Studia Oecumenica, 2018, T. 18

Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/34420

Przeglądaj

Teraz wyświetlane 1 - 20 z 29

Benedykt XVI i jego dialog z prawosławiem rosyjskim
Moskałyk, Jarosław (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2018)
Głównym motywem otwarcia Benedykta XVI na dialog z prawosławiem rosyjskim było pragnienie rozwoju dotychczasowych efektów wspólnego porozumienia. Mając na uwadze skalę wymogów w procesie relacji dwustronnych, a zarazem niezbędną potrzebę wspólnego dialogu, papież głęboko wspierał jego kontynuację, ponieważ odstąpienie od powziętej niegdyś jedynie słusznej decyzji oznaczałoby zahamowanie procesu zbliżenia, jak również rodzaj cofnięcia się w mroczną przeszłość. Przy tym Benedykt XVI nie ulegał wizji zjednoczenia z prawosławiem rosyjskim na podstawie uproszczonych środków, szczególnie natury praktycznej, które mogłyby podważyć autorytet Kościoła, ale osobistą postawą i rzeczywistym zaangażowaniem kształtował autentyczną przestrzeń do budowania żywych oraz wiarygodnych relacji partnerskich.
Chrzest − wolność − miłość. Ekumenizm duchowy X i XI Zjazdu Gnieźnieńskiego
Pawłowski, Sławomir (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2018)
Zjazdy Gnieźnieńskie, które są ważnym miejscem spotkań chrześcijan z Europy Środkowo- Wschodniej, posiadają wymiar ekumeniczny. Ekumenizm duchowy 10. i 11. Zjazdu Gnieźnieńskiego ukazał wyznawcom Chrystusa pedagogię ich wspólnej drogi, która rozpoczęta nowością chrztu przez wdzięczność i pokutę prowadzi do odpowiedzialnego zagospodarowania darowanej wolności. Kościoły mogły poszczycić się licznymi świadkami wiary i wolności, która jest miłością. Nabożeństwa słowa Bożego, które umożliwiały równorzędną partycypację przedstawicieli różnych Kościołów, centralne miejsce słowa Bożego, zwłaszcza w przekładzie Biblii Ekumenicznej, stały się czytelnym znakiem już istniejącej, choć niedoskonałej, jedności chrześcijan. Były także nośnikiem głównych treści Zjazdów, które miały ukazać wyzwalającą i inspirującą moc chrześcijaństwa.
Chrzest w ewangelickich katechizmach – reformacyjnych i współczesnych
Sojka, Jerzy (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2018)
Artykuł dokonuje analizy nauczania chrzcielnego dwóch klasycznych ewangelickich katechizmów: Małego katechizmu Marcina Lutra oraz Katechizmu heidelberskiego, a także trzech przykładów współczesnej ewangelickiej literatury katechizmowej (dwóch niemieckich i jednego fińskiego). Takie zestawienie pozwoliło ukazać, że współczesne katechizmy ewangelickie w warstwie teologicznej czerpią z katechizmów XVI-wiecznych. Jednocześnie należy odnotować, że starają się ją zaktualizować do potrzeb współczesnego odbiorcy, a także wzbogacić od strony merytorycznej (wątki dotyczące historii praktyki chrzcielnej, czy też omówienia różnych aspektów jej współczesnej postaci), a także formalnej (nastawiona na budowanie wspólnoty między młodymi czytelnikami katechizmu strona internetowa).
„Człowiek w mocy Ducha Świętego”. Teologiczne założenia pneumatologicznej antropologii Nikosa Angelosa Nissiotisa
Glaeser, Zygfryd (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2018)
Opracowanie stanowi prezentację podstawowych założeń pneumatologicznej antropologii jednego z najwybitniejszych greckich teologów prawosławnych XX w., Nikosa Angelosa Nissiotisa. Antropologia Nissiotisa jest chrystologicznie i pneumatologicznie zorientowana. Nissiotis proponuje, by istotnym paradygmatem interpretacji nauki o stworzeniu człowieka uczynić misterium wcielenia. Jest przekonany o tym, że patrząc na działania Trójcy poprzez pryzmat inkarnacyjny, problematyka początku, bycia i przeznaczenia człowieka zyskuje prawdziwie chrystocentryczny charakter. Podkreśla zarazem rolę Ducha Świętego w realizacji zbawczego posłannictwa Chrystusa. Zwraca uwagę na to, że najwyższym celem przemiany człowieka jest bycie z Chrystusem. Przebóstwienie w swej istocie jest procesem chrystyfikacji, co oznacza bycie z Chrystusem i bycie niesionym przez Ducha Świętego. Zaznacza, że człowieka należy definiować w relacji do jego spełnienia, które osiąga w Chrystusie i w relacji do Ducha Świętego.
Der päpstliche Primat als Grundproblem der Ökumene in der theologischen Reflexion Joseph Ratzingers
Biniek, Rafał (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2018)
Prymat papieski stanowi bez wątpienia ważny problem ekumeniczny. Według J. Ratzingera jest on jednak nie tylko główną trudnością, ale też podstawowym warunkiem umożliwiającym dążenie do przywrócenia widzialnej jedności Kościoła. Poniższy artykuł przedstawia jego refleksje na temat urzędu Piotrowego w kontekście dialogu ekumenicznego, jak również jego propozycje dotyczące reformy instytucji prymatu w ekumenicznej perspektywie. W pierwszej części przedstawiono dwa typy kościelnego rozłamu, które tworzą odmienne punkty wyjścia dla ekumenicznej dyskusji na temat urzędu papieskiego. Druga część omawia wypowiedzi Ratzingera dotyczące prymatu w kontekście dialogu katolicko-prawosławnego. Szczególną rolę odgrywa tu „Propozycja z Graz”, w której opowiada się on za zjednoczeniem w oparciu o teologię i praktykę rzymskiego prymatu w pierwszym tysiącleciu chrześcijaństwa. W trzeciej części przedstawiono przemyślenia Ratzingera na temat dialogu katolicko-protestanckiego. Ze względu na charakteryzującą protestantyzm różnorodność oraz reprezentowaną przez wywodzące się z reformacji denominacje odmienną wizję Kościoła dialog ten koncentruje się najpierw na wyjaśnieniu podstawowych zagadnień eklezjologicznych (sukcesja apostolska, rozumienie urzędu kościelnego), bez którego niemożliwa jest skuteczna dyskusja na temat urzędu Piotrowego. Ostatnia część prezentuje najważniejsze motywy teologii prymatu w ujęciu Ratzingera oraz wynikające z nich ekumenicznie istotne propozycje dotyczące odnowy papiestwa. Są to np.: postulat utworzenia nowych patriarchatów, idea communio-prymatu oraz refleksje dotyczące jego martyrologicznego charakteru. Ratzinger nie formułuje co prawda gotowego ekumenicznego rozwiązania problemu prymatu, definiuje jednak teologiczne podstawy dla dalszego dialogu na ten temat.
Die Lehre Martin Luthers, die Ökumene der Gegenwart und die Chance des Reformationsjubiläums
Nowak, Joachim (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2018)
Luter, występując w 1517 r. ze swoimi tezami na temat odpustów, odrzucił papiestwo, katolicki urząd biskupi i sakrament kapłaństwa, ponieważ Nowy Testament uczy wiernych o „powszechnym kapłaństwie”. Luter nie chciał uznać Kościoła widzialnego ze swoimi urzędami i sakramentami za narzędzie zbawienia. Dlatego odrzucał on całkowicie sakramentalny charakter Kościoła. Podtrzymywał bardzo mocno wiarę w rzeczywistą obecność Chrystusa pod postaciami chleba i wina. Luter napisał pierwszy łaciński porządek Mszy św. Podstawową myśl jego reformatorskiej teologii streszczają trzy zasady: tylko Pismo Święte, tylko łaska i tylko wiara. W perspektywie współczesnego ekumenizmu najważniejszym dziedzictwem Marcina Lutra pozostaje jego ewangelia o Bożej łasce i miłosierdziu.
Dwie wspólne deklaracje komisji dialogu katolicko-asyryjskiego. Status quaestionis i perspektywy
Potoczny, Mateusz Rafał; Sadowski, Michał (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2018)
Wspólna deklaracja chrystologiczna, którą 25 lat temu podpisał papież Jan Paweł II i patriarcha Asyryjskiego Kościoła Wschodu, Mar Dinkha IV, jest kamieniem milowym po okresie wspólnej stagnacji chrystologicznej, która trwała bezowocnie przez ostatnie kilkaset lat. Dokument zajmuje się tymi aspektami nauczania Kościoła o Chrystusie, które sprawiły, że Kościół asyryjski poszedł własną drogą po Soborze w Efezie (431). Warto zauważyć, że wiara, jaką wyznawali Asyryjczycy w odniesieniu do Wcielenia Syna Bożego, i relacji między dwiema Jego naturami, boską i ludzką, jest taka sama, jak nauczał ją Kościół od czasów Soboru w Chalcedonie (451).
Early Protestant spirituality
Rabiej, Stanisław (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2018)
The many aspects of the early Protestant spirituality (during the sixteenth century) make it difficult to present a systematic bibliography for that period. Interest in the early protestant spirituality has considerably increased among scholars during the last decades. We must therefore proceed to a severe selection. Only studies that deal with the most significant topics will be included. No breakdown of the material can be completely satisfactory. As the main point, however, is to give as clear a picture as possible, one must distinguish in sixteenth century protestant spirituality the following character: biblical, Christocentric, ecclesiastical. Subdivisions of the subject matter in each period will necessarily overlap. But we will reduce this to a minimum.
Ecumenical ambiguities: The case of the Ecumenical Association of Third World Theologians
Kopiec, Piotr (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2018)
One of the crucial observations of contemporary Christianity states a shift of its centre to the “global South”. Such a transition is reflected in the demand of the “epistemological break”, the one that stresses the need for applying endemic notions and categories while theologising. The shift is becoming important for the ecumenical movement as a more major role is being played by the Churches and organisations outside the Western world. An assessment of this change would seem to be ambiguous. On the one hand, it increases an ecumenical dynamism, on the other it brings the danger of an inclusive understanding of ecumenism. The article presents some of the main theological reflections developed within the Ecumenical Association of the Third World Theologians, an organisation that clearly exemplifies the discussed ambiguity. This presentation focuses on the criticism of the socalled “post-religious paradigm” promoted by the association.
Ekumeniczne nowości wydawnicze
Porada, Rajmund (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2018)
Ekumenizm w opiniach i postawach chrześcijan w Bydgoszczy. Studium socjologiczne
Weber, Justyna (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2018)
Socjologowie często podejmują problematykę religii, duchowości, funkcjonowania instytucji religijnych, ich relacji z otoczeniem społecznym czy konfliktów na tle religijnym. Niektóre z dyscyplin szczegółowych, np. socjologia religii, socjologia Kościoła, socjologia parafii, wyspecjalizowały się w badaniach, obserwacji trendów oraz tworzeniu koncepcji i teorii dotyczących zjawiska religii i religijności. Jednak problem relacji międzywyznaniowych, które są nastawione na współpracę i pojednanie, podejmowany jest stosunkowo rzadko na gruncie socjologii. Niniejszym tekstem, ukazującym kwestię ekumenizmu z perspektywy socjologicznej, staram się odpowiedzieć na te niedobory. Na podstawie badań własnych omawiam zagadnienia deklaratywnego stosunku chrześcijan do ekumenizmu, ich osobistego zaangażowania w ruch ekumeniczny, wiedzy na jego temat, a także ocen respondentów dotyczących instytucji ekumenicznych i działań własnego Kościoła w tym zakresie. Główne spostrzeżenia dotyczą rozbieżności postaw ankietowanych chrześcijan: istnieje dysproporcja pomiędzy deklaratywnym poparciem dla idei i działań ekumenicznych a osobistym zaangażowaniem w ruch i wiedzą na jego temat. Poza próbą nakreślenia „sytuacji ekumenicznej” wśród świeckich chrześcijan celem artykułu jest zaproszenie do debaty nad zasadnością zajmowania się kwestią ekumenizmu przez socjologów.
Ewangelickie oraz katolickie nauczanie o antykoncepcji jako sporny obszar dialogu ekumenicznego
Podzielny, Janusz (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2018)
Celem niniejszego artykułu jest spojrzenie na problematykę antykoncepcji w kontekście ekumenicznym. Szczególną okazją ku takiej refleksji jest przypadająca w 2018 r. pięćdziesiąta rocznica opublikowania przez papieża św. Pawła VI encykliki Humanae vitae o zasadach moralnych w dziedzinie przekazywania życia ludzkiego. Wiadomo, iż Kościół katolicki w swych oficjalnych wypowiedziach zupełnie inaczej ocenia stosowanie środków antykoncepcyjnych niż Kościoły ewangelickie. Te ostatnie bowiem, podobnie jak inne wspólnoty protestanckie, już w latach trzydziestych XX w. zaakceptowały antykoncepcję jako formę odpowiedzialnego podejścia małżonków do rodzicielstwa. W Kościele katolickim metody antykoncepcyjne traktowane są natomiast jako niegodziwe, sprzeciwiające się moralności aktu małżeńskiego. Temat antykoncepcji stanowi więc ciągle sporny obszar dialogu ekumenicznego. Niemniej jednak wypowiedzi niektórych teologów lub biskupów katolickich, powołujących się na nauczanie papieża Franciszka, być może zmienią coś w tej kwestii.
Iwan Nieronow – zapomniany reformator. Początki ruchu staroobrzędowego
Grondowski, Andrzej (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2018)
Artykuł ukazuje tło i przebieg burzliwych wydarzeń religijno-społecznych w państwie moskiewskim w połowie XVII w. na przykładzie życia o. Iwana Nieronowa. Był on jednym z prekursorów odnowy moralno-religijnej podjętej w czasach powstania dynastii Romanowów. Została ona przerwana przez patriarchę Nikona, który wprowadził zmiany liturgiczne. Doprowadziły one do konfliktu z o. Iwanem i jego współpracownikami. Był to początek rozłamu w Rosyjskim Kościele Prawosławnym i powstania, istniejącego do dziś, ruchu staroobrzędowego.
Kałużny Tadeusz SCJ, Oikonomia kościelna w teorii i praktyce prawosławia, Kraków: Wydawnictwo Księży Sercanów 2018, 276 s., ISBN 978-83- 7519-490-6.
Kijas, Zdzisław J. (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2018)
Katechetyczne znaczenie listów pasterskich biskupa opolskiego na Tydzień Powszechnej Modlitwy o Jedność Chrześcijan (2016–2018)
Kostorz, Jerzy (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2018)
Artykuł podejmuje problematykę katechetycznego znaczenia Tygodnia Powszechnej Modlitwy o Jedność Chrześcijan w diecezji opolskiej w oparciu o listy pasterskie z lat 2016– 2018, jakie bp A. Czaja skierował do wiernych w związku z obchodami tego tygodnia. Są one ważne z punktu widzenia współczesnej katechezy ukierunkowanej ekumenicznie. Zawierają cenne pouczenia katechizmowe oraz zaproszenie do włączenia się w ruch ekumeniczny. W sposób szczególny w listach pasterskich bpa A. Czai obecne są zagadnienia, które wynikają z realizacji takich zadań katechezy, jak: rozwój poznania wiary, wprowadzenie do misji, wychowanie do modlitwy oraz wychowanie do życia wspólnotowego.
Kościół rzymski i pierwszeństwo jego biskupa w eklezjologii ks. Mikołaja Afanasjewa
Kuźma, Andrzej (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2018)
Ks. Mikołaj Afanasjew jest jednym z najbardziej znaczących teologów prawosławnych XX w. w dziedzinie eklezjologii. Rozwinął i uzasadnił koncepcję eklezjologii eucharystycznej, w pewien sposób przeciwstawiając ją eklezjologii uniwersalistycznej. Na bazie tych obu eklezjologii poruszył problem prymatu w Kościele. Wychodząc z założeń eklezjologii eucharystycznej, podkreślał równość biskupów poszczególnych lokalnych Kościołów w ich posłudze. Równość biskupów jednak nie jest w sprzeczności z tym, że niektóre Kościoły cieszyły się większym autorytetem od pozostałych. W okresie apostolskim Kościołem, który posiadał największy autorytet, był Kościół jerozolimski, natomiast od II w. stał się Kościół rzymski. Rozwój eklezjologii uniwersalistycznej, przede wszystkim za sprawą św. Cypriana z Kartaginy, jak uważa ks. M. Afanasjew, przyczynił się to tego, że autorytet Kościoła rzymskiego w osobie jego biskupa zyskał wymiar prawny. W ten sposób biskupi rzymscy zaczęli się uważać za zwierzchników całego Kościoła powszechnego. Afanasjew podkreśla, że Kościół prawosławny na bazie eklezjologii eucharystycznej zawsze akceptował pierwszeństwo Kościoła i biskupa rzymskiego, natomiast nie może przyjąć jego prymatu o charakterze jurydycznym na bazie eklezjologii uniwersalistycznej.
Meandry politycznej kariery Andrzeja Lipskiego (1572–1631). Eksluteranin biskupem krakowskim
Dorobisz, Janusz (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2018)
Andrzej Lipski (1572–1631) pochodził ze średnioszlacheckiej rodziny wyznania luterańskiego. Studiował na uczelniach protestanckich (1582–1594 – Strasburg, Heidelberg) i katolickich (1603–1605 – Rzym), uzyskując doktorat obojga praw. Karierę Lipskiego w kancelarii koronnej przyspieszyło przejście na katolicyzm, obranie stanu duchowego i protekcja biskupa-podkanclerzego Piotra Tylickiego, wpływowego stronnika kanclerza Jana Zamoyskiego. Lipski należał wówczas do duchowieństwa państwowego, które służyło królowi i Rzeczypospolitej, a dochody czerpało z beneficjów, o których uzyskanie łatwiej było przy dworze. Odejście z elity władzy Zamoyskiego jego stronników w 1605 r. oraz sympatyzowanie Lipskiego z rokoszem (1606–1609) spowodowało, że jako podejrzany politycznie został odsunięty od spraw publicznych. W okresie niełaski dworu Lipski dokonał reorientacji poglądów politycznych, zostając gorliwym regalistą i zwolennikiem zbliżenia z Habsburgami. Dzięki protekcji biskupa-podkanclerzego Henryka Firleja zyskał zaufanie królowej Konstancji Habsburżanki, która patronowała dalszej karierze Lipskiego. W 1616 r. został biskupem łuckim, podkanclerzym (1618), kanclerzem koronnym (1620), dając się poznać jako zdecydowany zwolennik dynastycznej polityki Zygmunta III Wazy, silnie niepopularnej wśród szlachty. Po awansie Lipskiego na biskupstwo kujawskie (1623), którego nie można było łączyć z kanclerstwem przez dwa lata domagano się, aby zaufany dowódca króla złożył urząd koronny. Eksminister nadal cieszył się łaskami dworu, który promował go do Gniezna (1626), lecz ostatecznie Lipski przyjął nominację na biskupstwo krakowskie (1630). Zmiana wyznania i poglądów politycznych dobrze przysłużyły się karierze Lipskiego, który osiągnął najwyższe godności w strukturach państwa i Kościoła. Z powodu trudnego charakteru nie cieszył się zbyt dobrą opinią u współczesnych, lepszą u historyków. Pełna zawirowań, ale też zawrotna kariera Lipskiego, świadczy, że ten biskup-polityk z pewnością zasłużył na biografię.
Moberly Jennifer, The Virtue of Bonhoeffer’s Ethics: A Study of Dietrich Bonhoeffer’s „Ethics” in Relation to Virtue Ethics, Eugene: Pickwick Publications 2013, XVI + 254 s., ISBN 978-1-61097-945-0.
Nowosad, Sławomir (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2018)
Modele eklezjalnej jedności chrześcijan
Jaskóła, Piotr (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2018)
Dla rozwoju ruchu ekumenicznego potrzeba modeli określających możliwości jednoczenia się chrześcijan. Dialogi ekumeniczne pokazują, że w prawie każdym Kościele chrześcijańskim wyobrażenia o jedności są różne. Z problemem braku jednej wizji jedności łączy się drugi – brak jednego pojęcia Kościoła, a przynajmniej brak takiego jego rozumienia, które byłoby akceptowane przez wszystkich chrześcijan. Trzeci problem związany jest z dwoma poprzednimi i dotyczy ekumenicznej hermeneutyki, która jest uzależniona od różnych eklezjalnych modeli jedności. Wyznaniowe uwarunkowania sprawiają, że inną wizję jedności mają prawosławni, inną protestanci, a jeszcze inną katolicy. Artykuł prezentuje głównie w oparciu o opracowania Komisji „Wiara i Ustrój” podstawowe współczesne eklezjalne modele jednoczenia się chrześcijan: jedność organiczna – model preferowany przez Kościoły anglikańskie (1), pojednana różnorodność – ewangelicko zorientowany model (2), wspólnota soborowa – prawosławny model jedności (3), wspólnota wspólnot – katolicko zorientowany model jedności (4).
Paul Tillich jako myśliciel (post)sekularny. Propozycja filozoficznej analizy religijnego wymiaru doświadczenia
Napadło, Marcin (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2018)
Złożone procesy przemian, którym współcześnie podlega religia, stanowią interesujący obszar badawczy dla wielu nauk. Zjawisko postsekularyzacji, które do pewnego stopnia określa sytuację religii, rodzi pytanie zarówno o rolę, jaką filozofia i teologia mogą odgrywać wobec zachodzących zmian, jak i o narzędzia, jakie mają stosować w opisie i ocenie tych zjawisk. W związku z tym powstaje również pytanie o narzędzia, które mogą być przydatne w poszukiwaniach odpowiedzi na rodzące się problemy. Wydaje się, że sytuację duchową współczesnego człowieka określa przede wszystkim brak doświadczenia Boga. Artykuł stanowi intelektualną próbę zmierzenia się z niektórymi zagadnieniami zarysowanej problematyki. Autor stawia pytanie, czy i w jaki sposób Paul Tillich – wybitny, współczesny filozof i teolog – wpisuje się w schemat myślenia postsekularnego. Artykuł przede wszystkim prezentuje analizę hermeneutyki religijnego wymiaru doświadczania i jej zastosowanie w filozofii i teologii Tillicha.

Przeglądaj

Przeglądaj Studia Oecumenica, 2018, T. 18 wg Tytuł