Studia Oecumenica, 2024, T. 24

Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/34702

Przeglądaj

Teraz wyświetlane 1 - 20 z 26

Koncepcja objawienia w teologii Konrada Rudnickiego
Wolsza, Kazimierz Marek (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
Konrad Rudnicki (1926–2013) był profesorem astronomii na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz duchownym Starokatolickiego Kościoła Mariawitów (od 1959). W swych pismach starannie oddzielał astronomię od teologii, natomiast w życiu harmonijnie je łączył. W pracach teologicznych zajmował się m.in. problematyką objawienia Bożego (objawienia biblijnego oraz objawień prywatnych). Opracował nowe wydanie pism założycielki mariawityzmu, Marii Franciszki Kozłowskiej (wydanie krakowskie: 1995). Rudnicki odróżniał trzy typy objawień: zmysłowe, inspiracyjne i umysłowe. Objawienia umysłowe są najbardziej wiarygodne. Do tej kategorii zaliczał objawienia Marii Franciszki Kozłowskiej. Zdaniem Rudnickiego każdy akt objawienia miał miejsce w konkretnym czasie, miejscu i okolicznościach. Objawienie Boże realizuje się w historii powszechnej i partykularnej. Koncepcję objawienia Rudnickiego można zaliczyć do nurtu historiozbawczego.
The Church in the Czech Religiously Indifferent Society: An Ecclesiological Perspective
Vogel, Jiří (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
The paper presents the situation of Churches in the Czech Republic and analyses the changes in the self-conception of the Czechoslovak Hussite Church in the context of a secularised society characterised by a high degree of religious indifference. The changes of this Church in the past century faithfully reflect the spiritual climate of the Czech religious scene. The aim of the paper is to show and concretise, using the example of three ecclesiologies of this Church (the ecclesiology of associations and their activities, the ecclesiology of fellowship, and the postmodern ecclesiology of the spiritual centre), how Christian communities can adapt to a religiously indifferent society, what obstacles they may face, and what one-sidedness they resort to.
The Czechoslovak Hussite Church in Social and Political Reality
Veverková, Kamila (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
The Czechoslovak Hussite Church was founded in 1920 as a fulfillment of the efforts of the reformist efforts of the Czech Catholic clergy. Its establishment was one of the consequences of the emergence of the independent Czechoslovak state in 1918. In addition to its missionary work, it was involved in various other activities that were in demand in the new state: social work, cultural work, publishing and educational activities, and last but not least work with children and young people. Through her charity work, the church made it clear that the Gospel must not only be proclaimed but also put into practice in life. Social unions were established, health stations, and day-care services. It also educated the younger generation, free citizens, and Christians for a democratic state. The church had its own children’s home. In the sense of active and socially engaged Christianity, it also acted internationally in participating in the pre-war efforts that led to the founding of the World Council of Churches (Oxford Conference 1937). Distinctive personalities were the biblical scholar professor František Kovář and sociologist František M. Hník. During the German occupation (1939–1945) its public service was outstanding, secretly organizing aid to Jews and all the persecuted. The brief period of democratic development after the war was replaced by a post Communist coup in 1948 by a dictatorship. The Church was forced to collaborate as state church laws in 1949 deprived it of the opportunity to operate in the public sphere (youth education, social work, publishing) and subjected it (and all other churches) to harsh economic and ideological control. The church survived the period 1948–1989 with considerable losses. Gradually, today it is restoring social work, and is also working in the army, hospitals, and prisons. It prepares workers professionally (far from being only clerics) at the Hussite Theological Faculty of Charles University, where in addition to theology, a number of other disciplines are taught such as social and charity work and pedagogy.
Counter-culture of Compassion: The Early Christian View of Roman Games and the Possibilities of its Application in the Contemporary Relationship of Church and Society
Sedlák, Filip (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
Christian martyrdom can be seen as an expression of the counter-cultural reality of the Church, her conflicting tension between the world and the coming kingdom of Heaven. In this context, it is also a problematic concept that, in many cases, leads to violence and avoids the possibility of dialogue; however, it inseparably belongs to the heart of Christianity. Because of that, we should think about it in new and fruitful ways. This paper tries to think specifically about early Christian martyrdom in the context of a victim perspective and critique of the Roman gladiatorial games, concentrating on the element of compassion, which was unexpected in the Roman empire of the first centuries after Christ. That perspective of compassion is something that we can grasp, like the substantial essence of early Christian martyrdom, and which is also meaningful for our time and situation of mainly Church-society relations. This is shown with peak Christian game critique – Tertullian’s On Games, and examples of the three oldest martyrdoms – Martyrdom of Polycarp, Martyrs of Lyon and Vienne, and Passion of Perpetua and Felicity. We can use that found compassion in new situations where we, at the moment, like the Romans, do not see a need or reason for it.
La sensibilité oecuménique de Jerzy Klinger
Rabiej, Stanisław (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
Niniejszy tekst był osnową wystąpienia podczas międzynarodowej konferencji: „Jerzy Klinger – geniusz ortodoksji”, poświęconej jednemu z najbardziej aktywnych i wszechstronnych prawosławnych teologów i ekumenistów drugiej połowy XX w. Analiza pism i aktywności ekumenicznej J. Klingera potwierdza, że wraz z upływem czasu wiele idei i problemów pozostają aktualne i inspirują do dalszych badań. W swoich wystąpieniach Klinger odsłaniał często, jak w stosunku do ekumenizmu świadomość prawosławna jest jak gdyby rozszczepiona (równocześni entuzjaści i zagorzali przeciwnicy ruchu). Zauważył, że dwie fazy, które w świadomości katolickiej w stosunku do ekumenizmu realizowały się kolejno, w rzeczywistości prawosławnej realizują się równocześnie, nakładając się na siebie. Jako aktywny uczestnik ruchu ekumenicznego podkreślał, że świadomość prawosławna najbardziej ceni samo dążenie do jedności, które nie może być niczym innym, jak głosem Ducha Świętego. Proponował, aby zamiast „katolickości” Kościoła pojawiło się nowe pojęcie: „katolickość świata”. Tak skonstruowane pojęcie stałoby się synonimem chrześcijańskiego uniwersalizmu.
Katolicka teologia moralna wobec wyzwań sekularyzacji i sekularyzmu. Próba odpowiedzi na kanwie badań Joachima Piegsy MSF (1930–2015)
Podzielny, Janusz (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
Sekularyzacja, która często przeradza się w sekularyzm, oddalając się tym samym od pozytywnej koncepcji świeckości, wystawia na trudną próbę życie współczesnych chrześcijan, szczególnie na Zachodzie. Konkretne postulaty, które mają na celu przeciwstawienie się tym negatywnym trendom, proponuje katolicka teologia moralna. Tu temat sekularyzacji i sekularyzmu wybrzmiewa głównie jako zagrożenie dla teologalnej cnoty wiary oraz cnoty religijności. W niniejszym artykule, po doprecyzowaniu pojęć sekularyzacji i sekularyzmu oraz krótkim omówieniu aktualnego zasięgu tych zjawisk (zwłaszcza w Polsce), zostaną zaprezentowane konkretne postulaty teologicznomoralne autorstwa Joachima Piegsy MSF (1930–2015). Mogą być one pomocne dziś w przezwyciężeniu lub ograniczeniu procesów sekularyzacyjnych. Chodzi przede wszystkim o powrót do Dekalogu, prawdy oraz świadectwa chrześcijańskiego życia.
Społeczności ewangelikalne w Polsce wschodniej do roku 1939. Postulat badawczy
Pełczyński, Grzegorz (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
Wschodnie tereny Polski były szczególnie zróżnicowane pod względem religijnym. Żyli tam katolicy, prawosławni i wyznawcy judaizmu. Mniejsze grupy wyznaniowe składały się także z przedstawicieli różnych wyznań protestanckich. W artykule przedstawiono protestantów ewangelikalnych: baptystów, ewangelicznych chrześcijan, metodystów i zielonoświątkowców. Ich niewielkie społeczności pojawiły się we wschodniej Polsce pod zaborem rosyjskim już pod koniec XIX w., a niektóre po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. Ewangeliczni chrześcijanie lub zielonoświątkowcy byli wcześniej wyznawcami prawosławia, które w carskiej Rosji było wyznaniem państwowym, podczas gdy w Polsce stanowiło jedynie mniejszość religijną. W dwudziestoleciu międzywojennym w Polsce mniejszości ewangeliczne liczyły 50 000 wyznawców, z czego nawet dwie trzecie znajdowały się na ziemiach wschodnich. Cieszyli się względną tolerancją religijną ze strony władz polskich do 1939 r., kiedy to Związek Radziecki zajął Polskę.
Szczególne cechy teologii ks. Jerzego Klingera
Paprocki, Henryk (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
Artykuł omawia poglądy ks. prof. Jerzego Klingera (1917–1976), najwybitniejszego polskiego teologa prawosławnego, zwłaszcza jego wizję epiklezy, ekumenizmu i cech szczególnych tej teologii, jak apofatyzm, rola eklezjologii, Eucharystii oraz ekumenizm rozumiany jako budowanie mostów do innych wyznań. Zwrócono także uwagę na rolę Tradycji w dialogu z nowoczesnością, w tym na doświadczenie poezji i sztuki.
Peter H. Sedgwick, The Development of Anglican Moral Theology, 1680–1950, Leiden – Boston: Brill 2024, IX+452 s., ISBN 9789004688087
Nowosad, Sławomir (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
Norman Doe (red.), Church Laws and Ecumenism: A New Path for Christian Unity, London – New York: Routledge 2021, XVI+305 s., ISBN 9781003084273
Nowosad, Sławomir (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
Między patriarchatem a autokefalią
Moskałyk, Jarosław (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Moskiewskiego przeżywa obecnie największy kryzys od początku swojej ponad 30-letniej działalności na Ukrainie. Jest to niewątpliwie wynik rozpętanej przez Federację Rosyjską wojny w lutym 2022 r., ale także głębokich więzi łączących tę organizację religijną z ośrodkiem władzy duchowej w Moskwie. Oba te czynniki powodują jego ogromną destabilizację wewnętrzną i obniżenie autorytetu moralnego w społeczeństwie. Dodatkowo na utratę wiarygodności przez wskazany podmiot istotny wpływ ma podział w strukturach hierarchicznej władzy oraz stosowanie półśrodków w zakresie własnej autonomii. Brak jasnego i spójnego stanowiska w sprawie postawy zwierzchnika Patriarchatu Moskiewskiego Cyryla i tej Cerkwi wobec rosyjskiej agresji na Ukrainę odbija się wciąż negatywnym echem. Cała ta sytuacja ma niezwykle negatywny wpływ na bieżącą działalność podporządkowanego Moskwie ukraińskiego prawosławia i prowadzi do jego nieuchronnego podziału. Problem relacyjności wewnątrz tejże wspólnoty oraz perspektywa autonomii w ramach tradycji kijowskiej będzie przedmiotem poniższej analizy i konkluzji.
Hermeneutyka liturgii: nowy dyskurs teologii i pułap istnienia
Michalczuk, Witali (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
Artykuł jest poświęcony myśli teologicznej ks. Jerzego Klingera, która wynika z doświadczenia liturgicznego. Liturgia jest wyjściową intuicją tego wielkiego prawosławnego teologa. W ramach liturgii nie tylko mistyka Eucharystii, ale i sama formuła sztuki staje się paradygmatem myślenia teologicznego. Realizm liturgiczny jako formuła ontologiczna Eucharystii i poetyki sztuki w liturgii określa w myśli ks. Klingera wizję Kościoła i dróg jedności podzielonego chrześcijaństwa. Liturgiczna intuicja zostaje przełożona na doświadczenie poezji, która dla tego teologa-poety była nieodmiennie nowym sposobem istnienia i rozumienia.
Wieczerza Pańska w perspektywie dialogu ekumenicznego
Mateja, Erwin (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
Liturgia, a zwłaszcza Ofiara eucharystyczna była dla pierwszych chrześcijan centrum ich życia religijnego. Kolejne wieki były areną licznych sporów i kontrowersji, które dotyczyły rozumienia Eucharystii. Także nasze czasy pokazują, że niezależnie od tego, czy nazywamy ją Mszą św., liturgią eucharystyczną czy Wieczerzą Pańską, nie buduje ona ciągle tej wspólnoty, którą chrześcijanie, niezależnie od tego, do którego Kościoła należą, tworzyć powinni. W niniejszym przedłożeniu podjęta została próba pokazania, jak wiele już osiągnięto w dyskusjach ekumenicznych na interesujący nas temat, ale też, co jeszcze musi być przemyślane, by sprawowana we wspólnotach chrześcijańskich liturgia Eucharystii gromadziła przy jednym stole wszystkich wyznawców Chrystusa. Dlatego najpierw sięgamy do źródeł biblijnych, by tam szukać istoty omawianego sakramentu, następnie zostają przedstawione doktryny: katolicka, prawosławna i protestancka. W osobnym punkcie przypomniane jest miejsce Eucharystii w dialogu ekumenicznym, by w zakończeniu skoncentrować się na problemach, które są ciągle otwarte, a które trzeba rozwiązać, aby celebrujący Eucharystię chrześcijanie pamiętali, że stawia im ona zadanie budowania jedności, której idea wybrzmiała w modlitwie arcykapłańskiej Chrystusa, aby wszyscy stanowili jedno.
Chrystus tu i teraz. Charakterystyka chrystologii protestanckiej i postulaty dla chrystologii katolickiej w ujęciu Alfonsa Nossola
Lorek, Piotr (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
Praca stawia sobie za zadanie przybliżenie refleksji chrystologicznej Alfonsa Nossola (ur. w 1932 r.). Znany z zasług na rzecz ekumenizmu duchowny Kościoła rzymskokatolickiego podjął się w swojej pracy naukowej zadania systematyzacji myśli ewangelickiej. Chcąc przybliżyć niektóre wyniki jego aktywności akademickiej, powołujemy się na wybrane jego prace. Nossol opracowuje teologicznie myśl protestancką, wyszczególniając pięć formalnych i pięć materialnych składowych nauki reformacyjnej. W ten sposób wskazuje na chrystologię jako węzłowy punkt myśli reformacyjnej. Nossol podejmuje się także uchwycenia specyfiki samej chrystologii protestanckiej, wydobywając jej sześć charakterystycznych cech. Wreszcie, dostrzegając obecny kryzys chrystologii i inspirując się osiągnięciami chrystologii protestanckiej, wysuwa postulaty pod opracowanie integralnej chrystologii katolickiej. Jej celem jest zachowanie ortodoksji i uwzględnienie współczesnych badań naukowych. W końcu Nossol stawia fundamentalne pytanie o to, kim jest dzisiaj Jezus Chrystus. To pytanie o „tu i teraz” Chrystusa wciąż pozostaje aktualne. Wymaga wysiłku ekumenicznego, który nie tylko uwzględni Sitz im Leben Jezusa, ale także usytuowanie samego teologa podejmującego się refleksji chrystologicznej.
Religious education in the Czech Republic in the context of contemporary socio-cultural changes
Kuźniar, Mariusz G. (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
The article analyses the role of religious education in the Czech Republic within the context of contemporary socio-cultural changes, particularly the increasing secularisation and shifting societal attitudes towards religion. To better understand the complexity of these processes and their key stages in shaping Czech society, a historical and cultural perspective is employed. The end of communism in 1989 brought about significant economic and political changes, including the introduction of a democratic system and a free-market economy. This transition, combined with the opening up to Western civilisation, accelerated the secularisation of society. This shift is particularsly evident in societal values and attitudes towards the family, religion, and the authority of various state institutions, including the Church. The article aims to highlight the complexity of the processes that have profoundly influenced the extent and dynamics of secularisation. Furthermore, it examines how contemporary religious education – both in schools and through parish catechesis – reflects the attitudes of Czech society, where Christianity holds a marginal social role.
The religious meaning system as a conceptual construct of interdenominational approach: A psychological analysis
Krok (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
The concept of religiosity as a system of meanings represents an interesting attempt to study the phenomenon of religion from the perspective of cognitive psychology, which considers the way in which individuals think and perceive reality. The religious meaning system can be conceptualised as an idiosyncratic system of beliefs concerning oneself, others, and relationships with the world, the essential feature of which is an inherent connection to the sacred sphere. Careful structural and functional analysis of the religious meaning system leads to the conclusion that it offers significant potential for application in interdenominational research within various Christian denominations. Justifications for this include the presence of the concept of a personal God, an inclusive nature in terms of doctrines and principles of faith, the absence of specific reference to particular cultural or historical traditions, and a holistic, global perspective on religious practices. The validity of using the religious meaning system in interdenominational research is confirmed by empirical research results, which have been conducted not only among Catholic groups, but also among Protestant denominations. This confirms that religiosity, expressed through the prism of the system of meanings, has a broader scope of application, unrestricted to any single Christian denomination. In practical terms, the concept of the religious meaning system and the questionnaire based on it provide methods for the empirical measurement of the psychological determinants of religious beliefs and convictions across different denominations. Furthermore, they offer the possibility of utilizing the meaning system to assess the structure and function of religiosity within religious groups, as well as to understand the psychological consequences of religion for well-being and mental health.
Katolickie wychowanie religijne w kontekście aktualnych przemian społeczno-religijnych w Polsce
Kostorz, Jerzy (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
W artykule podjęto problem katolickiego wychowania religijnego w kontekście aktualnych przemian społeczno-religijnych. Można je zaobserwować w zmianie mentalności dzieci, młodzieży i dorosłych, galopującej sekularyzacji w Polsce, w organizacji lekcji religii oraz w jakości zaangażowania katechetycznego rodziny, szkoły, parafii. W odpowiedzi na przemiany społeczno-religijne sformułowano propozycje odnowy środowisk wychowawczych i zmiany koncepcji lekcji religii w szkole. Postulowano opracowanie nowej podstawy programowej lekcji religii oraz podejmowanie nowych, wykorzystujących cyfrowe przestrzenie, działań ewangelizacyjnych, katechetycznych i duszpasterskich w rodzinie, szkole i parafii. Za ważną uznano współpracę środowisk wychowawczych, która, podobnie jak podstawa programowa i program nauczania religii w szkole, wymaga odnowy. Akcent przy tym położyć należy na autentyczną komunikację i współdziałanie rodziców, wychowawców, katechetów i duszpasterzy.
Historyczność i „ponadhistoryczność” krzyża i zmartwychwstania w refleksji ks. Jerzego Klingera: od Maksyma Wyznawcy do Rudolfa Bultmanna i z powrotem
Kosmulska, Bogna (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
Celem artykułu jest, po pierwsze, przypomnienie inspirującej pracy Doktryna krzyża i zmartwychwstania według Rudolfa Bultmanna w konfrontacji z teologią Kościoła prawosławnego ks. Jerzego Klingera oraz analiza sposobu, w jaki ten wybitny prawosławny teolog dokonał w nim jednej z nieoczywistych odsłon „istoty prawosławia”. Bultmann, teolog luterański, pod piórem Klingera okazuje się intuicyjnie rozumieć coś, co być może zostało w tradycji prawosławnej nie dość uwypuklone, mimo że było w niej stale obecne. Tą rzeczą, zdaniem ks. Jerzego, jest egzystencjalna perspektywa wiary jako przede wszystkim indywidualnego doświadczenia, przynajmniej do pewnego stopnia niezależnego od historycznie przyjętego obrazu świata (w tym jego opisu metafizycznego). Poza tą rekonstrukcją praca niniejsza uzupełnia te rozważania o inspiracje płynące z lektury Maksyma Wyznawcy w ujęciu Dumitru Stăniloae, rumuńskiego teologa, kongenialnego względem Klingera. Zestawienie dwóch modeli soteriologii – egzystencjalnego (Bultmannowskiego) oraz kosmicznego (Maksymowego) – pozwala na krytyczną ocenę stanowiska Bultmanna, a także, w pewnej mierze, stanowiska Klingera.
The Chinese Rites Controversy and Its Relevance
Klejnowski-Różycki, Dariusz (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
The Chinese Rites Controversy concerned the compatibility of Chinese practices, such as ancestor veneration and Confucius worship, with Catholic doctrine. In the 17th century, Jesuits deemed these rituals secular and adapted Christianity to Chinese culture, while Dominicans and Franciscans opposed this approach, arguing it led to syncretism. Following extended disputes, the Holy See prohibited these practices, weakening Catholic missions in China and straining relations with the West. In the 20th century, the Church revised its stance, recognizing the rituals as consistent with Christian faith, which became foundational for the theology of inculturation. Contemporary implications of the controversy are evident in Vatican-China relations, particularly regarding the sinicization of religion, which aligns religious practices with state ideology. Pope Francis’s diplomatic initiatives, such as the agreement on episcopal appointments, reflect efforts to find a compromise, though tensions persist. The controversy remains relevant as an example of tensions between the universality of Christianity and local cultures, emphasizing the need for cultural dialogue and understanding diversity amidst global challenges.
Społeczeństwo strachu a warunki dialogu
Kampka, Franciszek (Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2024)
W artykule omówiono nowe uwarunkowania społeczne dialogu międzyreligijnego. Przyjęcie perspektywy socjologicznej i odwołanie do koncepcji społeczeństwa ryzyka i polityki strachu pokazało, że różnorodność religijna bywa dziś traktowana jako potencjalne zagrożenie. Następnie omówiono nowy kontekst społeczny, w jakim funkcjonuje dziś religia. Przedstawiono też różne sposoby rozumienia i praktykowania dialogu między wyznawcami różnych religii i możliwe skutki takiego dialogu, ze szczególnym uwzględnieniem perspektywy państw europejskich.

Przeglądaj

Ostatnie zgłoszenia