Liturgia Sacra, 2024, R. 30, nr 1 (63)
Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/30153
Przeglądaj
Ostatnie zgłoszenia
Pozycja Czasopismo „Liturgia Sacra” – 30 lat w służbie świętości i piękna liturgii. Historia i perspektywyMateja, Erwin; Potoczny, Mateusz Rafał (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)Artykuł stanowi refleksję dotyczącą idei i misji pierwszego w Polsce czasopisma liturgicznego „Liturgia Sacra” (zał. 1995). Autorzy wychodzą od prezentacji wiodących europejskich tytułów i ambicji stojących za powołaniem ich do życia. Następnie prezentują dorobek, jaki przez trzy dekady swego istnienia „Liturgia Sacra” wniosła w przestrzeń badań nad liturgią. W artykule zwrócona została uwaga na środowiskotwórczy charakter czasopisma i zagrożenia związane z jego dalszym istnieniem. W ostatnim punkcie zamieszczono apel do polskiego liturgisty.Pozycja Posługa katechisty we wspólnocie parafialnej. Perspektywa liturgicznaAraszczuk, Stanisław (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)In his motu proprio Antiquum ministerium, published on 10 May 2021, Pope Francis instituted the ministry of catechist. The papal document states that the ministry of catechist can be carried out by both men and women. The task of catechists is to work together with priests. As part of their ministry, catechists can lead a community prayer, in particular the Sunday liturgy in the absence of a priest or deacon, minister to the sick, lead funeral rites, coordinate pastoral initiatives in the parish and help the poor. In the liturgical perspective, the ministry of catechist is related to various forms of preaching the Word of God. One of them is the “first preaching”: the kerygmatic or missionary preaching addressed mostly to the people who have not heard about the Good News of Jesus Christ or to the baptised who over time lost their bond with the Church. Catechists are also tasked with the mystagogic preaching, which prepares others for receiving sacraments, especially for Christian initiation. Finally, the tasks of catechists include the didascalic or catechetical preaching or the ongoing formation of those who have believed and want to grow in their faith.Pozycja Kryteria soborowej reformy kalendarza świętychKonecki, Krzysztof (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)Opracowanie jest próbą przybliżenia podstawowych kryteriów soborowej reformy kalendarza świętych, jakimi były: zmniejszenie liczby świąt dewocyjnych, redukcja obchodu świętych, ustalenie terminu obchodu i uniwersalizm kalendarza. Zastosowanie powyższych kryteriów sprawiło, że w zreformowanym kalendarzu świętych znajduje swój wyraz powszechność Kościoła. Są w nim umieszczeni święci z całego świata, różnych stanów, reprezentujących rozmaite wzory świętości, dający świadectwo o wielowiekowej historii Kościoła, wnoszący ducha aktualności do życia Kościoła, związani z czasami bliższymi epoce, czy nawet pochodzący z naszych czasów.Pozycja Obecność i działanie Ducha Świętego w znakach liturgicznych sakramentu święceń prezbiteratuKwiatkowski, Dariusz (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)Artykuł ukazuje liturgiczne znaki obecne w sakramencie święceń w stopniu prezbiteratu, które ukazują obecność i działanie Ducha Świętego. Epikleza, obecna w modlitwie święceń, najbardziej wyraża się w sposób widoczny w geście nałożenia rąk biskupa na głowę święconego prezbitera. Poza tym działanie Ducha Świętego należy widzieć w milczeniu, które towarzyszy nałożeniu rąk. Milczenie jest przestrzenią działania Ducha Świętego. Obdarowanie Duchem Świętym wskazuje również obrzęd namaszczenia rąk prezbitera olejem krzyżma świętego. Namaszczenie oznacza szczególny sposób uczestnictwa prezbitera w kapłaństwie Chrystusa. Prezbiterzy namaszczeni Duchem Świętym są powołani do uświęcania ludu chrześcijańskiego oraz do składania Bogu ofiary. Do znaków epikletycznych należy także zaliczyć pocałunek pokoju. W liturgii sakramentu święceń można go porównać do pieczęci, która potwierdza przyjęcie nowych współpracowników do wspólnoty Kościoła oraz wprowadzenie ich w posługiwanie. Każdy prezbiter namaszczony Duchem Świętym i upodobniony do Chrystusa jest powołany do przekazywania wiernym daru Ducha, którym jest pokój. Obecni na liturgii święceń prezbiterzy przekazują pocałunek pokoju, aby w ten sposób powitać nowo wyświęconych członków prezbiterium, w którym panuje Duch miłości i pokoju.Pozycja Mszalne Wyznanie wiary: Credo. Jego geneza i wymowa teologicznaŻądło, Andrzej (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)For centuries, the Church has known the phrase lex orandi, lex credendi (the law of prayer is the law of faith). This phrase encapsulates the issue of the mutual and bidirectional dependence between liturgy and faith. Liturgy serves as the source for the faith that is studied and explained by theology. Simultaneously, the norms of faith, continuously examined and studied, influence the shape of the liturgy and our participation in it. The Church indeed prays as it believes, but it also believes as it prays. It is important that this dependence is experienced by the faithful during the liturgy and affirmed in their daily lives after the liturgy. This will happen if the contents of the faith are appropriately internalized by us, the participants in the liturgy, and translated into the language of life. This is what we should be mindful of when we recite or sing the Creed during Mass–originally formulated at Nicaea in 325, and later modified in Constantinople in 381. We recite it every Sunday, on solemnities, and other significant occasions to keep the fundamental truths of our faith in the Triune God, in the one, holy, catholic, and apostolic Church, as well as in the forgiveness of sins and eternal life, fresh in our minds. Through the weekly, and sometimes more frequent, recitation of the Nicene-Constantinopolitan Creed during Mass, we feel increasingly anchored in the mysteries we believe in and more at peace when confronting the adversities and errors that assail us in various circumstances of life. It is worth reflecting on this as we approach the celebration of the 1700th anniversary of the Council of Nicaea in 2025. This council, in a time of threat from the then-spreading heresy of Arianism, provided the Church with a tool to defend the faith, which had been planted and sown in the soil of human hearts by the Apostles.Pozycja Triduum eklezjalnePakuła, Mateusz (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)Kościół to rzeczywistość złożona. Po pierwsze przywołuje na myśl wszystkich ochrzczonych, którzy są pielgrzymami na drodze wiary. Dalej stanowi także wspólnotę tych, którzy umarli, ale nie okazali się w momencie śmierci dostatecznie godni, by oglądać Boga i zostają poddani oczyszczeniu. Wreszcie tę szeroką komunię tworzą ci wszyscy, którzy na ziemi dali świadectwo wiary, starając się upodobnić do Chrystusa, a więc osiągnęli chwałę nieba. Wszystkie te trzy „stany” Kościoła łączy to samo dążenie, aby zasłużyć na życie wieczne. Przedmiotem artykułu jest wykazanie na podstawie tekstów euchologijnych trzech celebracji roku liturgicznego kompleksowego obrazu rzeczywistości Kościoła – Ludu Bożego. Są to: Uroczystość Wszystkich Świętych (1 listopada), Wspomnienie Wszystkich Wiernych Zmarłych (2 listopada) oraz Rocznica poświęcenia własnego kościoła (data konsekracji lub jeśli data nie jest znana ostatnia niedziela października). Biorąc pod uwagę fakt, że niniejszy temat podejmują trzy celebracji wydaje się zasadnym, by użyć wobec tego faktu terminu: „triduum eklezjalnego”. Nie należy rozumieć terminu triduum jako tożsamy ze Świętym Triduum Paschalnym. Owo triduum rozumie się jako potrójną rzeczywistość wspólnoty wierzących, a nie jako trójetapową celebrację Misterium Paschalnego Chrystusa, która wieńczy okres Wielkiego Postu.Pozycja Soborowa nauka o sakramentaliach. Refleksja nad trzecim rozdziałem konstytucji o liturgii świętej Sacrosanctum ConciliumMakowski, Dawid (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)Prezentowany artykuł przedstawia soborową naukę o sakramentaliach. Są to szczególnego rodzaju pomoce, przygotowujące wiernych do owocnego przyjmowania sakramentów Kościoła, które stanowią pewien „szczyt” sakramentaliów. Niniejszy artykuł wpisuje się w 60. rocznicę wydania soborowej Konstytucji o liturgii świętej, która wskazała kierunek odnowy sakramentaliów. Założenia tej odnowy w aspekcie teologicznym zostały ukazane w pierwszej części opracowania. W drugiej części przedstawiono wynikającą z tego modyfikację obrzędów, których obecny kształt został przybliżony w trzeciej części artykułu. Całość została zwieńczona podsumowaniem, wynikającym z przeprowadzonej refleksji nad soborową nauką o tych środkach uwielbienia Boga i uświęcenia poszczególnych aspektów życia człowieka.Pozycja Itinerarium – Reisesegen und Gebete für ReisendePuszcz, Teodor (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)Podróżowanie i pielgrzymowanie nie jest zjawiskiem typowym tylko dla chrześcijaństwa. Zarówno świat grecki jak i judaizm zna ten fenomen. Chrześcijanie szybko stali się pielgrzymami, gdy w początkach odwiedzali miejsca działalności i pobytu Jezusa na ziemi. Z czasem dochodziły do nich inne miejsca pielgrzymkowe na świecie, a Kościół uważał tę formę pobożności nie tylko za słuszną, ale ją przez wieki promował. Kościół pamiętał o podróżujących i pielgrzymach podczas Mszy św. (od VIII w. znane są pisemne świadectwa w sakramentarzach, a później w mszałach) i udzielał im błogosławieństwa (od X w. pojawiły się obrzędy przed i po podróży w pontyfikałach, a od XII w. w rytuałach). W niniejszym artykule postawiono pytanie: Czy obok modlitw dla biskupów i prałatów oraz dla niższego kleru (kapłanów i zakonników) – zwane Itinerarium – pojawiły się także teksty modlitw przed lub po podróży dla osób świeckich? W XIII w. biskup Wilhelm Durandus umieścił w swoim pontyfikale zestaw modlitw i tekstów przed podróżą dla biskupów. W ten sposób pomyślał o wyższym klerze. Natomiast dla niższego kleru nie było jeszcze takich tekstów. Dopiero brewiarz trydencki (Breviarium Romanum 1568) w dodatku umieścił Itinerarium, zestaw modlitw i tekstów przed podróżą dla kapłanów i zakonników. Teksty te zostały skopiowane ze wspomnianego pontyfikału z niewielkimi zmianami. Bardzo interesujący jest fakt, że dla mniszek udających się w podróż i po ich powrocie także były teksty do dyspozycji (z formami żeńskimi). Przykładem może posłużyć Collectarius cisterciensis z Opactwa w Lichtenthal. Odpowiednie teksty dla osób świeckich można również znaleźć w modlitewnikach (Stundenbücher) w odróżnieniu do brewiarzy (breviaria), które stanowią zbiory różnych tekstów po łacinie, ale także w językach ojczystych. Książę Jean de Berry (1340–1416) polecił wykonanie sześciu modlitewników. W dwóch z nich na końcu znajdują się omawiane teksty. Zarówno „Les Pettites Heures“ (ok. 1380), jak i Les „Belles Heures“ (ok. 1408) posiadają ten sam obrzęd przed podróżą.Pozycja Księga przychodów zakrystii kościoła Bożego Ciała w Krakowie (1711–1787) jako źródło do badań nad dawną kulturą muzyczną PolskiGrajewski, Czesław (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)The present study is intended to extract pieces of information related to music from a revenue book of the sacristy of the Corpus Christi Church in Cracow. Thus far the book has not been a subject of scientific analyses. However, it is a valuable source for the study of, among others, the musical culture of the Canons Regular of the Lateran in Cracow during the period of almost one century (1711–1787). The pieces of information related to music in the book concern three issues: 1) the use of church bells and the fees paid to bell–ringers; 2) the offerings made by members of the church music ensemble for commissioned Masses; 3) the dates of funerals of several musicians associated with the Corpus Christi Church.Pozycja Opracowania "Magnificat" wybranych kompozytorów luterańskich XVII i 1. połowy XVIII wieku. Część 1: Kompozycje do tekstu łacińskiegoHerok, Piotr (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)In this article, the author examines the arrangements of the Magnificat canticle of selected Lutheran composers of the 17th and the first half of the 18th century, focusing on the works to the Latin text. In the introductory part, the author briefly presents the history of the development of the Magnificat compositions preceding the period under study. This presentation includes both Catholic and Lutheran composers. In the next step, the Magnificat arrangements of selected Lutheran composers are investigated in the order of the year of birth of individual composers. These include: H. Praetorius, M. Praetorius, H. Schütz, J. Pachelbel, J. Kuhnau, G. Ph. Telemann, Ch. Graupner and C. Ph. E. Bach. In the final conclusions, the author emphasizes the connection in the field of musical rhetoric between the examined compositions and Martin Luther’s position concerning the Virgin Mary.Pozycja Pieśniowa geneza melodyki ChopinaMiklaszewska, Joanna (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)The purpose of the article is to identify quotations and reminiscences of common and folk songs, which occur in the melodics of Frédéric Chopin’s works. The issues described in the article are situated against the background of previous research, conducted by H. Windakiewiczowa, K. Bilica, J. Węcowski and M. Tomaszewski. The article shows the resonance of Polish religious and secular songs in the works of Chopin. It also indicates the connection of Chopin’s work with the melodicism of Ukrainian songs, and a hypothesis is put forward about the composer’s reference to the Marseillaise in the Etude in A minor, Op. 25, No. 11. Chopin’s compositional technique was characterized by significant transformation of quotations through changes in melody and rhythm, as well as changes in mode or scale, among other things. It can be assumed that the popular song repertoire of the first half of the 19th century was probably one of the more significant – next to Polish folk music – sources of inspiration for the composer in shaping the melodics of his works.Pozycja L’opera d’arte cinematografica come trattato teologico-mistagogico. Tra Tarkovskij e BalthasarLegan, Michał (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)Artykuł jest próbą konfrontacji arcydzieła, jakim jest film Tarkowskiego, z arcydziełem, jakim jest Teodramatyka von Balthasara. Jesteśmy wciąż na szlaku wytyczonym przez autora filmu, choć w tej drodze przyświeca nam nowe światło, odnalezione w pismach genialnego szwajcarskiego teologa. Owo spojrzenie Rosjanina w kierunku religii każe wątpić, iż film odnalazłby swoje pełne wyjaśnienie w ujęciu psychologicznym czy historiozoficznym. Potrzeba tutaj horyzontu teodramatycznego i metafizycznych pytań, bo dzieło najwyraźniej zechce na nie odpowiedzieć – wyjaśnia we wstępie autor. Czytelnicy dzieł Hansa Ursa von Balthasara zauważą z pewnością, choć nie bez zaskoczenia, jak bardzo w wypadku twórczości Andrieja Tarkowskiego kino blisko jest teologii, jak bardzo nadąża za największą teologiczną myślą XX w., jak wiele dróg do człowieka tejże teologii otwiera.Pozycja Ewelina Szendzielorz, Twórczość mszalna Moritza Brosiga (1815–1887) Wydawnictwo SINDRUK-DIMK, Opole 2023, 498 s., ISBN 978-83-967882-7-6Wiśniewski, Piotr (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)Pozycja Jolanta M. Marszalska, Waldemar Graczyk, The Lost Collection of Incunabula of the Seminary Library in Plock, Biblioteka Narodowa, Warszawa 2023, ISBN 978-83-8259-508-6Grajewski, Czesław (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)Pozycja Sprawozdanie z konferencji naukowej „Błogosławieństwa i inne sakramentalia” Wrocław, 9 kwietnia 2024 rDemeniuk, v (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)