, strengthening, in a person who proclaims, awareness of dignity of the function complete on them and also consolidating a faith of listeners that, the word heard by them, is the Word of God in a form of human word. Other appropriate places are deprived of that consolidation. However the choice of that other appropriate place is possible, and sometimes even necessary, it has to be done under specific circumstances. Certainly there is much easier to choose a presiding place if the proclamation is going to be done out of liturgical context, it means in the case of preaching different types of sermons. Thus, from a homiletical point of view, it is not insignificant from which place the word of God is proclaimed.Pozycja Kaznodziejski geniusz św. AugustynaPanuś, Kazimierz (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)Pozycja Kobieta i matka w Biblii i w IzraeluJelonek, Tomasz (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)Pozycja Krakowskie Towarzystwo Popierania Prasy Katolickiej (1912-1916)Urban, Jacek (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)Pozycja Księdza Ignacego Chwiruta wspomnienia o arcybiskupie Józefie BilczewskimWołczański, Józef (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)Rev. Chwirut’s recollections on the archbishop of Lwów, Józef Bilczewski (1860-1923), are of a very unique character. The memoirs were written by the secretary and personal chaplain to the archbishop. Rev. Chwirut held the said position over a ten-year period up until the last moments of the archbishop’s life. As a result, the author had the opportunity to grasp the characteristic traits of his superior. He pointed out a number of these in his writing. First and foremost he mentioned how the shepherd of the Church in Lwów cared for his congregation, putting moral and religious needs at the forefront of his attention. In the search for a better model of leadership for his society, he took on a purely apolitical role, which of course did not mean that he was not patriotic. He treated his subordinates, especially the chaplains, with equality, yet still acted as a father to them. In everyday life his diligence was manifest, taking the maxim pray and work to heart. With this was the feeling of obligation with which he controlled his life and predilections. Archbishop Bilczewski took special care over looking after the poor, the sick and children - he always spared time, attention and financial help. He asked that after his death he should be buried in the Janowski cemetery in Lwów, where the poorest members of society could be found. People have come to his grave since 1923 to seek help or to give thanks to the Holy Shepherd of the Lwów archdiocese. His relationship with the Greek Catholic Church, and its principal Archbishop Andrzej Szeptycki, cost him a lot of energy, patience and pain. Even though the relationship was trying and personally demanding, he never stopped looking for a model for which the two Churches could be in cooperation, based on the ideas of Catholicism, the brotherly neighbourhood of Poles and Ukrainians living on the same land, and the possibility of dialogue even in the most demanding cases. It is worth mentioning how the archbishop was also respected by Galician Jews, as he often used to refer to common religious roots. The published document contains many interesting facts that not only show the humanity of the archbishop of Lwów, but his preternatural qualities. It shows his sources of inspiration that he had in his life and his pastoral obligations that were faith, evangelisation, concern for fellow humans and deep love for the Catholic Church.Pozycja „L’Osservatore Romano” e la sua versione polaccaPamuła, Stanisław (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)Pojawienie się włoskiego pisma „L’Osservatore Romano” stanowi historyczny dowód obecności Kościoła w realiach życia połowy XIX wieku. Kościół, pragnąc realizować swą misję nauczania, sięga do współczesnych metod przekazu treści wiary, wśród których coraz bardziej dominuje prasa. Dlatego w opracowaniu tym pojawiają się dwa etapy omawianego pisma. Najpierw omówiono powołanie do istnienia włoskiej edycji tego periodyku, następnie ukazano wyjątkowość miesięcznika w języku ojczystym papieża Jana Pawła II. Nowe „L’Osservatore Romano”, ukazujące się w Rzymie w 1849 r., było już wówczas owocem antycypujących ten proces pism kościelnych, tj. „Giornale di Roma” i „II Costituzionale Romano”. Przy powołaniu tych tytułów prasowych zasłużyli się: Augusto Baviera, Marcantonio Pacelli, a w zakresie „L’Osservatore Romano” szczególnie Nicola Zanachini i Giuseppe Bastia. Włoska wersja była sukcesywnie wydawana w innych językach: francuskim (1949), angielskim (1968), hiszpańskim i portugalskim (1969) oraz niemieckim (1971). Każda z tych edycji pojawiała się w specyficznych okolicznościach życia Kościoła, które chociaż nie determinowały powstania pisma, to jednak ukazywały potrzebę konkretnej wersji językowej. Ostatnią wersją językową, w której ukazało się „L’Osservatore Romano”, było wydanie w języku polskim. Polska jako kraj o ponad tysiącletniej tradycji chrześcijańskiej, w zdecydowanej większości katolicki, nie mógł się poszczycić tego rodzaju pismem religijnym. Barierą istotną i rzeczywistą stawał się realizowany w Polsce system polityczny, który starał się wpływać deprecjonująco na życie Kościoła. Pierwszą informację o próbie wydawania tego pisma w języku polskim ujawnił papież Jan Paweł II w dniu 16 grudnia 1979 r., gdy rozmawiał z ks. Adamem Bonieckim, który miał podjąć się roli redaktora nowego periodyku. Polska wersja została wydrukowana 4 kwietnia 1980 r., w Wielką Sobotę, co Ojciec Święty postrzegał, jako fakt historyczny, mimo że ukazało się tylko 500 egzemplarzy. Nakład ten miał być uzupełniony, co nastąpiło po Wielkanocy, i 60.000 egzemplarzy dotarło do Polski. Jednakże pierwsze wydanie (numer podwójny) nie było akceptowane w polskim układzie politycznym. Dość wspomnieć, że kolejny numer, trzeci, z 20 maja 1980 r., został w całości zniszczony. Od strony formalnej szczytem uzgodnień politycznych w tym zakresie było spotkanie 7 lipca 1980 r. prymasa Polski kard. Stefana Wyszyńskiego, abpa Luigi Poggi i ministra Kazimierza Szablewskiego w Watykanie. Nawiązywało ono do wcześniejszych ustaleń prawnych w zakresie profilu, dostarczania i rozprowadzania pisma. Największy nakład z wszystkich wersji językowych, to wówczas wydanie polskie, które sięgało 150.000 egzemplarzy. Tak było w początkach jego dostarczania do Polski, gdy wprowadzało rodaków w świat życia Kościoła, któremu przewodził Jan Paweł II. Niewątpliwie mogło się też przyczynić do politycznych przemian roku 1989 w Polsce.Pozycja La provenienza e il contesto del codice domestico di Col 3, 18-4, 1Wronka, Stanisław (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)Przeprowadzone w dwóch artykułach refleksje na temat struktury, treści, pochodzenia i kontekstu kodeksu domowego w Kol 3, 18-4, 1 pozwalają na sformułowanie pewnych wniosków: 1. Omawiana perykopa - jak pokazały to badania historyczne - ma wiele punktów wspólnych z tekstami hellenistycznymi i żydowskimi, zarówno co do formy, jak i treści. Najbliższe byłyby jej podręczniki hellenistyczne dotyczące ekonomii domowej i społecznej. Zgodnie z nimi koncepcja rodziny wyrażona w kodeksie domowym w Kol zajmuje miejsce pośrodku szerokiej panoramy ówczesnych koncepcji rodziny w świecie grecko-rzymskim, to znaczy plasuje się pomiędzy koncepcją radykalną, domagającą się pełnej emancypacji kobiet i zniesienia niewolnictwa, a koncepcją konserwatywną, która przyznawała mężczyźnie nieograniczoną patria potestas nad życiem i śmiercią domowników - żony, dzieci i niewolników. 2. Kodeks w Kol różni się jednak od tekstów hellenistycznych i żydowskich tym, że nie zwraca się głównie do pater familias, aby go poinstruować, jak ma uczyć innych członków odpowiedniego zachowania, ale jednakowo do wszystkich stanów w domu zestawionych parami, i to w pierwszym rzędzie do tych niższych, podkreślając w ten sposób godność i pewną autonomię każdej osoby. To przekonanie wzmacnia jeszcze bardziej horyzont chrystologiczny, obecny w motywacjach kodeksu i w jego kontekście. Autor Kol podkreśla bowiem, że w Chrystusie wszyscy bez względu na pozycję społeczną cieszą się tą samą godnością (3, 11), przed Nim będą musieli zdać sprawę ze swoich czynów (3, 24-4, 1) i od Niego otrzymają wieczne dziedzictwo (3, 24). Aspekty te pozbawiają kodeks charakteru absolutnego i nadają mu wymiar bardziej humanitarny. 3. Autor Kol nie przedstawia idealnej struktury rodziny, ale wzywa chrześcijan do życia nowością przyniesioną przez Chrystusa w warunkach, w jakich się znajdują. Rodzina ma być dla wszystkich jej członków szkołą agape, która wyraża się w poddaniu, posłuszeństwie, miłosierdziu, dobroci, pokorze, łagodności, cierpliwości, znoszeniu innych i przebaczaniu na wzór Chrystusa. Wszystko trzeba czynić w Nim, tak by codzienne życie przekształcało się w nieustanną liturgię pełną radości i wdzięczności. Bez wątpienia jest to program wymagający heroizmu, zwłaszcza gdy brak miłości z drugiej strony. Cel kodeksu jest zatem praktyczny, być może także apologetyczny i misyjny, to znaczy chodziłoby o to, by oddalić od chrześcijan podejrzenie, że głosząc równość wszystkich podważają porządek społeczny, i uprzystępnić Ewangelię poganom. 4. Kodeks nie zamierza zmieniać struktury rodziny w sposób radykalny, ponieważ było to niemożliwe w tamtej epoce, a poza tym nie to najbardziej interesowało autora Kol. Koncentruje się on nie na prawach osób, lecz na ich obowiązkach, które powinny być spełniane w duchu Chrystusa. Sytuacja poddania drugiemu była okazją do wyrażenia tego ducha i upodobnienia się jeszcze bardziej do Chrystusa. Ale w ten sposób chrześcijanie przyczyniali się pośrednio i chyba skutecznie do zmiany instytucji od wewnątrz: niewolnik stawał się umiłowanym bratem (por. Flm 16), żona osobą darzoną czcią (por. 1P 3, 7). To pokazuje, że nawet w obrębie niesprawiedliwych struktur mogą i powinny być nawiązywane relacje międzyosobowe, inspirowane Ewangelią, bez których nawet najsprawiedliwsze struktury pozostaną nieludzkie. I to właśnie wydaje się głównym i wciąż aktualnym przesłaniem kodeksu domowego w Kol 3,18-4, 1, pomimo częściowo przestarzałej koncepcji rodziny, którą zawiera.Pozycja La storicità delle definizioni dogmatiche secondo la Dichiarazione «Mysterium Ecclesiae»Siwecki, Leon (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)Deklaracja „Mysterium Ecclesiae” (1973), wydana przez Kongregację Nauki Wiary, miała na celu wyjaśnienie niektórych prawd związanych z tajemnicą Kościoła, które w ówczesnym czasie były negowane bądź niewłaściwie rozumiane. Dokument wskazuje na niektóre błędy oraz prezentuje doktrynę katolicką. Treść deklaracji doskonale odzwierciedla linię doktrynalną soboru watykańskiego II. Artykuł przedstawia niektóre aspekty deklaracji, związane z kwestią historyczności twierdzeń dogmatycznych. Ukazuje zatem: zagadnienie nieomylności Kościoła; czynniki wpływające na wyrażenie objawienia; rozstrzygający walor definicji dogmatycznych. „Mysterium Ecclesiae”, wyraźniej niż dotychczasowe dokumenty Kościoła, rozpatruje walor dialektyczny dogmatu: jego niezmienność oraz historyczność. Dokument wskazuje na fundamentalną zasadę poprawnego rozumienia prawd wiary. Owo kryterium wyraża się w fakcie, że to nie funkcjonalność praktyczna ukazuje ortodoksję formuł dogmatycznych, lecz wręcz przeciwnie, to właśnie ortodoksja gwarantuje właściwe i autentyczne „uwspółcześnienie” deklaracji dogmatycznych. W każdej bowiem definicji dogmatycznej przedstawienie prawdy (element niezmienny) nieodzownie jest związane z „szatą językową”, która koniecznie winna być aktualizowana.