Resovia Sacra, 2021, Tom 28

Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/36152

Przeglądaj

Teraz wyświetlane 1 - 20 z 43

Czy woluntaryzm etyczny kreuje kulturę dialogu?
Sołtys, Andrzej (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2019)
Filozofia dialogu przywróciła dialogowi właściwe miejsce w kulturze. W ostatnich dekadach dialog nie tylko, że przestał być inkryminowany, ale powszechnie uznaje się go za wartość, której urzeczywistnianie nadaje właściwy kształt kulturze. Jedną z dziedzin kultury jest moralność. Kultura dialogu w obszarze moralności nakierowuje podmioty ludzkie na osiąganie dobra godziwego, tworzy sprzyjający klimat dojrzewania przez moralność do pełni człowieczeństwa. Jednakże dialog w obszarze moralności zależy od przyjmowanych bazowych teorii etycznych. Współcześnie silne oddziaływanie woluntaryzmu etycznego, jako podstawowej teorii wyjaśniającej powstawanie porządku dobra, skłania do badania możliwości tworzenia kultury dialogu w kontekście woluntaryzmu etycznego. W niniejszej pracy wysuwa się hipotezę, iż woluntaryzm etyczny nie tworzy kultury dialogu, zamyka uczestników wspólnego myślenia na prawdę o rzeczywistym dobru, uruchamia proces totalizowania się społeczeństwa. Konfirmacja wysuniętej hipotezy jest zasadniczym zrealizowanym celem niniejszej pracy.
Trinite – relation(s) – metaphysique ontologie trinitaire et primaute metaphysique de la relation: prolegomena
Krzych, Bartłomiej K. (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Trójca Święta jest jednością relacji trzech Osób Boskich. Dzieło stworzenia jest dziełem Trójcy Świętej, zakorzenionym metafizycznie w relacjach między Osobami Boskimi. Samo stworzenie zakłada relację między Bogiem a stworzeniami (w tym wszechświatem jako takim). Kontynuując to rozumowanie, stwierdzamy, że wśród stworzeń istnieje wiele relacji różnego typu. Widać więc, że związek czy relacja w sensie metafizycznym (mniej więcej arystotelesowskie ad aliquid) jest pojęciem fundamentalnym dla zrozumienia rzeczywistości w jej całości. Innymi słowy: relacja jest kategorią (w hartmanowskim sensie), która jest pierwotna dla każdej ontologicznej analizy tego, co istnieje. Można nawet powiedzieć, że, odkładając na bok esse (które jest podstawą realizmu: esse Boga jest źródłem istnienia stworzeń i wszechświatów), pojęcie relacji jest pojęciem limitatywnym w jakimkolwiek wyjaśnieniu praw i poziomów wszechświata. Zauważamy to we współczesnej nauce, zwłaszcza w fizyce (teorie kwantowe z ich paradoksami, jak np. zasada nieoznaczoności Heisenberga). Również w teologii obserwujemy podobne ruchy intelektualne, tzn. teologowie, głównie ci, którzy uprawiają teologię w kontekście nauki (np. „teologia nauki” Michała Hellera), skupiają się właśnie na pytaniach o szeroko rozumianą relację (Trinitas – creatio – Incarnatio – salvatio – scientia), a nie na czysto metafizyczno-teologicznych spekulacjach. W swoim studium chciałbym przeanalizować powiązania i wzajemne relacje między teologią a nauką (zwłaszcza ontologią), pokazując, że współczesne osiągnięcia naukowe mają wymierny wpływ na trynitarną (teo-)ontologię. Z drugiej strony, ta ostatnia może służyć jako intelektualne laboratorium dla filozofów i naukowców. Swoje rozważania poprę konkretnymi przykładami.
Aktywność wyznaniowa ludności ukraińskiej w województwie krośnieńskim. W latach 1975-1989 z perspektywy Służby Bezpieczeństwa
Słabig, Arkadiusz (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Teren uformowanego w 1975 roku województwa krośnieńskiego od setek lat był pograniczem wyznaniowym, kulturowym i etnicznym. Przenikały się tu wpływy Kościoła rzymskokatolickiego, Kościoła greckokatolickiego i Cerkwi prawosławnej. Ludność polska sąsiadowała z ludnością pochodzenia rusińskiego, której część deklarowała przynależność do narodu ukraińskiego, a część do wspólnoty etnicznej Łemków. Aktywność grekokatolików i wyznawców prawosławia była próbą odbudowy tożsamości religijnej i kulturowej po drastycznych zmianach wywołanych przez powojenne akcje deportacyjne. W zależności od obowiązującej „linii politycznej” i lokalnych uwarunkowań aktywność ta była ograniczana, tolerowana, bądź też stymulowana (tylko w przypadku prawosławia) przez komunistyczne władze partyjno-państwowe. Istotną rolę w stanowieniu polityki wyznaniowej wobec wyznań nierzymskokatolickich odegrała Służba Bezpieczeństwa (SB) – policja polityczna, której powierzono zadanie rozpoznania i „neutralizacji” wszelkich inicjatyw kolidujących z interesem państw komunistycznych. Świadectwem działań jest dokumentacja zgromadzona w tzw. sprawach obiektowych o kryptonimach „Ortodoksi”, „Wspólnota” i „Góral”. Aktywność operacyjna SB na polu religijnym i narodowościowym została definitywnie zakończona na przełomie 1989 i 1990 roku wraz z kolejnym etapem transformacji ustrojowej w Polsce.
The Włocławek Period of Fr. Stefan Wyszyński’s Pastoral Ministry: Presbyterate and the Time of Priestly-Spiritual Leadership (Part 2)
Ficek, Ryszard (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Prezentowany artykuł analizuje finalizację formacji do kapłaństwa, jak też „włocławski okres” posługi pasterskiej Ks. Stefana Wyszyńskiego. Dokonana przez autora interpretacja materiałów źródłowych ma na celu ukazanie roli i znaczenia tego czasu dla całokształtu działalności Ks. Stefana Wyszyńskiego, przyszłego Prymasa Polski. Eksploracja powyższych badań będzie polegała na analizie tekstów źródłowych metodą historyczną, polegającą na rekonstrukcji faktów historycznych i ich reinterpretacji metodą indukcyjno-dedukcyjną. Podstawowym zaś celem badawczym powyższego artykułu jest przedstawienie „włocławskiego okresu” życia Wyszyńskiego w kontekście ówczesnej sytuacji społeczno-politycznej Polski. Trzeba bowiem przyznać, że zagrożenia, jakie niosła inwazja ówczesnej antychrześcijańskiej ideologii marksistowsko-leninowskiej, jak też nazistowski hitleryzm z całą grozą II wojny światowej były niezwykle poważne i zagrażały istnieniu polskiego Kościoła i Narodu. Mimo wszystko, nawet w okresie najbardziej brutalnych represji Wyszyński bronił zarówno osobistej godności każdego człowieka, jak też chrześcijańskiej tożsamości Polaków. Co więcej, zdaniem autora niniejszego studium, formacja seminaryjna, posługa pasterska w diecezji włocławskiej, studia w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, stypendia zagraniczne, jak też czas II wojny światowej były swego rodzaju poligonem doświadczalnym, gdzie Ks. Stefan Wyszyński mógł zdobyć, jak również rozwinąć doświadczenia duszpasterskie niezbędne dla późniejszej działalności jako ordynariusza diecezji lubelskiej, a później archidiecezji gnieźnieńskiej i warszawskiej oraz Prymasa Polski.
Do jakiego stopnia typologiczna interpretacja ἱλαστήριον jako kappōret („przebłagalni”) z Kpł 16 wyczerpuje myśl teologiczną Pawła z Rz 3,25?
Paprocki, Stanisław (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Święty Paweł jako spadkobierca trzech kultur: żydowskiej, helleńskiej i rzymskiej, poszukuje metody dotarcia z orędziem Ewangelii w sposób skuteczny i zrozumiały do współczesnych mu ludzi. W tym celu sięga w Rz 3,25 po zagadkowy termin ἱλαστήριον, który budzi w pierwszym monecie naturalne skojarzenie z liturgią żydowskiego święta Jom Kippūr opisaną w Kpł 16. Celem artykułu jest próba głębszego zrozumienia metafory ἱλαστήριον, którą Paweł interpretuje misterium odkupienia dokonanego w Chrystusie. Artykuł odpowiada na pytanie czy typologiczna interpretacja ἱλαστήριον, rozumianego jako „przebłagalnia” (kappōret) z Kpł 16 wyczerpuje koncepcję teologiczną św. Pawła z Rz 3,25? Dla uchwycenia zamysłu Apostoła posługującego się tak osobliwą metaforą przedstawiono interpretację typologiczną bazującą na tradycji rytuału ekspiacyjnego z Kpł 16. Wskazano na judaistyczne rozumienie ἱλαστήριον jako sakralnego przedmiotu, miejsca cudownej obecności Boga pośrodku ludu przymierza. Przybliżono jego doniosłą rolę w pojednaniu Izraelitów z Bogiem, dokonującym się poprzez celebrację obrzędów ekspiacji, sprawowanych w żydowskie święto Jom Kippūr. Następnie przedstawiono historio-zbawcze znaczenie tej ekspiacji, a w jej ramach znaczenie terminu ἱλαστήριον. Przedstawiono także zarzuty wobec uznania typologicznej interpretacji Rz 3,25 jako jedynej możliwej formy rozumienia tego Pawłowego tekstu.
Czy Kevin Symonds skutecznie obalił argumentację zwolenników istnienia dwóch części sekretu fatimskiego? Polemika z monografią „On the Third Part of the Secret of Fatima”
Mielnik, Dawid (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Celem niniejszej pracy jest próba oceny argumentów użytych przez Symondsa w jego monografii On the Third Part of the Secret of Fatima odnośnie do problematyki trzeciego sekretu fatimskiego. Realizacja celu pracy jest możliwa dzięki krytycznej analizie argumentów autora pod kątem tego, czy istotnie rozwiązują one problemy dotyczące poruszanej kwestii oraz czy skutecznie obalają argumentację strony przeciwnej. Struktura pracy nawiązuje do sposobu ustrukturyzowania monografii Symondsa z wyjątkami opisanymi we wprowadzeniu. Na podstawie przeprowadzonych analiz należy orzec, że argumentacja Symondsa nie jest przekonująca. Autor nie tylko nie rozwiązuje istoty argumentów strony przeciwnej, ale na dodatek pomija jedne z ważniejszych argumentacji oponentów.
Kościół greckokatolicki w Polsce w latach 1944-2021
Mandziuk, Józef (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Celem niniejszego syntetycznego opracowania jest ukazanie dziejów Kościoła greckokatolickiego w nowych granicach Polski po 1944 roku do współczesności. W powstałej Ukraińskiej Republice Sowieckiej Cerkiew unicka została formalnie zniesiona i połączona z prawosławiem. Natomiast na terytorium Polski południowo-wschodniej władze komunistyczne doprowadziły do całkowitego zniszczenia struktur kościelnych. Wierni Kościoła unickiego w wyniku akcji „Wisła” w 1947 roku zostali rozproszeni na Ziemiach Zachodnich i Północnych. Po „polskim październiku” w 1956 roku Kościół greckokatolicki powoli się odradzał i był tolerowany. W skupiskach wiernych powstawały wspólnoty przy parafiach rzymskokatolickich. Wraz z upadającym komunizmem rosła w siłę Cerkiew, domagająca się coraz większych praw. W III Rzeczypospolitej nastąpiła pełna odbudowa struktur kościelnych, z wyodrębnionymi trzema biskupstwami i powstającymi parafiami. Napływ ukraińskich emigrantów zarobkowych powoduje wzmożoną aktywność duszpasterzy w celu dotarcia z Ewangelią do coraz to nowych skupisk. Trwa dyskusja nad przyjęciem kalendarza gregoriańskiego w miejsce juliańskiego i wprowadzenia języka polskiego do liturgii. Palącą pozostaje nadal sprawa pojednania między narodem ukraińskim i polskim, bez którego trudno jest kształtować wzajemne stosunki sąsiedzkie.
„Gorączka brazylijska” na łamach „Kurjera Lwowskiego” w 1890 r.
Jaszewska, Ewa (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Problem pogłębiającego się ruchu emigracyjnego do Brazylii znalazł swoje odzwierciedlenie na szpaltach „Kurjera Lwowskiego”. Wychodźcy opuszczali kraj gromadami, dochodzącymi do kilkuset osób. Bezpośrednią przyczyną emigracji była trudna sytuacja ekonomiczna na ziemiach polskich i umiejętna agitacja na rzecz wychodźstwa agentów emigracyjnych. Początkowo emigracja objęła około 100. tys. osób, tworząc swoisty mit, tzw. „gorączki brazylijskiej”, której podstawą stała się wyobraźnia Polaków o bogatej i szczęśliwej Brazylii.
Sprawozdanie z międzynarodowej konferencji naukowej „I bramy piekielne go nie przemogą” (Mt 16,18). Kościół wobec kryzysów i wyzwań na przestrzeni wieków
Nabożny, Marcin (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Kulturowe filary zachodniej cywilizacji szkic retrospektywny
Czupryk, Rafał (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
The Mediterranean region is the cradle of the oldest civilizations and great monotheistic religions: Judaism, Christianity and Islam. It is a place where many mental currents and achievements in art and technology radiate. It is a theatre of political, military, economic and social events. In reflection on the cultural shape of western civilization, basic concepts will be discussed: culture, heritage, identity. In this context, three lines of ancient traditions will be recalled, the symbols of which are the hills / cities: Acropolis / Athens; Capitoline / Rome; Golgotha / Jerusalem. Knowledge of the cultural origins of Europe is the basis of knowledge about the European identity; a sign of respect for the values of the community and the historical memory of the Christians heritage.
System zabezpieczenia operacyjnego Wydziału Kościelnych Spraw Zagranicznych Patriarchatu Moskiewskiego przez Komitet Bezpieczeństwa Państwowego (przy Radzie Ministrów) ZSRR w latach 1954-1991 i jego współczesne reminiscencje
Pawlikowicz, Leszek (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Utworzony w kwietniu 1946 roku Wydział Kościelnych Spraw Zagranicznych Patriarchatu Moskiewskiego – pełniący de facto rolę „cerkiewnego ministerstwa spraw zagranicznych” – od samego początku istnienia funkcjonował pod ścisłą kontrolą radzieckich organów bezpieczeństwa. W niniejszym artykule przedstawiono system zabezpieczenia operacyjnego wspomnianego wydziału w okresie funkcjonowania KGB w latach 1954-1991. Spośród dwóch pionów operacyjnych, które dysponowały osobowymi źródłami informacji wśród zatrudnionych tam osób niewątpliwie najważniejszą rolę odgrywał pion „cerkiewny”, uzupełniany przez pion wywiadu zagranicznego, przy czym agenci obu pionów piastowali stanowiska począwszy od referenta a skończywszy na przewodniczącym wydziału. Mimo trzech dekad od chwili upadku Związku Radzieckiego podobne praktyki instrumentalnego wykorzystywania Wydziału Cerkiewnych Kontaktów Zagranicznych Patriarchatu Moskiewskiego stosują obecnie służby specjalne Federacji Rosyjskiej.
Autoportret charakteru chrześcijanina a jego religijność i osobowość
Chaim, Władysław (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Przedmiotem opracowania jest prezentacja powiązań między charakterem chrześcijanina a jego religijnością i osobowością. Chrześcijański charakter przejawia się w trwałych cechach umysłu, wyobraźni, woli i działania, ukształtowanych w procesie wychowania i samowychowania, które wyznaczają względnie trwały sposób postępowania inspirowany wartościami umocowanymi w biblijnej wierze, uaktywnianych zwłaszcza w sytuacjach trudnych i nieoczekiwanych. Celem badań było znalezienie powiązań i zależności między chrześcijańskim charakterem a szeregiem zmiennych religijności i osobowości. Do diagnozy charakteru chrześcijanina zastosowano Skalę Oceny Chrześcijańskiego Charakteru. Religijność poddano badaniu przy pomocy następujących metod: Skala Centralności Religijności, Skala Przekonań Post-krytycznych, Skala Spójności Przekonań Religijnych, Skala Tożsamości Religijnej, Skala Konserwatyzmu Biblijnego, Skala Literalizmu Biblijnego, Samoocena wiary oraz praktyk religijnych (modlitwa osobista, uczestnictwo w Mszy świętej i korzystanie z Biblii). Osobowość zbadano metodami: Skale Typu Psychologicznego i Temperamentu Emocjonalnego Francisa, Style Uczenia się i Myślenia, Kwestionariusz do pomiaru Wielkiej Piątki, Pięciowymiarowy Kwestionariusz Uważności, Skala Samooceny M. Rosenberga. Badanymi osobami byli dorośli uczestnicy Mszy św., katechizowana młodzież ostatnich klas szkól średnich oraz studenci wyższej szkoły zawodowej. Ustalono istnienie licznych korelacji między wymiarami charakteru chrześcijanina i zdecydowaną większością zmiennych religijności, a zwłaszcza centralnością religijności, stylami myślenia religijnego, akceptacją doktryny katolickiej, biblijnym konserwatyzmem i literalizmem, ubiblijnieniem, samooceną wiary oraz mniejszym stopniu z tożsamością religijną. Stwierdzono także istnienie korelacji wymiarów charakteru z częścią preferencji psychologicznych, cech osobowości oraz stylów uczenia się i myślenia. Uzyskane na drodze analizy czynnikowej profile charakteru porównano w aspekcie badanych zmiennych religijności i osobowości. Uzyskane istotne różnice są zgodne z wynikami uzyskanymi przy pomocy techniki korelacji. W obszarze osobowości różnice istotne statystycznie między profilami wystąpiły zasadniczo tylko w odniesieniu do cech osobowości. W wyniku badań można stwierdzić, że zachodzą interakcje między charakterem i religijnością oraz osobowością, niemniej jednak są to trzy rożne charakterystyki opisu indywidualności człowieka. Na końcu wskazano na zastosowania pastoralne badań nad charakterem chrześcijanina.
Zapomniana księżna Halicka? Rola Salomei w kreowaniu relacji polsko-węgierskich i polsko-ruskich
Jędrzejewska, Patrycja (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Postać Salomei, żony królewicza węgierskiego Kolomana, jest kolejną interesującą postacią kobiecą związaną z księstwem krakowsko-sandomierskim, przejawiającą aktywność w relacjach z Królestwem Węgier oraz księstwami ruskimi. Księżniczka krakowska, potem księżna Halicza, a na koniec klaryska była znaczącą postacią XIII-wieczną na ziemiach polskich, obok m. in. księżnej Kingi, Jolenty-Heleny czy Gryfiny. Jednakże Salomea, w przeciwieństwie do wspomnianych księżnych, była księżniczką wywodzącą się z piastowskiej dynastii. Celem artykułu jest przedstawienie roli Salomei, córki Leszka Białego i żony królewicza Kolomana, w kreowaniu relacji księstwa krakowsko-sandomierskiego z Rusią i Węgrami w 1. połowie XIII wieku.
Reakcje społeczności szkolnej na wydarzenia związane z procesem biskupa kieleckiego Czesława Kaczmarka
Mastalerz-Krystjańczuk, Małgorzata (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
In January 1951, the Bishop of Kielce – Czeslaw Kaczmarek was arrested. After more than two years of physical and mental abusement, during the trial in the autumn 1953 the clergyman pled guilty. The trial was used by the authorities in their propaganda. Certainly, that was one of the reveals of communist authorities fight against Catholic Church which was well-respected and recognised in the Polish society. The situation found its reflection at schools which were particularly important. Schools received specially elaborated propaganda materials, which were to be submitted to teachers, among others, at the conferences, or parents ‒ mainly during election gatherings to parental committees or pupils mainly in the didactic process. In the last example teachers were required considerable creativity and in this case, a lot dependent on teachers’ engagement. It may be accepted, that the entire action did not bring immediate and spectacular result but it was certainly a predominant part of propaganda attack which was to form the society according to authorities notion.
Pius XII i żołnierze II Korpusu Polskiego gen. dyw. Władysława Andersa
Kunert, Andrzej Krzysztof (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
W artykule przytoczone są źródła dotyczące audiencji papieskich udzielonych przez Ojca Świętego Piusa XII w okresie czerwiec 1944-październik 1946 żołnierzom II Korpusu Polskiego (co najmniej 14 audiencji generalnych dla ponad 20 tysięcy żołnierzy) i ich dowódcy gen. dyw. Wł. Andersowi (6 audiencji), Biskupowi Polowemu Józefowi Gawlinie (6 audiencji) i Naczelnemu Wodzowi gen. Kazimierzowi Sosnkowskiego (1 audiencja). Artykuł przedstawia stosunek papieża do polskich żołnierzy, „prawdziwych rycerzy chrześcijańskich”, którzy – jak mówił Pius XII – nie tyle zdobywali, ile wyzwalali liczne włoskie miasta na swym zwycięskim szlaku bojowym w latach 1944-1945. Opisuje również reakcje wdzięcznych polskich żołnierzy na słowa i gesty Ojca Świętego.
Egzemplaryzm wzorcowy w ujęciu ks. Bronisława Markiewicza
Przybylski, Przemysław (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Artykuł przywołuje postać Bronisława Markiewicza – założyciela Zgromadzenia Świętego Michała Archanioła, wychowawcy, jednego z prekursorów XIX-wiecznej pedagogiki chrześcijańskiej. Ma on na celu zaprezentowanie nowatorskiego podejścia Markiewicza do zagadnienia formacji dzieci i młodzieży, realizowanego w placówkach o charakterze wychowawczo-edukacyjnym, którego rysem charakterystycznym zdaje się być egzemplaryzm wzorcowy. To właśnie oparcie relacji z młodym pokoleniem na doświadczeniach osobistych i świadectwie życia, wyraźnie przebija z przekazu Markiewicza i jego działalności.
Teologia a synonimiczność. Szkic zagadnienia
Olszewski, Adam (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Artykuł należy do dziedziny badań zwanej filozofią teologii i składa się dwóch głównych części. W pierwszej przedstawiono, w sposób szkicowy, rozumienie synonimiczności, w kontekście intensjonalności i hyperintensjonalności, jakie występuje we współczesnych badaniach filozoficzno-logicznych. Druga część poświęcona jest zastosowaniu pojęcia synonimiczności w badaniach z zakresu teologii katolickiej jak np. w rozumieniu dogmatów, liturgii, czy też tłumaczeń Pisma świętego. Wydaje się, że są co najmniej dwa ważne i ciekawe wnioski przedstawionych rozważań: synonimiczność w ogólności ma charakter konwencji oraz synonimiczność w obrębie teologii ma dodatkowo najprawdopodobniej charakter normatywny.
Wizytacja kościoła parafialnego świętego Macieja Apostoła w Nieświczu w diecezji łuckiej z 1849 roku
Żurek, Waldemar W. (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Parafialny kościół św. Macieja Apostoła w Nieświczu, w diecezji łuckiej, ufundowany został na początku XVII wieku przez cześnika wołyńskiego Mateusza Stępkowskiego. Świątynię tę odbudowali i powiększyli na początku XIX wieku Antoni Sobolewski i Jan Majewski. Świątynia ta zaliczona była do klasy IV. Sporządzona z polecenia biskupa łucko-żytomierskiego Kaspra Borowskiego (1802-1885) inwentaryzacja tegoż kościoła powstała z okazji przeprowadzonej wizytacji kanonicznej ordynariusza w 1849 roku. Na jej podstawie dowiadujemy się o historii kościoła i parafii, o świątyni, jej odbudowie, wyposażeniu i konserwacji wystroju wewnętrznego. Opisane dobra materialne należące do parafii przedstawiają stan beneficjum kościelnego za czasów ówczesnego proboszcza parafii Nieświcz ks. Michała Mińkowskiego.
Powołanie Komitetu Polskiego w Sztokholmie w latach pierwszej wojny światowej
Witkowski, Stanisław (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
The article presents the process of forming the Polish Committee in Stockholm during the First World War. The author verifies previous findings of researchers on this issue. Józefa Ledóchowska USJK states that the Polish Committee in Stockholm was founded on the initiative of Aleksander Lednicki, the chairman of the Council of Meetings of the Polish Organization for Aid to War Victims and the Polish Committee in Moscow. A different view on the establishment of the Stockholm Committee was presented by Andrzej Nils Uggla. He claimed that the organization was established on the initiative of Polish emigrants in Sweden, descendants of those who came to this country after the January Uprising and were supported by national democrats. The above-mentioned researchers did not provide references to source materials on which they based their findings. The author of this article, based on sources from Swedish archives and the Swedish press, as well as Polish archives and queries of the Polish press published in Russia, confronts both views. Analyzing the aforementioned sources in detail, he invented that the process of establishing the Polish Committee in the Swedish capital was undertaken during the mission to Stockholm of Józef Evert, vice-president of the Moscow Polish Committee and at the same time a member of the Executive Department of the Council of POPOW Conventions. Both organizations were headed by A. Lednicki. As a result of the talks held in Stockholm, J. Evert offered to allocate a certain sum of money from the funds of the aid organizations operating in Russia to be used for the activities of the newly established charity organization. The organization of this new structure (supporting the Poles living in Sweden regardless of whose subjects they were) was to be carried out by the exiles themselves. It should be said that the Polish Committee was established on the initiative of the Polish exile in Russia, and the executors were Polish exiles in Sweden, led by Alf de Pomian. The process of forming the Polish Committee itself went through several stages. Beginning with the first days of January 1916, when the first still not fully formed organizational form appeared. Then an unsuccessful attempt to merge with the Polish Branch at the Russian Committee in Stockholm. It finally ended in the third decade of March 1916 with the announcement of the establishment of the Intermediary Committee in the Swedish and Polish press.
Organizacja kolonii wakacyjnych dla uczniów szkół średnich miasta Krakowa w Porębie Wielkiej jako przykład troski o zdrowie, higienę i wychowanie młodzieży w pierwszych dekadach XX wieku
Jaworski, Piotr; Juśko, Paweł (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Z końcem XIX stulecia w szkołach w Galicji zaczęło się ożywione dążenie do polepszenie stanu higieny i zdrowia młodzieży. Większa troska o zdrowie i higienę szkolną zaowocowała podejmowaniem różnorodnych przedsięwzięć w tym zakresie. Jednym z nich stały się kolonie wakacyjne, organizowane w ośrodkach klimatyczno-wypoczynkowych dla uczniów, najpierw z dużych ośrodków miejskich, potem także z mniejszych, jak również ze środowisk wiejskich. Ich celem stało się „ratowanie zdrowia dzieci i młodzieży oraz „kształtowanie właściwego wychowania”, w tym również związanego z rozbudzaniem świadomości higienicznej wśród dzieci i młodzieży. Inicjatywy organizowania wypoczynku letniego dla uczniów w formie kolonii podejmowały między innymi czynniki społeczne. Jednym z nich było powstałe w na początku XX wieku Towarzystwo Kolonii Wakacyjnych dla młodzieży szkół średnich miasta Krakowa i Podgórza. Prowadziło ono kolonię w Porębie Wielkiej, gdzie podejmowano starania mające na celu poprawę kondycji zdrowotnej uczniów szkół średnich, jak również prowadzono pracę wychowawczą, także w obszarze edukacji higienicznej podopiecznych. Z Towarzystwem związani byli też wybitni lekarze, pionierzy wychowania fizycznego i higienicznego na ziemiach polskich, profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego – Henryk Jordan i Stanisław Ciechanowski. Artykuł omawia problematykę organizacji kolonii w Porębie Wielkiej, prowadzonej wzorowo przez Towarzystwo Kolonii Wakacyjnych, w oparciu o nowe trendy i tendencje pedagogiczne ukierunkowane na troskę o zdrowie, higienę i wychowanie uczniów.

Przeglądaj

Przeglądaj Resovia Sacra, 2021, Tom 28 wg Data wydania