Analecta Cracoviensia, 1994, T. 26

Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/7306

Przeglądaj

Teraz wyświetlane 1 - 20 z 40

Akceptacja prawd religijnych a układ potrzeb psychicznych
Chaim, Władysław (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1994)
The objective of this exploration is to analyse the relation between the acceptance (complete or selective) of the tenet system within the Christian religion and the structure of needs. The Scale of Consistency of Religious Beliefs, worked out by the author of his article, was used to estimate the acceptance of religious beliefs. The structure of needs was tested by means of the Stern Activities Index. In order to verify the hypothesis about existence of such relations the groups of complete and selective acceptance of the basic fields of religious doctrines (theocentric, christocentric, eschatic and ecclesiastical) were compared according to the intensity of Stern’s 24 needs. As a result it was discovered that significant differences of needs intensity existed between groups of complete and selective (incomplete) acceptance belonging to already mentioned doctrinal fields: 1) theocentric — in the range of needs: Humanism, Pragmatism, Energy, Passivity, Nurturance, Rejection, Sentience, Narcism, Succordance, Autonomy, Abasement, Objectivity, Projectivity, Ego Archievement, 2) christocentric — in the range of needs: Energy, Passivity, Nurturance, Succordance, Autonomy, Objectivity, Projectivity, Play, Change, Sameness, 3) eschatic — in needs: Pragmatism, Energy, Passivity, Rejection, Narcism, Abasement, Objectivity, Projectivity, Sameness, Ego Achievement, 4) ecclesiastical — needs: Humanism, Pragmatism, Energy, Passivity, Conjuctivity, Disjunctivity, Deference, Nurturance, Rejection, Harmavoidance, Achievement, Succordance, Autonomy, Play, Change, Sameness, Ego Achievement. It was also identified that the correlation between acceptance of religious doctrines and need structure is conditioned by the language in which they are expressed.
Aktywność charytatywna Kościoła w Polsce w świetle dokumentu roboczego II Polskiego Synodu Plenarnego „Dzieło miłosierdzia Kościoła w Polsce”
Wal, Jan (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1994)
Diaconia caritatis is an integral part of the Church’s mission of salvation, along with koinonia, martyria, and leiturgia. The traditional idea of the Church’s mission of charity insufficient in the light of contemporary theological thought. Works of charity have more than just a therapeutic value for the alleviation of poverty and its effects, but they are also preventive, averting the various causes of human misery, and procoptic („ameliorative”, from Greek πϱοϰόπτω to advance, to promote), working for a future in the spirit of the „civilisation of love”. This concept of „merciful love” should be the principle underlying the life of society, as the source of social justice on the one hand, and as the complementary principle to that justice on the other. Charity is thus part of Catholic social teaching, but also a vital element of the Church’s pastoral work and social apostolate. It should be the basis of in terpersonal relationships not merely in the proximus (‘neighbour’) dimension, but also the agency transforming and perfecting the life of society in the socius dimension, of the individual man as a member of society. Clearly, interpersonal relations of the proximus category constitute the primary and fundamental domain of mercy. This is the concern of postconciliar theology emphasising the ‘preferential option for the poor’ which underlines the need to place the poor — both those drawn to God by their misery (such as illness, disability of want) and those separated from God by other types of misery (sin) — at the centre of the Church’s and the world’s life. The former group enriches the Church’s store of merit, winning God’s mercy and restoring spiritual balance in the world; while the latter group is the subject of the Church’s special salvatory cure, a challenge for the world testing the authenticity of its aspirations and actions. „Those who are well have no need of a physician, but those who are sick; I came not to call the righteous, but sinners” (Mk 2:17). It is for all these reasons that the document issued on the subject by the Second Polish Plenary Synod deserves thorough academic attention.
Arystotelesowska filozofia spraw ludzkich
Zuziak, Władysław (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1994)
Aristotle’s “Nicomachaean Ethics” and his Politics have an intentionally complementary nature: together they form what their author called “the philosophy of human affairs”. The two works present a practical and integrative approach to the philosophy of man and his affairs, treating the subject from the psychological, the sociological, the ethical and the political aspects, though these respective viewpoints on man are not handled in isolation from each other. The fact that Aristotle assumes a hypothesis on man’s social nature precludes any other approach to matters concerning him other than the observation of man through the community in which he lives. In Greek tradition man, the state, and the universe (ϰόσμος) all shared the same nature, defined by the Divine Wisdom, Logos (Λόγος). The laws governing the state were a reflection of the cosmic laws, hence the mutual intermingling of the questions of ethics with those of politics. The author shows how certain ideas were common to both disciplines: concepts from ethics such as justice, law, and friendship could be found, with the appropriate qualifications, in the field of politics, too, as civil amity, political justice, or statutory law. The concept of happiness was also a feature shared by the two disciplines, since happiness was regarded as the objective both of man and of the state. In his discussion of the successive component parts contributing to the subject the author shows how in Aristotle’s view of the question the two constituents, ethics and politics, were united in an integral “philosophy of the affairs of man”.
Benedyktyni w diecezji krakowskiej
Kanior, Marian (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1994)
There were three autonomous Benedictine houses, Św. Krzyż, Sieciechów and Tyniec, and several minor houses (Koniemłoty, Słupia, Sieciechów, Radom, Wąwolnica and Tuchów) in the Diocese of Cracow in its historical confines as extant prior to the Partitions of Poland in the late 18th century. The wealthiest in terms of the size of its estate was the Abbey of Tyniec. According to its charter, granted by King Casimir the Jagellonian in the fifteenth century, Tyniec Abbey was the feudal lord of five country towns and ninety-six villages. The Abbey of Sieciechów hand only two towns and twenty-two villages, while Św. Krzyż had one town and twenty-eight villages. At the beginning of the 18th century these three abbeys, along with the other Benedictine foundations scattered throughout the Kingdom of Poland and Grand Duchy of Lithuania, formed a community known as the Congregano Benedictino-Polona Sanctae Crucis. In the early 19th century all three abbeys were dissolved by the Austrian Partitioning authorities (Tyniec in 1816, and Sieciechów and Św. Krzyż in 1819). In the aftermath of dissolution their libraries and archives were confiscated, while the buildings were allocated to different uses or allowed to fall into ruin. For some years the buildings at Tyniec served as an unofficial residence for the local bishop, and subsequently for a group of Jesuits, until a fire destroyed them in 1831. For a long time the buildings at Św. Krzyż were used as a prison. Only one of these ancient foundations, Tyniec Abbey, was eventually restored: in 1939 — with the assistance of the monks of Zevenkerken Abbey in Belgium. The Benedictine community at Tyniec now consists of 40 monks, of whom 20 are in holy orders. In its capacity as the traditional mother house in the region, Tyniec Abbey still dispenses assistance to the smaller foundations. Its work involves pastoral duties in the local parishes and the holding of retreats, and also activities in teaching, publishing and academic life.
Biskup Tadeusz Pieronek
Góralski, Wojciech (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1994)
Bogactwo związków italskich Polski w dobie pogrunwaldzkiej
Ulewicz, Tadeusz (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1994)
The victory at Grunwald (1410), and the preceding renewal of the University in Cracow (1400), which was to serve the new missionary requirements in Lithuania, were direct and unavoidable consequences of the need to defend the union of Poland and Lithuania against attempts at annexation by the German Order of the Teutonic Knights. As a result of this situation, in the interconciliar period, from Constance (1414—1418) to Florence (with its memorable, though ultimately unsuccessful endeavour to effect ecclesiastical union with the Greeks and Ruthenia, 1439) the young Polish-Lithuanian state, under the sceptre of Vladislaus Jagiełło, found itself in a novel and civilisationally highly creative position. This paper presents the intellectual and ideological links joining early fifteenth-century Poland and Italy, both in the European conciliar context, and also through the most important individual personalities and events. The presentation is a parallel one, showing the question both from the Italian point of view (as, for example, the Poles studying in Italy), and from the Polish aspect (the numerous Italian scholars and diplomats visiting Poland). The events described include the Venetian anti-Luxemburg episode, whereby at the turn of 1411 and 1412 the Most Serene Republic proposed Jagiełło as candidate to the Imperial crown; the Papal appointment in May 1418 (at Constance) of Jagiełło and Witold as the Church’s generales vicarii intemporalibus in Lithuania and Ruthenia (including territories not under Jagellonian rule, such as Novgorod and Pskov); and the role played by Jagiełło’s Italian servants in international diplomacy. There are detailed accounts of the Polish sojourns of Paulus Venetus, the Nuncio Antonius Zeno, Cardinal Branda Castiglione, Giuliano Cesarmi, and Francesco Filelfo. There is a description of the interesting career of Jagiełło’s nephew, Cardinal Aleksander, Bishop of Trent, a Prince of the Mazovian line of the Piast dynasty, who died in 1444. There are mentions of the Italian echoes of the military defeat and death of the young Polish King, Vladislaus III, at Varna. A brief account is given of contemporary Italian manuscripts in the Jagellonian Library, and also of what the Italian Humanists wrote about Poland. Finally there is a relation of the historically and culturally significant Polish episodes of St. Giovanni da Capestrano (John Capestran) and Blessed Marco da Bologna.
Dekoracja malarska „Acta Transumpta” z lat 1656-1836 w klasztorze oo. Reformatów w Krakowie
Samek, Jan (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1994)
Der Prediger der neuen Evangelisation
Panuś, Kazimierz (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1994)
Ostatnie dziesięciolecie drugiego tysiąclecia chrześcijaństwa Kościół przeżywa jako adwent nowego millenium, podejmując z nową siłą realizację misyjnego nakazu Chrystusa: Idźcie i nauczajcie wszystkie narody (Mt 28,19). Dlatego też rola homilii czy kazania, które dla wielu wierzących jest często jedyną formą pouczenia w wierze, niepomiernie wzrasta. Już to samo stanowi wystarczającą rację, aby zarówno sługa słowa (por. Łk 1,2), jak i jego odbiorca, postawił sobie pytanie o swój stosunek do słowa Bożego, głoszonego w Kościele, a także zastanowił się nad złożonością kaznodziejstwa i jego aktualnym stanem. Kaznodziejstwo jest zadaniem bardzo trudnym, sam zaś kaznodzieja człowiekiem, którego niezmiernie łatwo krytykować. Poeta, malarz czy kompozytor objawia się w świecie we własnych dziełach. Jego byt artystyczny nie jest więc uzależniony od jego cielesnej obecności. Inaczej jest z kaznodzieją. Może on zaistnieć dopiero wówczas, kiedy ukaże się we własnej osobie, albowiem sam przetwarza siebie w dzieło, które następnie objawia słuchaczom. Talent kaznodziejski to długotrwała cierpliwość. Wymaga patrzenia na każdą rzecz, którą się chce opisać tak długo i tak uważnie, aż znajdzie się w niej coś, czego nikt dotąd jeszcze nie zauważył i nie wyraził. Każda tajemnica wiary ma w sobie jakąś cząstkę ziemi nieznanej. Do istoty przepowiadania należy również świadectwo składane przez głosiciela. Na głoszonym słowie wyciskają swe znamię nie tylko walory intelektualne i poznawcze, lecz również moralne. Zaangażowanie uczuciowe, emocjonalność wypowiedzi jest pierwszym warunkiem powodzenia oratorskiego. Sprawdza się w tym punkcie lapidarne powiedzenie wybitnego pastoralisty F. X. Arnolda: tylko przekonany kaznodzieja może przekonać słuchaczy; tylko wstrząśnięty może wstrząsnąć; tylko zapalony może zapalić. Sądzę, że ta garść spostrzeżeń pozwoli nam bardziej dostrzec i docenić kaznodziejski wysiłek, podejmowany w tym celu, aby „słowo Pańskie rozszerzało się i rozsławiało” (2 Tes 3,1). Między kaznodzieją a słuchaczem musi istnieć ścisła więź oparta na życzliwości. Jest ona warunkiem rozwoju jednego i drugiego. Panuje przekonanie, że wielcy poeci pojawią się wtedy, gdy czeka na nich wielki odbiorca. Z dużym prawdopodobieństwem można odnieść to powiedzenie do kaznodziei. Pojawia się on wtedy, gdy czeka na niego wielki odbiorca. Wypada życzyć, aby w czasach nowej ewangelizacji czekał na wielkich głosicieli słowa Bożego wrażliwy odbiorca. Potrzebują się oni wzajemnie.
Die Gedächtniskirchen der Verfassung vom 3. Mai in Polen
Wroński, Józef Szymon (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1994)
Dla uczczenia największego dzieła Sejmu Czteroletniego, jakim była Konstytucja 3 Maja 1791 roku, w Deklaracji Stanów Zgromadzonych postanowiono: „Aby zaś potomne wieki tym silniej czuć mogły, iż dzieło tak pożądane, pomimo największej trudności i przeszkody, za pomocą Najwyższego losami narodów rządcy do skutku przywodząc, nie utraciliśmy tej szczęśliwej dla ocalenia narodu pory, uchwalamy, aby na tę pamiątkę kościół ex voto wszystkich stanów był wystawiony i Najwyższej Opatrzności poświęcony”. W tym celu rozpisano w Warszawie konkurs architektoniczny. Jego zwycięzcą został Jakub Kubicki. Według przedłożonego przezeń projektu budowę świątyni rozpoczęto w Ogrodzie Botanicznym, a kamień węgielny poświęcono 3 maja 1792 r. w obecności króla i senatu. Rozbiory przeszkodziły w realizacji tej budowy. Dopiero po odzyskaniu niepodległości sejm uchwalił 17 marca 1921 r. ustawę o wypełnieniu uchwały Sejmu Czteroletniego. Ponownie rozpisano konkurs, którego rozstrzygnięcie nastąpiło 1 maja 1930 r. Trzy równorzędne pierwsze nagrody otrzymali: Bohdan Pniewski, Zdzisław Mączyński, Jan Koszczyc-Witkiewicz. Według jurorów, żaden z projektów nie nadawał się do realizacji. Komisja sejmowa zorganizowała więc w roku 1931 konkurs zamknięty, w którym pierwszą nagrodę otrzymał Bohdan Pniewski. Świątynia jego projektu miała stanąć najpierw na Pradze, później na Placu Mokotowskim. Budowę miano rozpocząć w roku 1940, a zakończyć w 1944. Wojna światowa przeszkodziła urzeczywistnieniu i tej kolejnej uchwały polskiego Sejmu. Nie zrealizowana idea spełnienia owych ślubów Sejmu Czteroletniego powróciła ponownie w okresie stanu wojennego po 1981 r., gdy zorganizowano konkurs na zagospodarowanie terenu przy zbiegu ulic Puławskiej, Waryńskiego, Goworka i Rakowickiej w Warszawie. Spośród 32 nadesłanych projektów zespół architektów krakowskich z Władysławem Bryzkiem na czele zaprojektował, w ramach nowego kompleksu, wzniesienie kościoła Opatrzności Bożej, który byłby dominantą architektoniczną przyszłej zabudowy. Praca ta otrzymała wyróżnienie, ale ponieważ był to tylko konkurs studyjny nie mogło dojść do jego realizacji. Chociaż nie udało się zrealizować kościoła-pomnika Konstytucji w stolicy, wystawiono — dziwnym zrządzeniem Opatrzności — kilka na prowincji. Pierwszym kościołem Opatrzności Bożej, wystawionym w 1791 r., jest kościół w Felsztynie na Podolu. Drugim, którego budowę rozpoczęto również w 1791 r., jest kościół w Petrykozach, ufundowany przez Stanisława Małachowskiego — marszałka Sejmu Czteroletniego. Uchodzi za pomnik Konstytucji 3 Maja, chociaż nie nosi wezwania Opatrzności Bożej, lecz św. Doroty. Kolejnym kościołem, mającym poniekąd charakter pomnika Konstytucji 3 Maja, jest świątynia w Mokobodach. Twórcą tego kościoła pw. św. Jadwigi był Jakub Kubicki, który nawiązał tu do swojego niezrealizowanego projektu warszawskiego. Kościołem-pomnikiem 100. rocznicy Konstytucji 3 Maja jest kościół w Limanowej, obecnie już bazylika pw. MB Bolesnej. Pod względem artystycznym jest to dzieło wybitne. Zrealizowano je w wyniku konkursu, którego laureatem w roku 1909 został Zdzisław Mączyński z Warszawy. Według jego projektu — zmodyfikowanego pod wpływem prac konkursowych — kościół wystawiono w latach 1911—1918. Wszystkie wymienione pomniki-kościoły, które upamiętniają Konstytucję 3 Maja, są dowodem, jak w najbardziej dramatycznych momentach naszej historii losy Ojczyzny splatały się z losami Kościoła.
Druga wiosna Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego (1880-1939)
Piech, Stanisław (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1994)
Dziesięcioletni owoc autentycznej interpretacji współczesnego prawa kościelnego
Dudziak, Jan (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1994)
Freedom vs. Responsibility. Hegel, Rosenzweig, Lévinas: Philosophies of the Times of Crisis
Gadacz, Tadeusz (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1994)
Przedmiotem artykułu jest problem intersubiektywności w filozofii Hegla oraz jego krytyka w filozofii Rosenzweiga i Lévinasa. Każda z tych filozofii zrodziła się jako odpowiedź na kryzys swego czasu. Hegel kończył swe główne dzieło „Fenomenologią ducha” podczas bitwy o Jenę. Rosenzweig swoją „Gwiazdą Zbawienia” pisał na kartkach frontowej korespondencji jako żołnierz I wojny światowej. Filozofia Lévinasa zrodziła się jako odpowiedź na kryzys człowieczeństwa totalitaryzmu faszystowskiego i komunistycznego. Katastrofy historycznej rzeczywistości ujawniają jednocześnie kryzys ludzkiego stosunku do tej rzeczywistości. Każdy z wymienionych myślicieli potraktował swą filozofię jako odpowiedź na tak pojęty kryzys. Upadek Rewolucji Francuskiej i polityczna działalność Napoleona skłoniły Hegla do postawienia pytania o miejsce ducha i kierunek jego rozwoju: „Skąd duch przybywa (...) i dokąd zmierza”? W odpowiedzi na kryzys Hegel buduje swój racjonalny, absolutny system, w którym intersubiektywność oparta jest na wolności ducha. Kolejne historyczne wstrząsy ukazały jednak niewystarczalność Heglowskiego systemu. Rosenzweig i Lévinas czuli się zobowiązani poddać radykalnej krytyce Heglowską koncepcję wolności. Rosenzweig uczynił to w imię miłości, a Lévinas postawił wolność ducha pod sądem odpowiedzialności za innego. Tak też tworzą własne koncepcje intersubiektywności. Dla Rosenzweiga relacje międzyludzkie spełniają się w miłości, dla Lévinasa w odpowiedzialności za innego, aż po substytucję. Filozofię Hegla, Rosenzweiga i Lévinasa łączy więc nie tylko kryzys i próba przezwyciężenia go. Między filozofią Hegla a filozofią Lévinasa, właśnie wskutek historycznych kryzysów, dokonuje się przejście od świadomości wolności do świadomości odpowiedzialności. Artykuł usiłuje zrekonstruować to przejście i poddać krytycznej ocenie argumentację. Rosenzweig i Lévinas w obliczu kolejnego kryzysu historycznego (I i II wojna światowa) proponują taką koncepcję intersubiektywności, która jest transcendentna wobec historii i państwa. Tymczasem człowiek, pomimo kryzysów, jakich doświadcza, pozostaje w relacji do innych w ramach życia społecznego i politycznego. Zbyt metafizyczna filozofia intersubiektywności u Rosenzweiga i Lévinasa wymaga krytycznej refleksji.
Genisa — verborgenes Erbe. Die Kairoer Genisa und die Genisot der neuzeitlichen Synagogen
Chmiel, Jerzy (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1994)
Geniza to miejsce w synagodze (często komórka na poddaszu), gdzie przechowuje się zużyte teksty aż do ich zbutwienia. Chodzi o teksty tzw. szemot, czyli takie, w których występują imiona Boga, aby ustrzec je przed profanacją. Co pewien czas opróżnia się schowek, grzebiąc resztki na cmentarzu. Pod koniec XIX w. stało się słynne odkrycie w genizie synagogi w starym Kairze (stąd nazwa: geniza kairska). Znaleziono tam, przy okazji remontu, ok. 200 tysięcy tekstów, w całości i we fragmentach, z okresu od IX do XVII w. Były to pisma religijne i świeckie rozmaitego gatunku. Szczególne znaczenie miało odkrycie hebrajskiej wersji Księgi Syracha i tzw. Dokumentu Damasceńskiego, którego inny egzemplarz znaleziono później w Qumran. Znaczenie genizy kairskiej jest ogromne dla historii kultury żydowskiej, a szczególnie historii przekazu Biblii hebrajskiej oraz jej interpretacji. W zachowanych od zniszczenia genizach nowożytnych synagog można również znaleźć interesujące dokumenty. Okazało się to na przykładzie południowoniemieckich synagog wiejskich, gdzie odnaleziono na poddaszach wartościowe świadectwa historii Żydów niemieckich i ich pobożności. Autor uważa, że badanie pozostałych resztek z geniz może mieć duże znaczenie dla historii Żydów w Polsce, a także dla interpretacji tekstu Biblii i religijnych pism judaistycznych.
Heidegger a problem istoty metafizyki
Rożdżeński, Roman (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1994)
The aim of the analyses in this article is to show the fundamental principles of Heidegger’s understanding of the essence of every possible metaphysics. Apart from the principles it shares with the classical conception of metaphysics, Heidegger’s metaphysics has two other specific principles. The first states that every thing-that-is (Seiende) becomes accessible as such only in the light of being. The second assumes that being itself is originally accessible only in the shape of nonentity. His two assumptions appear to be rooted in the metaphorical idea of being as light. This is a very suggestive idea. On careful examination, however, it turns out to be wrong and deceptive. Hence the real value of Heidegger’s conception of the essence of every possible metaphysics appears to be open to question.
II Polski Synod Plenarny w archidiecezji krakowskiej
Szkodoń, Jan (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1994)
The Second Plenary Polish Synod was inaugurated by Pope John Paul II during his fourth pilgrimage to Poland in 1991. The formation of lay Catholics for apostolic work is the goal of the Synod. The changes which have taken place in Poland are the grace of God and need to be implemented to their fullness. This Plenary Synod is based on the Cracow Synod of 1972—1979. A two-year Study of the Lay Apostolate was organized in the Archdiocese of Cracow during the Plenary Synod. The persons involved in the Synod have a recollection day each month. The Archdiocese prepares monthly materials for the Synodal Committees to work on. In this diocese committees number about 300. The Synod is a great challenge for the Church in Poland. As John Paul II said, „It is a great and providential work”.
Jakiej filozofii — filozofii Boga — potrzebujemy?
Jaworski, Marian (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1994)
Kompetencje Papieskiej Rady do spraw Interpretacji Tekstów Prawnych
Krukowski, Józef (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1994)
Kontakty naukowe z Wydziałem Teologicznym Uniwersytetu im. Jana Gutenberga w Moguncji
Wojciechowski, Tadeusz (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1994)
Krakowska kapituła katedralna wobec sprawy pomnika papieża Piusa IX
Urban, Jacek (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1994)
L’errore di diritto nel consenso matrimoniale e la sua autonomia giuridica
Stankiewicz, Antoni (Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, 1994)
Pierwsza część rozważań dotyczy autonomii kwalifikacyjnej legalnej i nieskuteczności prawnej błędu w prawie w kodeksie Piusa i Benedykta. Według teorii ludzkiego poznania możliwość błędu jest składową ludzkich uwarunkowań. Istnieje więc konieczność ochrony zarówno samego błądzącego, jak i innych podmiotów przed skutkami prawnymi aktów dokonanych w błędzie. Ogólny podział błędu jest następujący: błąd przeszkody (l’erro re ostativo), powodujący nieważność aktu woli i błąd motywu (l’erro re vizio) dający możliwość unieważnienia aktu woli. Na temat błędu w akcie zawarcia małżeństwa wypowiadały się kanony 1082 i 1084 kodeksu z 1917 roku, nie uwzględniając wyraźnie przytoczonego rozróżnienia. Dyskusje prawników w okresie obowiązywalności wspomnianego kodeksu, w których kard. Gasparri odegrał znaczącą rolę, doprowadziły do wypracowania pojęcia błędu w prawie. Jednak skutki prawne nie były przypisywane błędowi, lecz warunkowi przeciwnemu małżeństwu, albo pozytywnemu aktowi woli wykluczającemu jedną z istotnych przymiotów małżeństwa. Druga część artykułu dotyczy autonomii i skutków błędu determinującego wolę według kan. 1099 nowego kodeksu. Jest dyskutowane pytanie, czy wspomniany kanon upoważnia do przyjęcia błędu determinującego wolę jako sytuacji posiadającej własną skuteczność prawną. Opisane w kan. 1101 okoliczności każą jednak podkreślić nieskuteczność prawną właściwą błędowi determinującemu wolę. Należy jednak zauważyć, że błąd determinujący wolę ma swą doniosłość i autonomię. Klauzula „dummodo non determinet voluntatem” z kan. 1099 może więc być interpretowana jako potwierdzenie autonomii prawnej omawianego błędu. Wreszcie trzeba stwierdzić, że czynnik wolitywny odgrywa znaczącą rolę w błędzie determinującym wolę.

Przeglądaj

Przeglądaj Analecta Cracoviensia, 1994, T. 26 wg Tytuł