Studia Oecumenica, 2002, T. 2

Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/29953

Przeglądaj

Teraz wyświetlane 1 - 20 z 31

Ekumeniczne powołanie franciszkanina. Pomoce w formacji ekumenicznej w duchu św. Franciszka z Asyżu, red. S.B. Brzuszek OFM, Z.M. Styś OFM, Warszawa – Rzym 2002, 214 s. (Jeden jest Pan, t. 3), ISSN 1642-5545, ISBN 83-905319-4-1.
Jaskóła, Piotr (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2002)
ks. Jacek Maciej Wojtkowski, Świątynie ewangelickie przekazane katolikom na 'Warmii i Mazurach w latach 1972-1992, Olsztyn 2002 – 216 s., ISBN 83-87078-02-6.
Jaskóła, Piotr (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2002)
Auf der Suche nach gesamtchristlicher Anerkennung für den Dienst des Bischofs von Rom als erstem unter den Bischöfen
Suttner, Ernst Christoph (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2002)
Autor artykułu, przedstawiając sposoby sprawowania zwierzchnictwa w Kościele na przestrzeni historii, pragnie określić warunki, które umożliwiałyby uznanie przez wszystkie Kościoły chrześcijańskie pierwszego miejsca biskupa Rzymu. Zasadnicza teza artykułu o znaczeniu hermeneutycznym zawiera się w stwierdzeniu, że w dziejach chrześcijaństwa, mimo braku jedności, doceniano wartość środków zbawienia, obecnych we wszystkich Kościołach, a ograniczenie tej otwartości następowało wraz z tendencjami do centralizacji władzy kościelnej. W starożytności najwyższą kompetencją cieszyły się ekumeniczne sobory. W szczególnych wypadkach dopuszczano także możliwość interwencji ogólnokościelnego autorytetu, którym cieszył się biskup Rzymu. Jego urząd rozumiano jako instancję apelacyjną w sporach, które nie mogły zostać rozwiązane przez lokalną władzę kościelną. Takie kompetencje biskupa Rzymu potwierdzały uchwały starożytnych synodów (w Sardyce i Trullo) i soboru (Nicejski II), i jeszcze w IX w. znajdowały one akceptację w Bizancjum. Starożytny Kościół znał jeszcze inny ogólnokościelny autorytet, któremu przypadała koordynująca funkcja w Kościele, mianowicie cesarza. Cesarz powoływał sobór, a także troszczył się o realizację soborowych uchwał. W średniowieczu, po podziale Cesarstwa i koronacji Karola Wielkiego, Zachód dzięki procesowi odnowy i reformy uznał, że troska i odpowiedzialność o jedność Kościoła winna spoczywać w osobie jego pierwszego biskupa, a nie cesarza. To rozstrzygnięcie pociągnęło za sobą silny rozwój roli pierwszego biskupa w Kościele. Zaczęto uwypuklać biblijne, patrystyczne, kanoniczne i historyczne dziedzictwo, które potwierdzało szczególną odpowiedzialność biskupa Rzymu. Kościół zachodni coraz częściej podkreślał, że stolicy rzymskiej Przypada rola ogólnokościelnego przewodnictwa. Nie wypracowano jednak konkretnych form sprawowania tej funkcji. Późniejsza łacińska ekspansja na Wschód dokonywała się w przeświadczeniu, że biskup Rzymu winien spełniać swą przywódczą rolę w Kościele nie tylko na Zachodzie, ale w całym świecie. Doktrynalnie usankcjonował to Sobór Laterański IV, który autorytet patriarchów wywodził z delegacji ich władzy przez biskupa Rzymu. Zewnętrznym wyrazem tej zależności miało być nadanie paliusza. Kolonialna ekspansja krajów europejskich spowodowała rozszerzenie chrześcijaństwa łacińskiego do nowo odkrytych krajów. Kościół łaciński z trudem rozróżniał pomiędzy patriarchatem rzymskim a Kościołem powszechnym. O ile Sobór Laterański IV przypisywał biskupowi Rzymu pewne prerogatywy w całym Kościele powszechnym ze względu na jego godność następcy św. Piotra, to w pokolonialnej rzeczywistości zaczęto określać ogólnokościelne papieskie kompetencje na wzór zwykłego działania patriarchalnego, które w starożytności i średniowieczu przysługiwało mu jedynie w odniesieniu do Zachodu. Ograniczona ogólnokościelna jurysdykcyjna kompetencja, którą biskup Rzymu cieszył się w określonych przypadkach, została teraz przekształcona w zwyczajną funkcję przywództwa. Instytucjonalnym przykładem takiej zmiany świadomości w sprawowaniu władzy przez biskupa Rzymu było – zdaniem Autora – założenie Kongregacji Propagandy Wiary, która jako rzymska instytucja sprawowała pastoralny nadzór nad wszystkimi wspólnotami wiernych, podlegających wschodnim patriarchom, którzy weszli we wspólnotę z papieżem. Był to krok w kierunku umacniania rzymskiego centralizmu, który nasilił się po Soborze Trydenckim. Szczytową fazę tegoż centralizmu upatruje się w konstytucji soboru Watykańskiego I Pastor aeternus, która przypisała papieżowi bezpośrednią władzę jurysdykcyjną w całym Kościele. Zdaniem Autora, znaczenie tego tekstu należy jednak odczytać w oparciu o zasadę hermeneutyczną, wedle której orzeczenie to wyraża tylko to, co sformułowano i praktykowano w pierwszym tysiącleciu. Podobnie jak wówczas, nie określono jednak konkretnego sposobu sprawowania papieskiego prymatu. U schyłku średniowiecza do znaczącej zmiany w strukturze władzy kościelnej doszło także na Wschodzie. Po upadku cesarstwa zabrakło instytucji, która przejęłaby dotychczasową koordynującą funkcję cesarza w Kościele. Ten historyczny rozwój zrodził problemy w zachowaniu jedności Kościoła na Wschodzie, które widoczne są nawet współcześnie. Z drugiej strony, brak koordynatora nie zakłócił życia kościelnego na Wschodzie, co jest dowodem siły duchowej prawosławia. Powrót do starożytnego rozumienia jedności Kościoła na Zachodzie zapoczątkował Sobór Watykański II. Zainteresowanie Soboru nie kierowało się na kwestię posłuszeństwa wobec zwierzchnictwa kościelnego, lecz na zagadnienie obecności łaski Bożej i środków zbawienia w Kościele. Taka perspektywa pozwoliła Ojcom soborowym na stwierdzenie, że także w wielu lokalnych Kościołach, które nie trwają w łączności z papieżem, na mocy sukcesji apostolskiej sprawuje się Eucharystię, będącą źródłem życia Kościoła. W eklezjologii zwrócono uwagę, że władza zwierzchnia w Kościele jest tylko pomocniczym środkiem, który ma leczyć jego ziemskie niedoskonałości. Konkludując, Autor wyraża nadzieję na adaptację obecnych struktur kościelnych do wymogów pierwotnego rozumienia jedności Kościoła. By to osiągnąć, potrzeba wyraźnych ustaleń na temat sposobu sprawowania autorytetu w Kościele. Dialog na ten temat winien odbywać się przede wszystkim na poziomie Kościołów lokalnych, dla których biskup Rzymu jest pierwszym hierarchą, ale także z Kościołami i wspólnotami kościelnymi, które – jak ufa Autor – wkrótce na nowo uznają pierwsze miejsce biskupa Rzymu, jak czyniono to już w starożytnym Kościele.
Jedność tradycji i sukcesji apostolskiej
Porada, Rajmund (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2002)
Z działalności Instytutu Ekumenizmu i Badań nad Integracją w roku 2002
Porada, R. (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2002)
Die Bedeutung des Bekenntnis-Bezuges im katholisch-lutherischen Dialog
Pfnür, Vinzenz (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2002)
Na tle dotychczasowych uzgodnień dialogu katolicko-luterańskiego Autor analizuje znaczenie konfesyjnych wyznań wiary dla osiąganych porozumień doktrynalnych. To odniesienie wspólnych uzgodnień do kościelnych wyznań wiary nie jest bezproblemowe, gdyż konfesyjne wyznania świadczyły i świadczą raczej o dokonanym podziale, aniżeli o wspólnocie. Dla strony katolickiej korzystanie w dokumentach dialogu katolicko-luterańskiego ze sformułowań luterańskich ksiąg wyznaniowych oznacza – zdaniem Autora – przewartościowanie spojrzenia na reformację. Wynika to przede wszystkim z dokonanej w teologii katolickiej zmiany obrazu Lutra. W znaczący sposób przyczynił się do tego J. Lortz, który jako pierwszy z katolickich teologów określił Lutra, mając na uwadze jego wcześniejszy okres życia (tzw. „młody” Luter), jako człowieka religijnego i dysponującego niezwykłą siłą wewnętrzną. Tę pozytywną ocenę Lortz nie odnosił ju ż do Lutra późniejszego okresu. Według Lortza, w tym okresie jest on zaprzeczeniem swej przeszłości, gdyż zatracił wcześniejszą świeżość wiary, popadł w zbytnią pewność siebie i nienawiść do Kościoła rzymskiego. Negatywnie oceniał Lortz także Konfesję Augsburską i ewangelickie rozumienie istoty Kościoła, zarzucając im zbytni subiektywizm i niedogmatyczną postawę wiary, co dystansuje je od ujęcia starożytnego Kościoła. Szersze stanowisko niż Lortz zajmują obecnie przedstawiciele strony katolickiej, uczestniczącej w dwustronnym dialogu doktrynalnym. Poszukując dróg uzgodnienia wiary, za punkt wyjścia często obierają właśnie sformułowania wiary, które przyjmuje Kościół luterański w swych księgach wyznaniowych. Taki sposób postępowania oznacza także akceptację duchowej rzeczywistości Kościoła luterańskiego ze strony katolików. Potwierdzenie słuszności takiego stanowiska wyraził w 1977 r. J. Ratzinger, który w wykładzie dotyczącym przyszłości ekumenizmu zwracał uwagę, że ruch ten zmierza do jedności i wspólnoty Kościołów, a nie tylko pojedynczych chrześcijan. Katolicy nie mogą zatem oczekiwać rozwiązania się innych Kościołów, ale muszą szukać jedności w odniesieniu do treści wiary, wyrażonej w księgach wyznaniowych. Mimo zgłaszanych nieraz ze strony pojedynczych teologów katolickich sprzeciwów wobec pozytywnego przewartościowania oceny reformacji, fakt nowej oceny znalazł także kościelne potwierdzenie. W 1980 r. zarówno niemiecki episkopat w liście pasterskim, jak i papież Jan Paweł II w swym przemówieniu w Moguncji stwierdzili, że Konfesja Augsburska, jedna z najważniejszych ksiąg wyznaniowych luteranizmu, jest świadectwem wspólnej wiary. W drugiej części artykułu Autor zauważa, że także dla luterańskiej strony odniesienie dialogu katolicko-luterańskiego do sformułowań wiary wyjętych z ksiąg wyznaniowych nie jest zupełnie bezproblemowe. Związane jest to z istnieniem wielu nurtów w łonie samego luteranizmu. Zdaniem Autora, to zróżnicowanie znajduje swe odbicie zarówno w dyskusji dotyczącej recepcji Wspólnej Deklaracji na temat usprawiedliwienia, jak również w aktualnej dyskusji na temat struktury Kościoła Ewangelickiego w Niemczech (EKD). W pierwszym przypadku można było obserwować zróżnicowane podejście strony luterańskiej do ustaleń Deklaracji, począwszy od jej akceptacji, aż do całkowitej negacji, jako zdrady założeń i intencji reformacji. Szczególnego znaczenia nabrało tu wotum 141 profesorów teologii ewangelickiej, negujących stwierdzane przez Deklarację osiągnięcie konsensusu w podstawowych prawdach, mimo iż wcześniej niektóre gremia kościelne jednogłośnie opowiedziały się za przyjęciem i podpisaniem Deklaracji. Według Autora, ów dysonans potwierdza, że luterańskie księgi wyznaniowe nie wyrażają już żadnej pozytywnej tożsamości, a określają jedynie tożsamość negatywną, tzn. pełnią jedynie funkcję pomocniczą, służącą do podkreślenia swej odrębności wobec katolicyzmu. Zróżnicowane podejście do znaczenia ksiąg wyznaniowych ujawnia się także w dyskusji nad przyszłością struktury Kościołów ewangelickich w Niemczech. Miarą braku jedności jest wielość zrzeszeń Kościołów, a także istniejące rozbieżności w podejściu do propozycji reform strukturalnych owych zrzeszeń Kościołów ewangelickich. Tłem tych rozbieżności są różnice w ocenie znaczenia wiążącej mocy rożnych wyznań wiary dla Kościołów krajowych i Kościołów zrzeszonych w EKD. Jak się okazuje, sformułowane wyznania wiary nie stanowią formuły zgody dla Kościołów ewangelickich, lecz często czynnik podziału, zwłaszcza pomiędzy Kościołami luterańskimi i reformowanymi. W ostatniej części Autor pragnie odpowiedzieć na pytanie o możliwość pojednania różnych wyznań wiary, zwłaszcza w kontekście zawartych w nich potępieniach strony przeciwnej. Pozytywnym przykładem takiej możliwości jest dokument Lehrverurteilungen – kirchentrennend? ekumenicznej grupy roboczej ewangelickich i katolickich teologów w Niemczech. W dokumencie tym wyrażono pogląd, że potępienia zawarte w konfesyjnych wyznaniach wiary nie dotyczą dzisiejszego partnera. Stwierdzono także, że zawarte tam nieraz przeciwstawne poglądy nie są przeciwieństwami w istocie rzeczy, lecz jedynie wyrazem innego języka teologicznego lub form myślenia. Potępienia dotyczą zaś często poglądów, które nie odpowiadają w rzeczywistości poglądom strony przeciwnej, lecz są jedynie ich językowym skrajnym przeformułowaniem. W tym duchu wypowiedziała się również Komisja Dialogu katolicko-luterańskiego na forum światowym w dokumencie Jedność przed nami (nr 68). Podsumowując, Autor stwierdza, że dla dialogu katolicko-luterańskiego kwestia tożsamości wyznaniowej ma decydujące znaczenie. Otwartej i pozytywnie określonej tożsamości wyznaniowej domaga się model pojednanej różnorodności. Należy rozróżniać pomiędzy sformułowaniami skrajnymi oraz teologii szkolnej a sformułowaniami kościelnych wyznań. Wśród nich zaś należy zachować wewnętrzną hierarchię ważności poszczególnych elementów składowych.
Ekumeniczne nowości wydawnicze
Grabuńczyk, T.; Jaskóła, P.; Wolsza, K. (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2002)
Protestanckie reakcje na koncepcję Borosa
Nowak, Joachim (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2002)
Pro Oriente Syriac Dialogue
Chediath, Geevarghese (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2002)
Autor artykułu podejmuje problematykę dialogu pomiędzy Kościołami tradycji syryjskiej, prezentując przebieg i osiągnięcia prac powstałej w 1994 r. tzw. Komisji syryjskiej, zrzeszającej przedstawicieli wszystkich Kościołów tej tradycji. Dzisiejsze Kościoły tradycji syryjskiej stanowiły w pierwszych wiekach swego istnienia jeden Kościół. Papież Jan Paweł II określił go pierwszym Kościołem, po którym powstały dopiero Kościoły grecki i łaciński. Od czasów apostolskich Kościół ten rozprzestrzeniał się we Wschodnim Cesarstwie Rzymskim, Imperium Perskim oraz w Indiach. Po soborach w Efezie (431) i Chalcedonie (451 ) jeden Kościół syryjski uległ podziałowi na kilka grup. Obecnie do Kościołów syryjskich zaliczamy Kościoły, które przynależą do zachodniosyryjskiej i wschodniosyryjskiej (chalcedońskiej) tradycji liturgicznej. Niektóre z nich pozostają w pełnej kanonicznej jedności z Kościołem rzymskokatolickim. Do tzw. Komisji syryjskiej przynależy po jednym przedstawicielu z każdego Kościoła tradycji syryjskiej oraz reprezentanci fundacji Pro Oriente. Głównym celem Komisji jest doprowadzenie do połączenia wszystkich Kościołów tradycji syryjskiej w pełnej komunii. Od chwili powstania aż do tej pory Komisja odbyła 12 spotkań. Główna tematyka spotkań dotyczyła chrystologii Kościoła Asyryjskiego. Komisja zwołała dotychczas także pięć „Konsultacji syryjskich”, zwanych także „Dialogami syryjskimi”, które zajmowały się historycznymi i doktrynalnymi zagadnieniami dotyczącymi Kościołów Wschodu. Podjęto także kwestię nestorianizmu. Wyjaśniono wówczas, że należy rozróżniać pomiędzy herezją nestoriańską, nauczaniem Nestoriusza i chrystologią Kościoła Asyryjskiego. Zwrócono także uwagę, że dopuszczalne jest istnienie różnych, wzajemnie niewykluczających się, ujęć chrystologicznych w ramach jednego Kościoła. Postulowano równocześnie podjęcie próby nowego określenia tajemnicy wiary przy użyciu terminów współczesnej filozofii i teologii oraz dzisiejszego języka. Autor artykułu omawia także podjęte przez Komisję wyjaśnienia starożytnych chrystologicznych terminów, które przyczyniły się do podziału Kościoła w V w. Szczegółowo podejmuje historyczno-dogmatyczną refleksję nad trzema kluczowymi pojęciami, określającymi relację ludzkiej i boskiej natury w osobie Jezusa Chrystusa: kyana, qnoma i parsopa, przedstawiając uwarunkowania i przyczyny nieporozumień, które doprowadziły do oskarżenia o herezję nestorianizmu i monofizytyzmu. Komisja syryjska wypracowała ostatecznie stanowisko, w którym stwierdzono potrzebę rewizji anatem nałożonych na Teodora z Mopsuestii oraz wyraźnego odróżnienia osoby Nestoriusza, jego wiary i pastoralnych intencji, od herezji, zwanej nestorianizmem. Na dwóch ostatnich posiedzeniach Komisji (w 2000 r. i 2002 r.) zajęto się sakramentologią i sakramentalnym życiem Kościołów syryjskich. Syryjskim odpowiednikiem pojęć sacramentum i mysterion jest raza. Syryjska teologia pod wpływem teologii zachodniej przyjęła także symboliczną liczbę siedem, przy czym nigdy wyraźnie nie określono listy siedmiu sakramentów. Nie odróżnia się bowiem tak jednoznacznie pomiędzy sakramentami i sakramentaliami. Natomiast sama teologia sakramentów tradycji syryjskiej nie odbiega w istocie od sakramentologii Kościoła Zachodniego. Różnica istnieje w odniesieniu do sakramentów inicjacji, które tradycja syryjska ujmuje jako jedną czynność. W końcowej części artykułu Autor syntetycznie omawia podjęte już w łonie Kościoła syryjskiego i zakończone powodzeniem wysiłki zjednoczeniowe. Pierwszy przypadek dotyczy zjednoczenia dwu różnych grup Kościoła Asyryjskiego w Kerali. Drugi - otwarcia możliwości interkomunii między wiernymi Chaldejskiego Kościoła Katolickiego i Kościoła Asyryjskiego.
Instytut studiów ekumenicznych ‘S. Bernardino’ w Wenecji i jego dwudziestoletni dorobek
Brzuszek, Salezy Bogdan (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2002)
Historyczno-teologiczne podstawy otwarcia Kościoła anglikańskiego na dialog ekumeniczny
Jaskóła, Piotr (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2002)
Współpraca między Światową Radą Kościołów a Kościołem Rzymskokatolickim (szkic historyczny)
Karski, Karol (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2002)
Razem przy Pańskim stole? Eucharystia w dialogu anglikańsko-katolickim
Jaklewicz, Tomasz; Szymik, Jerzy (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2002)
Być Chrystusem dla bliźniego. Wiara podstawą etyki teologicznej Marcina Lutra
Uglorz, Manfred (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2002)
„Zróżnicowany konsens” we Wspólnej Deklaracji w sprawie nauki o usprawiedliwieniu
Kempa, Jacek (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2002)
Ministerium biskupie w dialogu katolicko-anglikańskim
Kantyka, Przemysław (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2002)
The issue of the episcopal ministry was one of the most important questions discussed by the Anglican-Roman Catholic International Commission (ARCIC). This ministry of oversight and pastoral care – episcopē – has been retained within the structure of the Catholic Church as well as in the Anglican Communion. In the documents of ARCIC the episcopē of ordained ministers has been described as a special charisma of the Spirit given for the building of the Church to those who – by ordination – receive authority of the apostolic teaching, presiding at the Eucharist and prayer. The episcopate itself is given to the Church by God’s will and the ministerial authority of bishops is closely connected with and inseparable from the hierarchical structure of the Church. For the preserving of the continuity and unity of the Church the apostolic succession should be guaranteed in the ordination of each bishop. Bishops are responsible for the preserving and promoting the integrity of the koinonia of the Church and are in their communities the focus of unity. The bishop – generally overseeing the community – can require from the faithful the compliance necessary to maintain faith and charity in the life of the community. Considering this, the far-reaching consensus in the Anglican-Roman Catholic dialogue can be assumed. When the next step to the visible unity could possibly be the re-examining of the Anglican orders, the decision made by the Anglican Communion about the women’s ordination may create the real obstacle to the continuation of the dialogue.
Równość mimo hierarchii. Kościół jako dom i szkoła communio w perspektywie katolickiej i prawosławnej
Glaeser, Zygfryd (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2002)
Pastoralno-teologiczne inspiracje dla duchowej jedności chrześcijan
Napiórkowski, Andrzej Adam (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2002)
Kara śmierci w tradycji protestanckiej
Glombik, Konrad (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2002)
Tadeusz J. Zieliński, Iustificatio impii. Usprawiedliwienie sola fide jako główny artykuł wiary protestancko-konserwatywnego nurtu Kościoła Anglii na przykładzie teologii Alistera E. McGratha, Jamesa I. Packera oraz Johna R.W. Stotta, Warszawa: Chrześcijańska Akademia Teologiczna 2002 – 384 s., ISBN 83-909272-8-4.
Napiórkowski, Stanisław Celestyn (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2002)

Przeglądaj

Przeglądaj Studia Oecumenica, 2002, T. 2 wg Data wydania