Resovia Sacra, 2021, Tom 28

Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/36152

Przeglądaj

Teraz wyświetlane 1 - 20 z 43

„Aby świętemu złożyć hołd męczennikowi”. Wybrane zagadnienia związane z kultem św. Tomasza Becketa w średniowiecznej Anglii
Grzebyk, Tomasz (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
29 grudnia 2020 r. minęło 850 lat od czasu męczeńskiej śmierci świętego Tomasza Becketa. Jakkolwiek historia tej postaci jest w polskiej literaturze historiograficznej i hagiograficznej często porównywana do Stanisława ze Szczepanowa, to zarówno formy oddawania czci jak i zasięg kultu angielskiego męczennika był o wiele szerszy niż cześć oddawana biskupowi krakowskiemu. Zadaniem, jakie postawił sobie autor artykułu, jest przybliżenie niektórych aspektów kultu Tomasza Becketa na ziemiach średniowiecznej Anglii, wyrażanego w piśmiennictwie, jubilerstwie, sztuce oraz architekturze. W tym celu autor posłużył się dostępnymi najnowszymi ustaleniami badaczy tego tematu, reprezentującymi dziedziny takie jak: historia, archeologia oraz historia sztuki.
Aktywność wyznaniowa ludności ukraińskiej w województwie krośnieńskim. W latach 1975-1989 z perspektywy Służby Bezpieczeństwa
Słabig, Arkadiusz (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Teren uformowanego w 1975 roku województwa krośnieńskiego od setek lat był pograniczem wyznaniowym, kulturowym i etnicznym. Przenikały się tu wpływy Kościoła rzymskokatolickiego, Kościoła greckokatolickiego i Cerkwi prawosławnej. Ludność polska sąsiadowała z ludnością pochodzenia rusińskiego, której część deklarowała przynależność do narodu ukraińskiego, a część do wspólnoty etnicznej Łemków. Aktywność grekokatolików i wyznawców prawosławia była próbą odbudowy tożsamości religijnej i kulturowej po drastycznych zmianach wywołanych przez powojenne akcje deportacyjne. W zależności od obowiązującej „linii politycznej” i lokalnych uwarunkowań aktywność ta była ograniczana, tolerowana, bądź też stymulowana (tylko w przypadku prawosławia) przez komunistyczne władze partyjno-państwowe. Istotną rolę w stanowieniu polityki wyznaniowej wobec wyznań nierzymskokatolickich odegrała Służba Bezpieczeństwa (SB) – policja polityczna, której powierzono zadanie rozpoznania i „neutralizacji” wszelkich inicjatyw kolidujących z interesem państw komunistycznych. Świadectwem działań jest dokumentacja zgromadzona w tzw. sprawach obiektowych o kryptonimach „Ortodoksi”, „Wspólnota” i „Góral”. Aktywność operacyjna SB na polu religijnym i narodowościowym została definitywnie zakończona na przełomie 1989 i 1990 roku wraz z kolejnym etapem transformacji ustrojowej w Polsce.
Autoportret charakteru chrześcijanina a jego religijność i osobowość
Chaim, Władysław (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Przedmiotem opracowania jest prezentacja powiązań między charakterem chrześcijanina a jego religijnością i osobowością. Chrześcijański charakter przejawia się w trwałych cechach umysłu, wyobraźni, woli i działania, ukształtowanych w procesie wychowania i samowychowania, które wyznaczają względnie trwały sposób postępowania inspirowany wartościami umocowanymi w biblijnej wierze, uaktywnianych zwłaszcza w sytuacjach trudnych i nieoczekiwanych. Celem badań było znalezienie powiązań i zależności między chrześcijańskim charakterem a szeregiem zmiennych religijności i osobowości. Do diagnozy charakteru chrześcijanina zastosowano Skalę Oceny Chrześcijańskiego Charakteru. Religijność poddano badaniu przy pomocy następujących metod: Skala Centralności Religijności, Skala Przekonań Post-krytycznych, Skala Spójności Przekonań Religijnych, Skala Tożsamości Religijnej, Skala Konserwatyzmu Biblijnego, Skala Literalizmu Biblijnego, Samoocena wiary oraz praktyk religijnych (modlitwa osobista, uczestnictwo w Mszy świętej i korzystanie z Biblii). Osobowość zbadano metodami: Skale Typu Psychologicznego i Temperamentu Emocjonalnego Francisa, Style Uczenia się i Myślenia, Kwestionariusz do pomiaru Wielkiej Piątki, Pięciowymiarowy Kwestionariusz Uważności, Skala Samooceny M. Rosenberga. Badanymi osobami byli dorośli uczestnicy Mszy św., katechizowana młodzież ostatnich klas szkól średnich oraz studenci wyższej szkoły zawodowej. Ustalono istnienie licznych korelacji między wymiarami charakteru chrześcijanina i zdecydowaną większością zmiennych religijności, a zwłaszcza centralnością religijności, stylami myślenia religijnego, akceptacją doktryny katolickiej, biblijnym konserwatyzmem i literalizmem, ubiblijnieniem, samooceną wiary oraz mniejszym stopniu z tożsamością religijną. Stwierdzono także istnienie korelacji wymiarów charakteru z częścią preferencji psychologicznych, cech osobowości oraz stylów uczenia się i myślenia. Uzyskane na drodze analizy czynnikowej profile charakteru porównano w aspekcie badanych zmiennych religijności i osobowości. Uzyskane istotne różnice są zgodne z wynikami uzyskanymi przy pomocy techniki korelacji. W obszarze osobowości różnice istotne statystycznie między profilami wystąpiły zasadniczo tylko w odniesieniu do cech osobowości. W wyniku badań można stwierdzić, że zachodzą interakcje między charakterem i religijnością oraz osobowością, niemniej jednak są to trzy rożne charakterystyki opisu indywidualności człowieka. Na końcu wskazano na zastosowania pastoralne badań nad charakterem chrześcijanina.
Czy Kevin Symonds skutecznie obalił argumentację zwolenników istnienia dwóch części sekretu fatimskiego? Polemika z monografią „On the Third Part of the Secret of Fatima”
Mielnik, Dawid (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Celem niniejszej pracy jest próba oceny argumentów użytych przez Symondsa w jego monografii On the Third Part of the Secret of Fatima odnośnie do problematyki trzeciego sekretu fatimskiego. Realizacja celu pracy jest możliwa dzięki krytycznej analizie argumentów autora pod kątem tego, czy istotnie rozwiązują one problemy dotyczące poruszanej kwestii oraz czy skutecznie obalają argumentację strony przeciwnej. Struktura pracy nawiązuje do sposobu ustrukturyzowania monografii Symondsa z wyjątkami opisanymi we wprowadzeniu. Na podstawie przeprowadzonych analiz należy orzec, że argumentacja Symondsa nie jest przekonująca. Autor nie tylko nie rozwiązuje istoty argumentów strony przeciwnej, ale na dodatek pomija jedne z ważniejszych argumentacji oponentów.
Czy woluntaryzm etyczny kreuje kulturę dialogu?
Sołtys, Andrzej (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2019)
Filozofia dialogu przywróciła dialogowi właściwe miejsce w kulturze. W ostatnich dekadach dialog nie tylko, że przestał być inkryminowany, ale powszechnie uznaje się go za wartość, której urzeczywistnianie nadaje właściwy kształt kulturze. Jedną z dziedzin kultury jest moralność. Kultura dialogu w obszarze moralności nakierowuje podmioty ludzkie na osiąganie dobra godziwego, tworzy sprzyjający klimat dojrzewania przez moralność do pełni człowieczeństwa. Jednakże dialog w obszarze moralności zależy od przyjmowanych bazowych teorii etycznych. Współcześnie silne oddziaływanie woluntaryzmu etycznego, jako podstawowej teorii wyjaśniającej powstawanie porządku dobra, skłania do badania możliwości tworzenia kultury dialogu w kontekście woluntaryzmu etycznego. W niniejszej pracy wysuwa się hipotezę, iż woluntaryzm etyczny nie tworzy kultury dialogu, zamyka uczestników wspólnego myślenia na prawdę o rzeczywistym dobru, uruchamia proces totalizowania się społeczeństwa. Konfirmacja wysuniętej hipotezy jest zasadniczym zrealizowanym celem niniejszej pracy.
Do jakiego stopnia typologiczna interpretacja ἱλαστήριον jako kappōret („przebłagalni”) z Kpł 16 wyczerpuje myśl teologiczną Pawła z Rz 3,25?
Paprocki, Stanisław (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Święty Paweł jako spadkobierca trzech kultur: żydowskiej, helleńskiej i rzymskiej, poszukuje metody dotarcia z orędziem Ewangelii w sposób skuteczny i zrozumiały do współczesnych mu ludzi. W tym celu sięga w Rz 3,25 po zagadkowy termin ἱλαστήριον, który budzi w pierwszym monecie naturalne skojarzenie z liturgią żydowskiego święta Jom Kippūr opisaną w Kpł 16. Celem artykułu jest próba głębszego zrozumienia metafory ἱλαστήριον, którą Paweł interpretuje misterium odkupienia dokonanego w Chrystusie. Artykuł odpowiada na pytanie czy typologiczna interpretacja ἱλαστήριον, rozumianego jako „przebłagalnia” (kappōret) z Kpł 16 wyczerpuje koncepcję teologiczną św. Pawła z Rz 3,25? Dla uchwycenia zamysłu Apostoła posługującego się tak osobliwą metaforą przedstawiono interpretację typologiczną bazującą na tradycji rytuału ekspiacyjnego z Kpł 16. Wskazano na judaistyczne rozumienie ἱλαστήριον jako sakralnego przedmiotu, miejsca cudownej obecności Boga pośrodku ludu przymierza. Przybliżono jego doniosłą rolę w pojednaniu Izraelitów z Bogiem, dokonującym się poprzez celebrację obrzędów ekspiacji, sprawowanych w żydowskie święto Jom Kippūr. Następnie przedstawiono historio-zbawcze znaczenie tej ekspiacji, a w jej ramach znaczenie terminu ἱλαστήριον. Przedstawiono także zarzuty wobec uznania typologicznej interpretacji Rz 3,25 jako jedynej możliwej formy rozumienia tego Pawłowego tekstu.
Dom i Świątynia Jerozolimska jako dwa archetypy chrześcijańskiej architektury sakralnej
Grąbczewski, Grzegorz (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Dla większości religii znakiem boskiej obecności, sacrum, jest świątynia. Budynki świątynne poprzez swoją formę, układ funkcjonalno-przestrzenny, usytuowanie czy wystrój, od samego początku niosły wiele symbolicznych znaczeń i komunikowały transcendentalne skojarzenia. Świątynia jest także podstawowym przejawem architektury sakralnej, której rozwój wiązał się ze złożonymi przemianami na wielu płaszczyznach. Chrześcijańska architektura sakralna posiada dwa archetypy, których cechy wspólne, w połączeniu z myślą teologiczną zawartą w tekstach biblijnych i patrystycznych oraz czynnikami historycznymi, doprowadziły do wyewoluowania kolejnych form świątynnych budynków. Pierwszym z nich jest dom mieszkalny, a drugim Świątynia Jerozolimska. To właśnie one leżą u źródeł rozwoju chrześcijańskiej architektury sakralnej. Tekst artykułu, odnosząc się do obydwu archetypów, przedstawia genezę świątyni chrześcijańskiej oraz sygnalizuje jej pierwsze formy, którymi były domus ecclesiae, a także domy modlitwy – pierwsze wolno stojące, autonomiczne budynki kościelne. Tekst stanowi jednocześnie przyczynek do dalszych, pogłębionych badań w tej tematyce.
Duchowa interpretacja kosmosu i ciał niebieskich w komentarzu świętego Grzegorza Wielkiego do Księgi Hioba
Wilczyński, Adam (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Księga Hioba zawiera fragmenty, w których znajdują się opisy kosmosu i ciał niebieskich. Te opisy mają charakter zdecydowanie akcydentalny i dotyczą ukazania wielkości wszechświata stworzonego przez Boga. Dla papieża Grzegorza Wielkiego jednak kosmos i wymienione w Księdze Hioba nazwy ciał niebieskich mają znaczenie duchowe. Polem badawczym tego artykułu są te fragmenty, w których występują określenia dotyczące kosmosu lub nazw ciał niebieskich znanych starożytnym. Natomiast celem niniejszego artykułu jest odpowiedź na pytanie, w jaki sposób święty papież interpretuje kosmos i występujące w nim ciała niebieskie? Ten artykuł daje również odpowiedź na pytanie, dlaczego autor Moraliów nadaje im właśnie takie znaczenie a nie inne? Dzięki analizie filologicznej ustalono określenia, jakich używa autor Księgi Hioba w odniesieniu do kosmosu oraz w odniesieniu do gwiazd i gwiazdozbiorów, które występują w tej księdze. Następnie przedstawiono wiedzę starożytnych na temat kosmosu i znajdujących się w nim ciał niebieskich, jednak w takim zakresie, w jakim konieczne jest to dla uwypuklenia interpretacji stosowanej przez Grzegorza Wielkiego. Kolejnym było ukazanie teologicznego znaczenia, jakie biskup Rzymu nadaje kosmosowi i wymienionym w Księdze Hioba nazwom ciał niebieskich. Na koniec przez porównanie fragmentów komentarza świętego papieża z innymi dziełami starożytnych autorów została ukazana oryginalność Grzegorza w interpretacji wybranych fragmentów Księgi Hioba.
Dziennik Jana Stepy z początku i wojny światowej 1914/1915 roku w Sasowie – powiat złoczowski (Galicja Wschodnia)
Wołczański, Józef (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Jan Piotr Paweł Stepa, autor publikowanego tu dziennika, jako student Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Lwowskiego i alumn Seminarium Duchownego we Lwowie, w pierwszych miesiącach I wojny światowej do początku roku 1915 przebywał w rodzinnym mieście Sasów – powiat Złoczów w Galicji Wschodniej. Obie wspomniane instytucje wówczas zawiesiły bezterminowo swoją działalność, zatem zmuszony był pozostać u rodziny. Doceniając epokowy charakter ówczesnych wydarzeń polityczno-militarnych podjął się dokumentacji bieżących wypadków na kartach prowadzonego regularnie dziennika. Z racji braku dostępu do źródeł, sporadycznie odnotowywał w nim działania wojskowe na forum ogólnoeuropejskim, ograniczając się do obserwacji życia codziennego w najbliższym otoczeniu. Pisał więc o przemarszach przez Sasów i okolice wojsk austro-węgierskich i rosyjskich, notował ofiary śmiertelne, ukazywał przejawy demoralizacji miejscowej ludności w formie kradzieży i egoizmu. Dużo miejsca poświęcał utrwaleniu na piśmie swoich stanów emocjonalnych wywołanych bezczynnością i niepewnością jutra. Rejestrował udane zresztą próby własnej pracy intelektualnej w dziedzinie filozofii, języka angielskiego oraz literatury pięknej. Dość rzadko notował refleksje nad recepcją wojny wśród lokalnej wieloetnicznej społeczności: polskiej, ukraińskiej i żydowskiej. Sporadycznie wzmiankował o życiu religijnym mieszkańców Sasowa, ograniczając się jedynie do własnego zaangażowania w celebrację nabożeństw w kościele parafialnym. Więcej miejsca poświęcił dokumentacji życia towarzyskiego miejscowej elity, w którym niekiedy uczestniczył. W całym dzienniku dominuje atmosfera przygnębienia, nudy, niepewności przerwana niespodziewanym wezwaniem do powrotu na studia w początkach stycznia 1915 r. Pomimo tych mankamentów, publikowany tu dokument stanowi cenne źródło do poznania pierwszych miesięcy I wojny światowej w małym galicyjskim mieście.
Egzemplaryzm wzorcowy w ujęciu ks. Bronisława Markiewicza
Przybylski, Przemysław (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Artykuł przywołuje postać Bronisława Markiewicza – założyciela Zgromadzenia Świętego Michała Archanioła, wychowawcy, jednego z prekursorów XIX-wiecznej pedagogiki chrześcijańskiej. Ma on na celu zaprezentowanie nowatorskiego podejścia Markiewicza do zagadnienia formacji dzieci i młodzieży, realizowanego w placówkach o charakterze wychowawczo-edukacyjnym, którego rysem charakterystycznym zdaje się być egzemplaryzm wzorcowy. To właśnie oparcie relacji z młodym pokoleniem na doświadczeniach osobistych i świadectwie życia, wyraźnie przebija z przekazu Markiewicza i jego działalności.
Fenomen życia w ujęciu Jeremiego Wasiutyńskiego
Twardowski, Mirosław (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Jeremi Wasiutyński (1907-2005), polski astrofizyk, przez większą część życia mieszkający w Norwegii, wiele lat pracował nad syntezą ludzkiej wiedzy. Owoce swoich badań zawarł w monumentalnym, kilkutomowym dziele napisanym w języku angielskim. Synteza ta objęła odpowiedzi na fundamentalne, odwieczne pytania: Jak powstał wszechświat?, Czym jest życie?, W jaki sposób powstała ludzka cywilizacja i dokąd zmierza? Wasiutyński w swych rozważaniach odwołuje się do istnienia pierwszej przyczyny – źródła wszystkiego, co istnieje. Życie polski badacz postrzega jako drogę powrotną wszechświata ku pierwszej przyczynie. Pełna synteza, która może służyć jako wsparcie dla nadchodzącego zjednoczenia ludzkości, musi wyprowadzić całą rzeczywistość za pośrednictwem procesów twórczych z transcendentalnego, niczym nieuwarunkowanego, jedynego prawdziwego źródła – pierwszej przyczyny. Zaproponowana przez Wasiutyńskiego synteza, w której kreatywność (interakcje między świadomością i nieświadomością) stanowi podstawę do rekonstrukcji całej rzeczywistości, ma znieść zachodni rozłam między filozofią, nauką i religią oraz pokazać, że te trzy twórcze gałęzie ludzkiej aktywności wypływają ze wspólnego źródła.
Genealogia osoby wobec dramatu niepłodności
Kobak, Jan (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Rodzicielstwo jest integralnym elementem miłości małżeńskiej, która w aspekcie jednoczącym przejawia swój dynamizm ad intra, natomiast w aspekcie prokreacyjnym ukazuje dynamizm ad extra. Przeżywanie wymiaru prokreacyjnego jest szczególnie trudnym zadaniem dla tych małżonków, którzy doświadczają dramatu niepłodności. Niniejszy artykuł omawia w skrócie problem niepłodności, z jakim mierzy się znaczna liczba współczesnych małżeństw. Zwraca uwagę, że zamiast używać terminu „niepłodność”, lepiej mówić o obniżonej płodności. Artykuł przestawia również trudności natury duchowej, psychologicznej i moralnej, przed jakimi stają małżonkowie, którzy nie mogą mieć biologicznych dzieci. Trudności te stanowią zarazem wyzwania dla duszpasterstwa rodzin. Drogą przezwyciężenia tych zagrożeń jest odwołanie się do całościowego ujęcia ludzkiej płodności i rodzicielstwa, które uwzględnia zarówno wymiar cielesny, jak i duchowy. W Magisterium Kościoła takie ujęcie rodzicielstwa znajduje wyraz w określeniach „genealogia osoby” (List do rodzin), „prokreacja integralna” (Rodzina a ludzka prokreacja) oraz „płodność poszerzona” (Amoris laetitia, po łacinie: amplificata fecunditas). Próbą praktycznej realizacji tak rozumianego całościowego podejścia do rodzicielstwa jest stosowana w naprotechnologii i nauczaniu rozpoznawania płodności za pomocą Modelu Creighton tzw. instrukcja SPICE.
„Gorączka brazylijska” na łamach „Kurjera Lwowskiego” w 1890 r.
Jaszewska, Ewa (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Problem pogłębiającego się ruchu emigracyjnego do Brazylii znalazł swoje odzwierciedlenie na szpaltach „Kurjera Lwowskiego”. Wychodźcy opuszczali kraj gromadami, dochodzącymi do kilkuset osób. Bezpośrednią przyczyną emigracji była trudna sytuacja ekonomiczna na ziemiach polskich i umiejętna agitacja na rzecz wychodźstwa agentów emigracyjnych. Początkowo emigracja objęła około 100. tys. osób, tworząc swoisty mit, tzw. „gorączki brazylijskiej”, której podstawą stała się wyobraźnia Polaków o bogatej i szczęśliwej Brazylii.
Jack Fairweather, “The Volunteer: One Man, an Underground Army, and the Secret Mission to Destroy Auschwitz”, Harpercollins Publishers, New York 2019, pp. 505, ISBN 978-0-06-256141-1.
Nabożny, Marcin (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Konsekwencje zabójstwa dokonanego przez duchownego w świetle ksiąg pokutnych
Story, Marek (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Życie człowieka od momentu poczęcia, aż do naturalnej śmierci jest najwyższą z wartości, którą od wieków w Kościele poddaje się prawnej ochronie i obronie. Księgi pokutne, które powstały w epoce późnej starożytności chrześcijańskiej i wczesnego średniowiecza miały pomóc spowiednikom, ale także i wiernym traktować bardzo poważnie sakrament pokuty i pojednania, aby w czasie jego sprawowania nie dochodziło do żadnych nadużyć. Penitencjały zobowiązywały spowiedników, aby w czasie spowiedzi czuwali także i bronili ludzkiego życia. Celem artykułu jest ukazanie w świetle ksiąg pokutnych, jakie konsekwencje ponosili biskupi, prezbiterzy lub diakoni, jeśli dokonali zabójstwa, niezależnie od tego, czy było to w sposób umyślny, czy też nieumyślny. Duchowni, który dopuścili się zabójstwa, nie tylko musieli czynić długoletni post o chlebie i wodzie czy też przebywać na wygnaniu, nie mogli także wykonywać władzy święceń. Według ksiąg pokutnych zabójstwo dokonane przez duchownego było jednym z grzechów głównych, które wymagało zadośćuczynienia zgodnego z prawem.
Koronacja figury Matki Bożej Królowej Rodzin w Ropczycach w 2001 roku
Zych, Sławomir (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Jednym z sanktuariów maryjnych na mapie diecezji rzeszowskiej jest ośrodek kultu Matki Bożej w Ropczycach. W tutejszym kościele pw. Imienia Maryi czcią wiernych otaczana jest figura Matki Bożej Królowej Rodzin. Jest to XV-wieczna rzeźba, powstała prawdopodobnie w środowisku krakowskim. Początki kultu Pani Ropczyckiej sięgają XVI stulecia. W roku 1989 podjęto pierwsze starania o Jej ukoronowanie na prawie diecezjalnym. Komisja do zbadania kultu została powołana 29 maja 1995 r. Po kilkuletnich przygotowaniach duchowych i zewnętrznych, 26 sierpnia 2001 r. biskup rzeszowski Kazimierz Górny wydał dekret koronacyjny. Tenże biskup dokonał aktu koronacji w dniu 16 września 2001 r. Od tego czasu sanktuarium ropczyckie związane jest w szczególny sposób z duszpasterstwem rodzin.
Kościół greckokatolicki w Polsce w latach 1944-2021
Mandziuk, Józef (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Celem niniejszego syntetycznego opracowania jest ukazanie dziejów Kościoła greckokatolickiego w nowych granicach Polski po 1944 roku do współczesności. W powstałej Ukraińskiej Republice Sowieckiej Cerkiew unicka została formalnie zniesiona i połączona z prawosławiem. Natomiast na terytorium Polski południowo-wschodniej władze komunistyczne doprowadziły do całkowitego zniszczenia struktur kościelnych. Wierni Kościoła unickiego w wyniku akcji „Wisła” w 1947 roku zostali rozproszeni na Ziemiach Zachodnich i Północnych. Po „polskim październiku” w 1956 roku Kościół greckokatolicki powoli się odradzał i był tolerowany. W skupiskach wiernych powstawały wspólnoty przy parafiach rzymskokatolickich. Wraz z upadającym komunizmem rosła w siłę Cerkiew, domagająca się coraz większych praw. W III Rzeczypospolitej nastąpiła pełna odbudowa struktur kościelnych, z wyodrębnionymi trzema biskupstwami i powstającymi parafiami. Napływ ukraińskich emigrantów zarobkowych powoduje wzmożoną aktywność duszpasterzy w celu dotarcia z Ewangelią do coraz to nowych skupisk. Trwa dyskusja nad przyjęciem kalendarza gregoriańskiego w miejsce juliańskiego i wprowadzenia języka polskiego do liturgii. Palącą pozostaje nadal sprawa pojednania między narodem ukraińskim i polskim, bez którego trudno jest kształtować wzajemne stosunki sąsiedzkie.
Kościół katolicki w polityce bezpieczeństwa informacyjnego państwa. Wybrane zagadnienia związane z aktywnością duchowieństwa Rzeszowszczyzny na rzecz pozyskiwania i ochrony tajemnic wojskowych w ZWZ-AK w okresie II wojny światowej
Zapart, Robert (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
W artykule poruszono problematykę obecności duchowieństwa Kościoła katolickiego w systemie bezpieczeństwa informacyjnego Polskiego Państwa Podziemnego na przykładzie Rzeszowszczyzny. Przybliżając te formy oceniono, że zaangażowanie księży w pozyskiwanie wspierających działalność konspiracji informacji i ochrona własnych zasobów wiedzy przed ich nieuprawnionym ujawnieniem przyczyniły się do wzmocnienia pozycji Związku Walki Zbrojnej, a następnie Armii Krajowej w konfrontacji z okupantem niemieckim. Ryzyko związane z dekonspiracją ograniczało między innymi ich wewnętrzne zintegrowanie, wysoki stopień społecznego zaufania, zdolności interpersonalne, a przede wszystkim przekonanie o słuszności podjętych działań na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości. W ocenie autora, w przypadku fundamentalnych dla suwerenności Polski zagrożeń niewykluczone byłoby powtórzenie adekwatnych do przybliżonych w artykule zachowań części duchowieństwa, jeżeli nie byłyby one potencjalnie sprzeczne z doktryną wiary i głoszoną przez nich nauką społeczną Kościoła katolickiego.
Ks. Henryk Grębski (1882-1948)
Walicki, Bartosz (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Ks. Henryk Grębski urodził się 2 sierpnia 1882 r. w Majdanie. Był absolwentem Gimnazjum w Rzeszowie. Przygotowanie do kapłaństwa odbył w Seminarium Duchownym w Przemyślu. Sakrament święceń przyjął 21 czerwca 1908 r. Pracował jako wikariusz w Cieklinie (1908-1910), Szebniach (1910-1913) i Jeżowem (1913-1914). Był kapelanem armii austriackiej (1914-1918) i Wojska Polskiego (1918-1919), a później wikariuszem w Grębowie (1920-1921). W roku 1921 został zamianowany proboszczem parafii w Kamieniu. Prócz zwykłej pracy duszpasterskiej zajął się doposażeniem kościoła. Angażował w działalność społeczną. Zmarł 2 listopada 1948 r.
Ksiądz Michał Poradowski w rodzinie emigracyjnych narodowców
Kilian, Stanisław (Instytut Teologiczno-Pastoralny im. św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, 2021)
Od wielu lat centralne miejsce w badaniach historycznych poświęconych dziejom emigracji zajmują publicyści, politycy – liderzy stronnictw politycznych bezpośrednio zaangażowani w życiu politycznym „polskiego” Londynu. Bohaterowie oddaleni od Londynu, osiedleni na półkuli zachodniej ustępują miejsca politykom „Polski na Tamizą”. W gronie zapomnianych bohaterów znalazł się osiadły w 1950 roku w Chile ks. Michał Poradowski, który przez 40 lat wykładał na uniwersytetach w Santiago i Valparaiso; był wybitnym teologiem, filozofem, socjologiem, publikował w kilku językach (hiszpańskim, portugalskim, francuskim, angielskim), był animatorem życia Polonii jako wiceprzewodniczący Związku Polaków w Chile. W latach młodości organizacyjnie związany z ugrupowaniami obozu narodowego, należał do młodzieży Obozu Wielkiej Polski. Na emigracji utrzymywał kontakty z politykami „polskiego” Londynu, m.in.: Tadeuszem Bieleckim – prezesem Stronnictwa Narodowego, publikował na łamach „Myśli Polskiej” – sztandarowego pisma SN. W Chile, Brazylii i Argentynie). Zyskał uznanie jako krytyk ideologii lewicowych, marksizmu i polityki sowieckiej. Nie będzie przesady w stwierdzeniu, że ks. Poradowski był jedynym przedstawicielem polskiej emigracji politycznej, który w znaczącym stopniu przyczynił się do ukształtowania opinii publicznej kraju osiedlenia, któremu udało się uformować profil ideowy elity politycznej Chile. W 1992 roku po raz pierwszy od czasu wyjazdu (1945 r.) przyjechał do ojczyzny, na stałe osiadł w roku następnym, jako publicysta polityczny włączył się do pracy ideowo-programowej ugrupowań narodowo-katolickich. Z myślą o upowszechnieniu idei narodowej sfinansował z własnych oszczędności wydanie kilku broszur m.in.: Katolickie państwo narodu polskiego (1996). Celem badawczym szkicu jest ukazanie charakteru relacji, jakie łączyły ks. M. Poradowskiego z rodziną emigracyjnych narodowców – Stronnictwem Narodowym oraz przybliżenie tych wątków jego myśli politycznej, które wyróżniają go spośród publicystów „Myśli Polskiej”.

Przeglądaj

Przeglądaj Resovia Sacra, 2021, Tom 28 wg Tytuł