Studia Oecumenica, 2024, T. 24

Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/34702

Przeglądaj

Teraz wyświetlane 1 - 20 z 26

Chrystus tu i teraz. Charakterystyka chrystologii protestanckiej i postulaty dla chrystologii katolickiej w ujęciu Alfonsa Nossola
Lorek, Piotr (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
Praca stawia sobie za zadanie przybliżenie refleksji chrystologicznej Alfonsa Nossola (ur. w 1932 r.). Znany z zasług na rzecz ekumenizmu duchowny Kościoła rzymskokatolickiego podjął się w swojej pracy naukowej zadania systematyzacji myśli ewangelickiej. Chcąc przybliżyć niektóre wyniki jego aktywności akademickiej, powołujemy się na wybrane jego prace. Nossol opracowuje teologicznie myśl protestancką, wyszczególniając pięć formalnych i pięć materialnych składowych nauki reformacyjnej. W ten sposób wskazuje na chrystologię jako węzłowy punkt myśli reformacyjnej. Nossol podejmuje się także uchwycenia specyfiki samej chrystologii protestanckiej, wydobywając jej sześć charakterystycznych cech. Wreszcie, dostrzegając obecny kryzys chrystologii i inspirując się osiągnięciami chrystologii protestanckiej, wysuwa postulaty pod opracowanie integralnej chrystologii katolickiej. Jej celem jest zachowanie ortodoksji i uwzględnienie współczesnych badań naukowych. W końcu Nossol stawia fundamentalne pytanie o to, kim jest dzisiaj Jezus Chrystus. To pytanie o „tu i teraz” Chrystusa wciąż pozostaje aktualne. Wymaga wysiłku ekumenicznego, który nie tylko uwzględni Sitz im Leben Jezusa, ale także usytuowanie samego teologa podejmującego się refleksji chrystologicznej.
Counter-culture of Compassion: The Early Christian View of Roman Games and the Possibilities of its Application in the Contemporary Relationship of Church and Society
Sedlák, Filip (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
Christian martyrdom can be seen as an expression of the counter-cultural reality of the Church, her conflicting tension between the world and the coming kingdom of Heaven. In this context, it is also a problematic concept that, in many cases, leads to violence and avoids the possibility of dialogue; however, it inseparably belongs to the heart of Christianity. Because of that, we should think about it in new and fruitful ways. This paper tries to think specifically about early Christian martyrdom in the context of a victim perspective and critique of the Roman gladiatorial games, concentrating on the element of compassion, which was unexpected in the Roman empire of the first centuries after Christ. That perspective of compassion is something that we can grasp, like the substantial essence of early Christian martyrdom, and which is also meaningful for our time and situation of mainly Church-society relations. This is shown with peak Christian game critique – Tertullian’s On Games, and examples of the three oldest martyrdoms – Martyrdom of Polycarp, Martyrs of Lyon and Vienne, and Passion of Perpetua and Felicity. We can use that found compassion in new situations where we, at the moment, like the Romans, do not see a need or reason for it.
Ecumenical formation program. A proposal of the Roman Catholic Church in the context of the assumptions of the Second Vatican Council and post-conciliar documents
Glaeser, Zygfryd (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
The Second Vatican Council ushered in a profound breakthrough in the Roman Catholic Church’s thinking about the Church and the implementation of its mission in the world. It made ecumenism one of the fundamental paradigms of evangelization, and considered permanent ecumenical formation an essential commitment of all churches. The Council’s Decree on Ecumenism Unitatis redintegratio gives ecumenical formation a proper ethical framework: It demands an effective renunciation of the logic of subjugating others in favour of the logic of respect and fraternity. Thus, a program of ecumenical formation has been implemented. It covered all forms of Church teaching and life. Its fundamental goals are: breaking down negative stereotypes in mutual references between Christians and Churches, discovering what is common to different Christianities, seeking opportunities to overcome all that divides them, and above all, forming positive sensitivity in mutual relations. The program for the ecumenical formation of the Roman Catholic Church outlined in the Second Vatican Council’s Decree on Ecumenism is constantly updated in post-conciliar documents. This paper will present its basic assumptions and pastoral references at various levels of church activity.
Godfrey Goodman and George Hakewill on the decay of the world
Drozdek, Adam (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
The end of the sixteenth and the beginning of the seventeenth century was marked by theological discussions concerning the decay of the world. Godfrey Goodman, in “The fall of man,” presented an extensive argument in favor of inherent corruptibility of the world that gradually heads to its destruction and George Hakewill countered with a book-length rebuttal of this view. The views of these two clergymen, both of whom attempt to support the common opinion that the world was created to express the glory of God, are presented in this article.
Hermeneutyka liturgii: nowy dyskurs teologii i pułap istnienia
Michalczuk, Witali (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
Artykuł jest poświęcony myśli teologicznej ks. Jerzego Klingera, która wynika z doświadczenia liturgicznego. Liturgia jest wyjściową intuicją tego wielkiego prawosławnego teologa. W ramach liturgii nie tylko mistyka Eucharystii, ale i sama formuła sztuki staje się paradygmatem myślenia teologicznego. Realizm liturgiczny jako formuła ontologiczna Eucharystii i poetyki sztuki w liturgii określa w myśli ks. Klingera wizję Kościoła i dróg jedności podzielonego chrześcijaństwa. Liturgiczna intuicja zostaje przełożona na doświadczenie poezji, która dla tego teologa-poety była nieodmiennie nowym sposobem istnienia i rozumienia.
Historyczność i „ponadhistoryczność” krzyża i zmartwychwstania w refleksji ks. Jerzego Klingera: od Maksyma Wyznawcy do Rudolfa Bultmanna i z powrotem
Kosmulska, Bogna (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
Celem artykułu jest, po pierwsze, przypomnienie inspirującej pracy Doktryna krzyża i zmartwychwstania według Rudolfa Bultmanna w konfrontacji z teologią Kościoła prawosławnego ks. Jerzego Klingera oraz analiza sposobu, w jaki ten wybitny prawosławny teolog dokonał w nim jednej z nieoczywistych odsłon „istoty prawosławia”. Bultmann, teolog luterański, pod piórem Klingera okazuje się intuicyjnie rozumieć coś, co być może zostało w tradycji prawosławnej nie dość uwypuklone, mimo że było w niej stale obecne. Tą rzeczą, zdaniem ks. Jerzego, jest egzystencjalna perspektywa wiary jako przede wszystkim indywidualnego doświadczenia, przynajmniej do pewnego stopnia niezależnego od historycznie przyjętego obrazu świata (w tym jego opisu metafizycznego). Poza tą rekonstrukcją praca niniejsza uzupełnia te rozważania o inspiracje płynące z lektury Maksyma Wyznawcy w ujęciu Dumitru Stăniloae, rumuńskiego teologa, kongenialnego względem Klingera. Zestawienie dwóch modeli soteriologii – egzystencjalnego (Bultmannowskiego) oraz kosmicznego (Maksymowego) – pozwala na krytyczną ocenę stanowiska Bultmanna, a także, w pewnej mierze, stanowiska Klingera.
Jerzy Klinger i Jerzy Nowosielski: myśli o liturgii
Hajduczenia, Łukasz (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
Artykuł jest rozważaniem na temat wybranych myśli ks. Jerzego Klingera dotyczących liturgii prawosławnej. Myśli te są jednocześnie obecne w wielu wypowiedziach Jerzego Nowosielskiego. Wspólne intuicje obu przyjaciół stanowią podstawę do refleksji teologicznej, prowadzącej do wniosków krystalizujących takie pojęcia, jak: teologia prawosławna, liturgia, praktyka liturgiczna czy piękno. Wzajemne uzupełnienie się słynnych malarza i teologa w rezultacie jest decydujące o jakości ich twórczości. Jerzy Nowosielski dzięki temu konstruuje niezwykle interesujący dyskurs dotyczący swojej sztuki, natomiast ks. Jerzy Klinger tworzy teologię odważną, w której staje się artystą dalekim od teoretyzowania.
Katolicka teologia moralna wobec wyzwań sekularyzacji i sekularyzmu. Próba odpowiedzi na kanwie badań Joachima Piegsy MSF (1930–2015)
Podzielny, Janusz (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
Sekularyzacja, która często przeradza się w sekularyzm, oddalając się tym samym od pozytywnej koncepcji świeckości, wystawia na trudną próbę życie współczesnych chrześcijan, szczególnie na Zachodzie. Konkretne postulaty, które mają na celu przeciwstawienie się tym negatywnym trendom, proponuje katolicka teologia moralna. Tu temat sekularyzacji i sekularyzmu wybrzmiewa głównie jako zagrożenie dla teologalnej cnoty wiary oraz cnoty religijności. W niniejszym artykule, po doprecyzowaniu pojęć sekularyzacji i sekularyzmu oraz krótkim omówieniu aktualnego zasięgu tych zjawisk (zwłaszcza w Polsce), zostaną zaprezentowane konkretne postulaty teologicznomoralne autorstwa Joachima Piegsy MSF (1930–2015). Mogą być one pomocne dziś w przezwyciężeniu lub ograniczeniu procesów sekularyzacyjnych. Chodzi przede wszystkim o powrót do Dekalogu, prawdy oraz świadectwa chrześcijańskiego życia.
Katolickie wychowanie religijne w kontekście aktualnych przemian społeczno-religijnych w Polsce
Kostorz, Jerzy (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
W artykule podjęto problem katolickiego wychowania religijnego w kontekście aktualnych przemian społeczno-religijnych. Można je zaobserwować w zmianie mentalności dzieci, młodzieży i dorosłych, galopującej sekularyzacji w Polsce, w organizacji lekcji religii oraz w jakości zaangażowania katechetycznego rodziny, szkoły, parafii. W odpowiedzi na przemiany społeczno-religijne sformułowano propozycje odnowy środowisk wychowawczych i zmiany koncepcji lekcji religii w szkole. Postulowano opracowanie nowej podstawy programowej lekcji religii oraz podejmowanie nowych, wykorzystujących cyfrowe przestrzenie, działań ewangelizacyjnych, katechetycznych i duszpasterskich w rodzinie, szkole i parafii. Za ważną uznano współpracę środowisk wychowawczych, która, podobnie jak podstawa programowa i program nauczania religii w szkole, wymaga odnowy. Akcent przy tym położyć należy na autentyczną komunikację i współdziałanie rodziców, wychowawców, katechetów i duszpasterzy.
Koncepcja objawienia w teologii Konrada Rudnickiego
Wolsza, Kazimierz Marek (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
Konrad Rudnicki (1926–2013) był profesorem astronomii na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz duchownym Starokatolickiego Kościoła Mariawitów (od 1959). W swych pismach starannie oddzielał astronomię od teologii, natomiast w życiu harmonijnie je łączył. W pracach teologicznych zajmował się m.in. problematyką objawienia Bożego (objawienia biblijnego oraz objawień prywatnych). Opracował nowe wydanie pism założycielki mariawityzmu, Marii Franciszki Kozłowskiej (wydanie krakowskie: 1995). Rudnicki odróżniał trzy typy objawień: zmysłowe, inspiracyjne i umysłowe. Objawienia umysłowe są najbardziej wiarygodne. Do tej kategorii zaliczał objawienia Marii Franciszki Kozłowskiej. Zdaniem Rudnickiego każdy akt objawienia miał miejsce w konkretnym czasie, miejscu i okolicznościach. Objawienie Boże realizuje się w historii powszechnej i partykularnej. Koncepcję objawienia Rudnickiego można zaliczyć do nurtu historiozbawczego.
Krwią radosnego serca pisane. O poezji ks. Jerzego Klingera
Janocha, Michał (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
Jerzy Klinger (1918–1976), wybitny polski teolog prawosławny, był także ciekawym poetą. W ostatnim, czwartym tomie jego Dzieł zebranych, opracowanych przez ks. Henryka Paprockiego (Kraków: Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów 2023), znalazły się polskie i rosyjskie wiersze ks. Jerzego Klingera. Wiersze polskie zostały wydane po raz pierwszy niemal pół wieku po śmierci autora, co w historii współczesnej poezji polskiej pozostaje zjawiskiem bezprecedensowym. Niniejszy artykuł podejmuje wstępną próbę odnalezienia w nich wątków autobiografii duchowej i intelektualnej. Kolejne części artykułu przywołują wybrane obszary, tematy i źródła jego poetyckiej twórczości: dzieciństwo, milczenie, romantyzm i klasyczność, podróże.
La sensibilité oecuménique de Jerzy Klinger
Rabiej, Stanisław (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
Niniejszy tekst był osnową wystąpienia podczas międzynarodowej konferencji: „Jerzy Klinger – geniusz ortodoksji”, poświęconej jednemu z najbardziej aktywnych i wszechstronnych prawosławnych teologów i ekumenistów drugiej połowy XX w. Analiza pism i aktywności ekumenicznej J. Klingera potwierdza, że wraz z upływem czasu wiele idei i problemów pozostają aktualne i inspirują do dalszych badań. W swoich wystąpieniach Klinger odsłaniał często, jak w stosunku do ekumenizmu świadomość prawosławna jest jak gdyby rozszczepiona (równocześni entuzjaści i zagorzali przeciwnicy ruchu). Zauważył, że dwie fazy, które w świadomości katolickiej w stosunku do ekumenizmu realizowały się kolejno, w rzeczywistości prawosławnej realizują się równocześnie, nakładając się na siebie. Jako aktywny uczestnik ruchu ekumenicznego podkreślał, że świadomość prawosławna najbardziej ceni samo dążenie do jedności, które nie może być niczym innym, jak głosem Ducha Świętego. Proponował, aby zamiast „katolickości” Kościoła pojawiło się nowe pojęcie: „katolickość świata”. Tak skonstruowane pojęcie stałoby się synonimem chrześcijańskiego uniwersalizmu.
Między patriarchatem a autokefalią
Moskałyk, Jarosław (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Moskiewskiego przeżywa obecnie największy kryzys od początku swojej ponad 30-letniej działalności na Ukrainie. Jest to niewątpliwie wynik rozpętanej przez Federację Rosyjską wojny w lutym 2022 r., ale także głębokich więzi łączących tę organizację religijną z ośrodkiem władzy duchowej w Moskwie. Oba te czynniki powodują jego ogromną destabilizację wewnętrzną i obniżenie autorytetu moralnego w społeczeństwie. Dodatkowo na utratę wiarygodności przez wskazany podmiot istotny wpływ ma podział w strukturach hierarchicznej władzy oraz stosowanie półśrodków w zakresie własnej autonomii. Brak jasnego i spójnego stanowiska w sprawie postawy zwierzchnika Patriarchatu Moskiewskiego Cyryla i tej Cerkwi wobec rosyjskiej agresji na Ukrainę odbija się wciąż negatywnym echem. Cała ta sytuacja ma niezwykle negatywny wpływ na bieżącą działalność podporządkowanego Moskwie ukraińskiego prawosławia i prowadzi do jego nieuchronnego podziału. Problem relacyjności wewnątrz tejże wspólnoty oraz perspektywa autonomii w ramach tradycji kijowskiej będzie przedmiotem poniższej analizy i konkluzji.
Minorías étnicas religiosas en la Europa de las naciones (II)
Fernández Rodríguez, José Manuel (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
In this second part, we focus on the question of the right to exist of religious minorities and the protection provided by European and international law, taking into account the implications of the new migratory flows caused by certain transitory or circumstantial factors (economic crises, wars or religious or ethnic persecution), which bring with them a multi-religious, multi-ethnic and multicultural mix in which they have to learn to live together, wherever they settle on a temporary or permanent basis. We conclude with a series of hints on the problems and challenges posed by a multiculturalism that is not fully integrated into the values and way of life of modern Europe and its repercussions on the future model of European coexistence.
Norman Doe (red.), Church Laws and Ecumenism: A New Path for Christian Unity, London – New York: Routledge 2021, XVI+305 s., ISBN 9781003084273
Nowosad, Sławomir (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
Peter H. Sedgwick, The Development of Anglican Moral Theology, 1680–1950, Leiden – Boston: Brill 2024, IX+452 s., ISBN 9789004688087
Nowosad, Sławomir (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
Religious education in the Czech Republic in the context of contemporary socio-cultural changes
Kuźniar, Mariusz G. (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
The article analyses the role of religious education in the Czech Republic within the context of contemporary socio-cultural changes, particularly the increasing secularisation and shifting societal attitudes towards religion. To better understand the complexity of these processes and their key stages in shaping Czech society, a historical and cultural perspective is employed. The end of communism in 1989 brought about significant economic and political changes, including the introduction of a democratic system and a free-market economy. This transition, combined with the opening up to Western civilisation, accelerated the secularisation of society. This shift is particularsly evident in societal values and attitudes towards the family, religion, and the authority of various state institutions, including the Church. The article aims to highlight the complexity of the processes that have profoundly influenced the extent and dynamics of secularisation. Furthermore, it examines how contemporary religious education – both in schools and through parish catechesis – reflects the attitudes of Czech society, where Christianity holds a marginal social role.
Społeczeństwo strachu a warunki dialogu
Kampka, Franciszek (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
W artykule omówiono nowe uwarunkowania społeczne dialogu międzyreligijnego. Przyjęcie perspektywy socjologicznej i odwołanie do koncepcji społeczeństwa ryzyka i polityki strachu pokazało, że różnorodność religijna bywa dziś traktowana jako potencjalne zagrożenie. Następnie omówiono nowy kontekst społeczny, w jakim funkcjonuje dziś religia. Przedstawiono też różne sposoby rozumienia i praktykowania dialogu między wyznawcami różnych religii i możliwe skutki takiego dialogu, ze szczególnym uwzględnieniem perspektywy państw europejskich.
Społeczności ewangelikalne w Polsce wschodniej do roku 1939. Postulat badawczy
Pełczyński, Grzegorz (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
Wschodnie tereny Polski były szczególnie zróżnicowane pod względem religijnym. Żyli tam katolicy, prawosławni i wyznawcy judaizmu. Mniejsze grupy wyznaniowe składały się także z przedstawicieli różnych wyznań protestanckich. W artykule przedstawiono protestantów ewangelikalnych: baptystów, ewangelicznych chrześcijan, metodystów i zielonoświątkowców. Ich niewielkie społeczności pojawiły się we wschodniej Polsce pod zaborem rosyjskim już pod koniec XIX w., a niektóre po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. Ewangeliczni chrześcijanie lub zielonoświątkowcy byli wcześniej wyznawcami prawosławia, które w carskiej Rosji było wyznaniem państwowym, podczas gdy w Polsce stanowiło jedynie mniejszość religijną. W dwudziestoleciu międzywojennym w Polsce mniejszości ewangeliczne liczyły 50 000 wyznawców, z czego nawet dwie trzecie znajdowały się na ziemiach wschodnich. Cieszyli się względną tolerancją religijną ze strony władz polskich do 1939 r., kiedy to Związek Radziecki zajął Polskę.
Szczególne cechy teologii ks. Jerzego Klingera
Paprocki, Henryk (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
Artykuł omawia poglądy ks. prof. Jerzego Klingera (1917–1976), najwybitniejszego polskiego teologa prawosławnego, zwłaszcza jego wizję epiklezy, ekumenizmu i cech szczególnych tej teologii, jak apofatyzm, rola eklezjologii, Eucharystii oraz ekumenizm rozumiany jako budowanie mostów do innych wyznań. Zwrócono także uwagę na rolę Tradycji w dialogu z nowoczesnością, w tym na doświadczenie poezji i sztuki.

Przeglądaj

Przeglądaj Studia Oecumenica, 2024, T. 24 wg Tytuł