Analecta Cracoviensia, 2004, T. 36

Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/9168

Przeglądaj

Teraz wyświetlane 1 - 20 z 36

Doświadczenie religijne a filozofia religii. Uwagi na marginesie koncepcji filozofii religii kard. Mariana Jaworskiego
Krokos, Jan (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
„L’Osservatore Romano” e la sua versione polacca
Pamuła, Stanisław (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
Pojawienie się włoskiego pisma „L’Osservatore Romano” stanowi historyczny dowód obecności Kościoła w realiach życia połowy XIX wieku. Kościół, pragnąc realizować swą misję nauczania, sięga do współczesnych metod przekazu treści wiary, wśród których coraz bardziej dominuje prasa. Dlatego w opracowaniu tym pojawiają się dwa etapy omawianego pisma. Najpierw omówiono powołanie do istnienia włoskiej edycji tego periodyku, następnie ukazano wyjątkowość miesięcznika w języku ojczystym papieża Jana Pawła II. Nowe „L’Osservatore Romano”, ukazujące się w Rzymie w 1849 r., było już wówczas owocem antycypujących ten proces pism kościelnych, tj. „Giornale di Roma” i „II Costituzionale Romano”. Przy powołaniu tych tytułów prasowych zasłużyli się: Augusto Baviera, Marcantonio Pacelli, a w zakresie „L’Osservatore Romano” szczególnie Nicola Zanachini i Giuseppe Bastia. Włoska wersja była sukcesywnie wydawana w innych językach: francuskim (1949), angielskim (1968), hiszpańskim i portugalskim (1969) oraz niemieckim (1971). Każda z tych edycji pojawiała się w specyficznych okolicznościach życia Kościoła, które chociaż nie determinowały powstania pisma, to jednak ukazywały potrzebę konkretnej wersji językowej. Ostatnią wersją językową, w której ukazało się „L’Osservatore Romano”, było wydanie w języku polskim. Polska jako kraj o ponad tysiącletniej tradycji chrześcijańskiej, w zdecydowanej większości katolicki, nie mógł się poszczycić tego rodzaju pismem religijnym. Barierą istotną i rzeczywistą stawał się realizowany w Polsce system polityczny, który starał się wpływać deprecjonująco na życie Kościoła. Pierwszą informację o próbie wydawania tego pisma w języku polskim ujawnił papież Jan Paweł II w dniu 16 grudnia 1979 r., gdy rozmawiał z ks. Adamem Bonieckim, który miał podjąć się roli redaktora nowego periodyku. Polska wersja została wydrukowana 4 kwietnia 1980 r., w Wielką Sobotę, co Ojciec Święty postrzegał, jako fakt historyczny, mimo że ukazało się tylko 500 egzemplarzy. Nakład ten miał być uzupełniony, co nastąpiło po Wielkanocy, i 60.000 egzemplarzy dotarło do Polski. Jednakże pierwsze wydanie (numer podwójny) nie było akceptowane w polskim układzie politycznym. Dość wspomnieć, że kolejny numer, trzeci, z 20 maja 1980 r., został w całości zniszczony. Od strony formalnej szczytem uzgodnień politycznych w tym zakresie było spotkanie 7 lipca 1980 r. prymasa Polski kard. Stefana Wyszyńskiego, abpa Luigi Poggi i ministra Kazimierza Szablewskiego w Watykanie. Nawiązywało ono do wcześniejszych ustaleń prawnych w zakresie profilu, dostarczania i rozprowadzania pisma. Największy nakład z wszystkich wersji językowych, to wówczas wydanie polskie, które sięgało 150.000 egzemplarzy. Tak było w początkach jego dostarczania do Polski, gdy wprowadzało rodaków w świat życia Kościoła, któremu przewodził Jan Paweł II. Niewątpliwie mogło się też przyczynić do politycznych przemian roku 1989 w Polsce.
Założenia teologii jako wiary in statu scientiae. Poszukiwania nowego projektu teologicznego
Kubicki, Dominik (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
Hans Urs von Balthasar und Karl Rahner S.J. Ein vergleichender Blick auf Methode und Themen zweier herausragender Theologen des 20. Jahrhunderts
Knoch, Wendelin (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
Biografie wymienionych w tytule teologów ukazują ich dorobek naukowy, jednocześnie pozwalają uchwycić w nim podstawę ich teologii i rozłożenie w niej akcentów. W życiu i twórczości Hansa Ursa von Balthasara ważną rolę odegrali tacy teologowie, jak Erich Przywara, Henri de Lubac, Karl Barth oraz Adrienne von Speyr. Z kolei w życie Karla Rahnera wpisała się wyraźnie osoba Martina Heideggera. Wspólną cechą von Balthasara i Rahnera było wytrwałe dążenie do Prawdy, choć zmierzali ku niej po różnych drogach. Główna linia podziału między nimi przebiega w ujmowaniu antropologii, chrystologii i w nauce o Bogu (mysterium Trinitatis). W głównych nurtach refleksji dogmatycznej obu teologów można zauważyć reminiscencje dwóch czołowych szkół starożytności chrześcijańskiej i dwóch różnych podejść do zagadnień chrystologicznych: u H. U. von Balthasara dominowała chrystologia „odgórna”, zstępująca, u K. Rahnera - „oddolna”, wstępująca. W ożywionej polemice obu wybitnych teologów nie brakło wzajemnych podejrzeń o błędy doktrynalne. Prezentowali oni pluralizm teologiczny w dochodzeniu do jednej prawdy o Bogu. Uważali jednak, że do wierzących należy docierać różnymi drogami refleksji teologicznej nawet wtedy, gdy ów pluralizm może być bolesny.
La storicità delle definizioni dogmatiche secondo la Dichiarazione «Mysterium Ecclesiae»
Siwecki, Leon (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
Deklaracja „Mysterium Ecclesiae” (1973), wydana przez Kongregację Nauki Wiary, miała na celu wyjaśnienie niektórych prawd związanych z tajemnicą Kościoła, które w ówczesnym czasie były negowane bądź niewłaściwie rozumiane. Dokument wskazuje na niektóre błędy oraz prezentuje doktrynę katolicką. Treść deklaracji doskonale odzwierciedla linię doktrynalną soboru watykańskiego II. Artykuł przedstawia niektóre aspekty deklaracji, związane z kwestią historyczności twierdzeń dogmatycznych. Ukazuje zatem: zagadnienie nieomylności Kościoła; czynniki wpływające na wyrażenie objawienia; rozstrzygający walor definicji dogmatycznych. „Mysterium Ecclesiae”, wyraźniej niż dotychczasowe dokumenty Kościoła, rozpatruje walor dialektyczny dogmatu: jego niezmienność oraz historyczność. Dokument wskazuje na fundamentalną zasadę poprawnego rozumienia prawd wiary. Owo kryterium wyraża się w fakcie, że to nie funkcjonalność praktyczna ukazuje ortodoksję formuł dogmatycznych, lecz wręcz przeciwnie, to właśnie ortodoksja gwarantuje właściwe i autentyczne „uwspółcześnienie” deklaracji dogmatycznych. W każdej bowiem definicji dogmatycznej przedstawienie prawdy (element niezmienny) nieodzownie jest związane z „szatą językową”, która koniecznie winna być aktualizowana.
Doświadczenie religijne jako egzystencjalny warunek akceptacji racjonalnej afirmacji Boga
Oko, Dariusz (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
Kobieta i matka w Biblii i w Izraelu
Jelonek, Tomasz (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
Was haben Jerusalem, Athen und Brüssel gemeinsam? Über die drei Arten der rhetorischen Analyse hinsichtlich des Hebräerbriefes
Pindel, Roman (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
Omówione zostały trzy odmiany analizy retorycznej według porządku, jaki przyjmuje dokument Papieskiej Komisji Biblijnej „Interpretacja Biblii w Kościele”: (1) krytyka retoryczna, opierająca się na podręcznikach klasycznej retoryki grecko-rzymskiej, (2) analiza literacka, odwołująca się do semickich sposobów kompozycja tekstu, (3) analiza retoryczna, korzystająca z opracowań należących do nowej retoryki. Te trzy odmiany retoryki zostały zilustrowane przykładami analiz różnych tekstów biblijnych, a następnie przedstawiono rezultaty trzech rodzajów analizy retorycznej w odniesieniu do Listu do Hebrajczyków. Wskazano więc rezultaty analizy poszczególnych części i całości Listu według podręczników retoryki grecko-rzymskiej oraz próby analizy literackiej, wraz z najbardziej znaną - A. Vanhoye. Wreszcie - wobec braku metodycznej analizy według zasad nowej retoryki - postulowano podjęcie badań według tej metody.
Krakowskie Towarzystwo Popierania Prasy Katolickiej (1912-1916)
Urban, Jacek (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
Kaznodziejski geniusz św. Augustyna
Panuś, Kazimierz (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
The Year of the Papal Jubilee. 607th Academic Year at the Pontifical Academy of Theology in Cracow
Szczurek, Jan Daniel (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
Pagan and Christian Rome in Prudentius’ „Peristephanon”
Stabryła, Stanisław (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
W kilku poematach cyklu „Peristephanon” Prudencjusz w bardzo wyraźny sposób przedstawił opozycję między Rzymem pogańskim a Rzymem chrześcijańskim (zob. „Perist.” II, V, IX, X, XI i XIV). W pierwszym z tych utworów („Perist.” II) dzięki cierpieniom i męczeńskiej śmierci św. Wawrzyńca pogański, okrutny Rzym z haniebnym kultem Jowisza zmienił się w Rzym chrześcijański. W „Peristephanon” V Rzym pogański został ukazany jako państwo nietolerancji i przemocy, które stara się siłą podporządkować chrześcijan swoim tyrańskim nakazom. Pogańskie państwo w „Perist.” IX gwałci prawa i zasady moralne, nie cofając się przed najbardziej wyrafinowanymi zbrodniami. W „Perist.” X Rzym pogański to świat skazany na zagładę, w którym dokonał się już upadek życia politycznego, obyczajowego i religijnego; chrześcijanie są tu już nie tylko ofiarami, ale potrafią zbuntować się przeciwko niesprawiedliwej władzy, mają świadomość własnej siły i nicości moralnej przeciwników. Wrogi chrześcijanom Rzym pogański, jego bezwzględne i wyrafinowane okrucieństwo, i Rzym chrześcijański jako miasto świątyń i kultu męczenników to kontrastujące ze sobą obrazy przedstawione w „Perist.” XI. Wreszcie w „Perist.” XIV zawarł Prudencjusz wizję Rzymu pogańskiego targanego występnymi namiętnościami i splamionego ciężkimi grzechami. Budując w „Peristephanon” opozycję pogaństwo-chrześcijaństwo, poeta angażuje się emocjonalnie i intelektualnie po stronie chrześcijańskiej i stara się ukazać drugą stronę w najbardziej niekorzystnym świetle.
Misterium Eucharystii w świadectwach ludzi i kamieni
Czerwik, Stanisław (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
In Search of Lost Unity
Zuziak, Władysław (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
W artykule zostały omówione negatywne dla rozwoju ludzkiej kultury skutki rozpadu współczesnej nauki na szereg autonomicznych nauk szczegółowych. Wskazano sfery, które w wyniku redukcji naukowej znikają z koncepcji człowieka oraz kulturowe efekty tej redukcji. Nauka, pierwotnie poznająca prawdę o rzeczywistości, zaczyna przekształcać rzeczywistość i tworzyć nowe „prawdy”. Uznanie przez naukowców, że tylko badane przez naukę i poddające się eksperymentom naukowym obszary rzeczywistości mogą być uznane za „prawdziwe” prowadzi do zubożenia zarówno całej sfery kultury, jak i wizji człowieka, gdyż ograniczenia metodologiczne z założenia uniemożliwiają penetrację wielu sfer rzeczywistości. Wpływ religii, która badała sferę sacrum i wskazywała możliwości harmonijnego rozwoju wszystkich wymiarów człowieka jest marginalizowany. Pomiędzy wszystkimi istotnymi sferami aktywności ludzkiej pojawia się coraz większy rozziew, przyczynia się do tego również rozpad nauki na niezależne specjalności. Brak w nauce metody i języka, który umożliwiłby stworzenie spójnej wizji świata i człowieka. Można wszystkie odseparowane dziedziny na nowo zintegrować jedynie przez przywracanie w ramach praktyki społecznej możliwości komunikowania się reprezentantów poszczególnych sfer, które realizują aspiracje różnych wymiarów człowieczeństwa. Wielką szansę w przywracaniu jedności kulturze ludzkiej może mieć etyka, rozumiana jako dziedzina zajmująca się praktyczną działalnością człowieka. Taka etyka musiałaby korzystać z obserwacji innych nauk. Jej zadaniem byłoby stwarzanie warunków umożliwiających komunikację pomiędzy wspólnotami i członkami tych wspólnot. Równocześnie celem takiej etyki byłoby określanie warunków, jakie musi spełnić społeczeństwo, by ludzie mogli i chcieli rozwijać pełnię swoich możliwości, wspierać korzystne dla harmonijnego rozwoju człowieka i społeczeństwa wartości a także ukazywać zagrożenia, do jakich prowadzi jednostronny rozwój. Zaproponowany model etyki mógłby przyczynić się do przezwyciężenia postępującej dezintegracji kultury i dać oparcie dla poszukiwań i aspiracji współczesnego człowieka.
Sprowadzenie relikwii św. Karola Boromeusza do diecezji krakowskiej (1626/1627)
Prokop, Krzysztof Rafał (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
Saint Charles Borromeo (d. 1584), cardinal and archbishop of Milan since 1560, canonized in 1610, is numbered among the most popular saints of the post-Tridentine Catholic Church. His cult remains still lively in many countries, while his relics are venerated in different places of Europe. In Poland little town Niepołomice near Cracow is considered to be the oldest centre of cult of Saint Charles Borromeo, but there are no relics of this famous Patron. In the light of recognized archival sources very picturesque situated church of Saint Charles Borromeo in Karczówka (Mount o f Saint Charles) near Kielce was first sanctuary in territories of the pre-partition Poland with relics of this canonized archbishop of Milan. That sanctuary was founded in 1624 by Martin Szyszkowski, bishop of Cracow, who obtained mentioned relics (particle of bowels) from cardinal Frederic Borromeo (cousin of Saint Charles), archbishop of Milan of that times, in 1626 (1627). In years 1631-1864 custodians of church in Karczówka as well of these relics were Franciscans-Observants, in Poland called Bernardines. The present article refers to the lengthy circumstances of that pious foundation of bishop Martin Szyszkowski (d. 1630) from 17th the century.
Pojęcie miłości w „Credo” Hansa Ursa von Balthasara
Szczurek, Jan Daniel (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
The paper discusses the question of love in the little book of H. U. von Balthasar: “Credo. Meditations on the Apostles’ Creed” (Edinburgh: T. & T. Clark 1990, 105p.) It is his last publication summarizing his theology. It is called a little “summa” of his theology. Love can be described as beautiful and omnipotent knowledge, which brings happiness and inspires the acts of free will. An important peculiarity of love is that it has no defined form. Its form is love itself. It is like an unlimited abyss that attracts a person or a flowing wellspring with no holding-trough beneath it. The essence of the innertrinitarian love is difficult to define because it is identical with the essence of God himself. Von Balthasar sees it in an anticipating “yes” to everything that is going to happen and in the gratuitousness of such attitude. So the anticipating “yes” is meant also as an acceptance of another being, of another person or thing. To “love” means to “be for (somebody)”. The love in God consists precisely in the perfect being of one person for the other. Then love creates space for someone else or for something else. This means also self-limitation. That is why the innertrinitarian love of any divine person consists in the total self-surrender, in its κένωσις. Acceptance of any being poses the question of the relation between love and being. Von Balthasar’s idea is that love and being are co-extensive (“Sein und Liebe sind koextesiv”). This means that love reaches as far as being. The reason is that every being, even an impersonal one, is the result of a loving act of the triune Creator, whose essence is love. Thanks to this every created being holds an impressed mark of that act. The question posed by the author at the end of this paper is how we could define this “impressed mark”. In an answer he proposes a new notion of “prosistence” (from Latin pro-sistere), which means “being for (an other)”. Prosistence is the basic feature of any being: personal and impersonal, that of the divine persons and of all created beings. This feature explains the following aspects of reality. It allows the personal beings to form communities and the impersonal ones to form any kind of a whole. Prosistence is also the base for the sense of anything (for more on the notion of prosistence see: J. D. Szczurek, The Notion of Love in the Encyclical Letter «Dominum et Vivificantem» of John Paul II. Summary, “Analecta Cracoviensia” 35:2003, p. 271). The author hopes that this notion can contribute to developing the ontology of love.
Góra Krzyży. Symbol walk Polaków i Litwinów o wolność religijną i narodową
Motuzas, Alfonsas (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
There are such countries in the world where Catholicism has struck deeper roots than in Lithuania. Nevertheless you will never meet such piety of folk and such expressions of spirituality that exist in the Cross Hill. A lot of people respect the Hill of Crosses not only as a religious object, but also as the symbol of nation’s spirit, nationality and freedom. Historical, religious and geopolitical events influenced birth of this notation. The aim of the research was to reveal the origin of the Hill of Crosses cult. According to the resources of folklore and history, historical origin of this object has been revealed. It testifies that the history of the Hill of Crosses began after the 1831 and 1863 Poles and Lithuanians revolt against Russian czar power. Conclusions ground the hypothesis raised at the beginning of the work that the cult of the Hill of Crosses is the heritage of Polish Franciscan culture in Lithuania. It is not only the witness of how Poles and Lithuanians suffered and lost the fight for religious and national freedom, but at the same time it is the sign and promise of the Good’s victory against the bad. It is natural that in year 2000 near it Franciscans abbey was built and it further spreads Franciscan culture.
Zaangażowanie duchowieństwa w działalność germanizacyjną w Piekarach (1885-1912)
Wycisło, Janusz (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
Między symbolem a figurą. Źródła myśli teologicznej Paulina z Noli
Kasprzak, Dariusz (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
The essential purpose of Paulinian search for wisdom is Christ. The article discusses the sources of Paulinus’s thinking, with a consideration of the Biblical roots and the earlier philosophical Greek tradition that inspired him. Having accept a radical asceticism, it is certain that he rejected pagan sources such as philosophers and ancient historians. The Scriptures are decisively the real source of his theological thought. In all his written works about 2800 quotations and allusions to the Scriptures can be found, of which 1450 quotations and allusions refer to the New Testament.
Spotkanie Ojca Świętego Jana Pawła II z przedstawicielami świata nauki i kultury w kolegiacie św. Anny w Krakowie (8 VI 1997)
Makselon, Józef (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 2004)
This article is based on research carried out a year after the visit of John Paul II in Poland and in the St. Anne’s University Church. More than 540 representatives of all Polish universities participated in that meeting (mainly rectors and deans) and well-known persons from the world of culture. A questionnaire was filled in by approximately 14% participants of the meeting with Saint Peter’s Successor. 43% of them were laypeople between 61-75 years of age. The article focuses on the following issues: context of the meeting with the Holy Father, estimation of the value of the meeting with John Paul II, the consequences of that meeting for Polish science. For the majority of respondents the meeting in St. Anne’s Collegiate Church was more important than the Holy Mass on Błonia in Krakow (canonization of St. Hedwig, Queen of Poland, the foundress of the oldest University in Poland) which collected over one million people. The participants in the meeting in St. Anne’s Collegiate Church experienced mostly: strong emotion (36%), joy and happiness (24%) and radiance of John Paul II sainthood (19%). However, 42% of respondents did not know what consequences will be brought by the meeting with John Paul II. But for 22% it had vital significance, since it allowed to identify with him, for example in public speeches and a selected type of activity.

Przeglądaj

Przeglądaj Analecta Cracoviensia, 2004, T. 36 wg Data wydania