Studia Gdańskie, 2012, T. 31

Stały URI dla kolekcjihttps://theo-logos.pl/handle/123456789/27925

Przeglądaj

Teraz wyświetlane 1 - 20 z 30

Gdy religia burzy i buduje kulturę. Kilka biblijnych przykładów wpływu religii na kulturę ludów
Nawrot, Janusz (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2012)
W Biblii kultura utożsamiana jest z wyznawaną religią. Kultura stanowi widzialny znak wiary, stąd wartość danej religii ocenia się, uwzględniając zewnętrzne praktyki danej grupy i ich zgodność z wyznawaną przez siebie ideologią. Inne ludy i ich kultura oceniane są nie według tego, czym są, lecz według kryterium zgodności z zasadami wyznawanymi przez religię silniejszego, tzn. Izraela. W Starym Testamencie fundamentalnymi kryteriami oceny tego, co inne, są monoteizm i dekalog. Wszystko, co niezgodne z tymi zasadami, musi zostać zniszczone, ponieważ wartość „kulturową” lub kulturotwórczą (godną zachowania) ma jedynie to, co służy trwaniu i rozwojowi religii Izraela. Znane były jednak przypadki, że do religii Izraela włączano osiągnięcia innych kultur.
Społeczne inicjatywy na rzecz walki z patologiami w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX w.
Bołdyrew, Aneta (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2012)
W Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX w. nastąpił wzrost patologii społecznych. Zasadniczą rolę w walce z nimi odgrywały działania rożnych grup społeczeństwa. Towarzystwa dobroczynne zajmowały się zakładaniem placówek opiekuńczo-wychowawczych dla starców, chorych, dzieci z ubogich rodzin i sierot. Ważnym obszarem działań była walka z alkoholizmem i prostytucją, w tym zapobieganie tym patologiom wśród młodzieży. Duża część działań w tym zakresie była prowadzona pod auspicjami Kościoła katolickiego i innych kościołów chrześcijańskich; w dziedzinie tej zwiększała się także aktywność inteligencji. Działania te były formą realizacji haseł solidaryzmu społecznego.
W poszukiwaniu miejsca dla koncertów muzyki popularnej w świątyni katolickiej
Poźniak, Grzegorz (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2012)
Artykuł podejmuje tematykę organizowania koncertów w kościołach. Reflektuje jednakże nad specyficzną twórczością muzyczną – popularną muzyką chrześcijańską i piosenką religijną. Zasadniczym punktem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie: Jakie warunki winna spełniać piosenka religijna, aby można było ją wykonywać podczas koncertów w kościołach? Odpowiedź i wszelkie uwarunkowania zostały przedłożone w treści podzielonej na następujące części: 1. repertuar; 2. „intencje” wykonawców; 3. akustyka przestrzeni kościelnej; 4. stylistyka muzyczna; 5. ekspresja wykonawców – ekspresja odbiorców.
Wzór duszpasterza w świetle wybranych opracowań pastoralnych okresu zaborów. Zarys problematyki
Lewalski, Krzysztof (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2012)
Do interesujących źródeł pozwalających odtworzyć funkcjonujący w danej epoce ideał, wzór czy model kapłana-duszpasterza należą dzieła z zakresu teologii pastoralnej. Podstawę źródłową artykułu stanowią wybrane opracowania wydane w języku polskim pochodzące z lat 1809‒1914. Ich analiza umożliwia uchwycenie wielu płaszczyzn życia duszpasterza, w tym szeregu aspektów życia codziennego, działalności duszpasterskiej, aktywności społecznej, a także kwestii związanych z relacjami państwo-Kościół. Wymogi stawiane wzorowemu duszpasterzowi były odzwierciedleniem uwarunkowań i potrzeb epoki, a nadto wyrazem koncepcji pastoralnej wyznawanej przez autorów badanych prac.
Życie Księdza Profesora Usowicza jako wydarzenie – szkic do jego portretu
Gocłowski, Tadeusz (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2012)
Strach a lęk w ujęciu nauk humanistycznych
Szatan, Małgorzata (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2012)
Artykuł koncentruje się na rozważaniach dotyczących pojęć „strachu” i „lęku” dokonywanych z perspektywy wybranych nauk humanistycznych. Zagadnienie to jest m.in. przedmiotem zainteresowania filozofii, teologii, psychologii, historii, a także socjologii. Przegląd koncepcji wybranych przedstawicieli tych poszczególnych nauk wskazuje na ważność zagadnienia i różnorodność ujęć. Osią porządkującą przedstawianą charakterystykę jest zwrócenie uwagi na wprowadzane przez autorów rozróżnienia na strach i lęk jako kategorie o odmiennych cechach. Najczęściej wskazywana różnica odnosi się do stwierdzenia, iż strach jest reakcją na konkretne zagrożenie, lęk zaś ma charakter bezprzedmiotowy.
Język integracji narodowej w Joz 24,1–24
Szamocki, Grzegorz (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2012)
Tekst Joz 24,1‒24 przedstawia mowę Jozuego do ludu i jego rozmowę z ludem. Literackie i historyczno-krytyczne badania tego tekstu pozwalają na umiejscowienie jego powstania w okresie powygnaniowym, a pierwszych jego adresatów widzieć wśród mieszkańców perskiej prowincji Jehud. Z pomocą prorockiej formuły przedstawione jest najpierw orędzie Boga JHWH. Jego treścią jest historia Izraela, w której sam JHWH jest protagonistą. Ta historia odzwierciedla Bożą naturę. Jako taka miała być motywem do zaufania w teraźniejszości z myślą również o przyszłości. Dla mieszkańców judzkiej prowincji epoki powygnaniowej takie słowa pomagały w uświadomieniu własnej, religijnej i narodowej tożsamości. Budziły poczucie więzów krwi i wiary. Służyły budowaniu pomyślnej przyszłości w Ziemi Obiecanej.
Anne White, Polish Families and Migration since UE Accession, The Policy Press, Bristol 2011, ss. 266.
Romejko, Adam (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2012)
„Ikona ponad podziałami” – sprawozdanie z wystawy ikon z Międzynarodowego Pleneru Ikonopisów w Zamłyniu
Jakubowska-Krawczyk, Katarzyna (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2012)
Polska polityka morska za panowania ostatnich dwóch Jagiellonów i jej pokłosie
Piwnicki, Grzegorz; Klein, Adam (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2012)
Morze Bałtyckie stanowiło ważny punkt na mapie państwa polskiego, stąd też zmagania o dostęp do niego ukształtowały myśl morską już u jego zarania. Zygmunt Stary jako pierwszy król Polski docenił posiadanie własnej floty wojennej. Politykę morską ojca prowadził Zygmunt August, naczelny admirał polskiej floty wojennej. Po śmierci Zygmunta Augusta strażnikom morskim przewodził starosta pucki pułkownik Ernest Wejher. Panowanie Stefana Batorego nie przyczyniło się do pogłębienia aspiracji morskich Rzeczypospolitej, a panowanie Zygmunta III Wazy oraz panowanie jego synów, Władysława IV i Jana Kazimierza wypełnione były walkami ze Szwecją o stan posiadania nad Bałtykiem. Złoty Wiek był chlubnym epizodem w morskich dziejach Rzeczypospolitej.
Koncepcja grzechu pierworodnego u Raymunda Schwagera
Kaznowski, Marcin (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2012)
Doktryna grzechu pierworodnego spotyka się dziś z licznymi przejawami kontestacji ze strony nauk pozytywnych jak i samego chrześcijaństwa. Narzędziem, które może posłużyć nowemu spojrzeniu na tradycyjną naukę Kościoła o grzechu pierworodnym i sprawić, że będzie ona w stanie wejść w dyskurs ze współczesną krytyką, jest teoria mimetyczno-ofiarnicza wypracowana przez francuskiego antropologa Rene Girarda, a rozwinięta przez szwajcarskiego teologa Raymunda Schwagera. Wykorzystanie tej teorii do reinterpretacji tradycyjnej doktryny o grzechu pierworodnym potwierdza aktualność tej ostatniej oraz pomaga lepiej zrozumieć mechanizmy, które mają decydujący wpływ na funkcjonowanie jednostek, instytucji i całych społeczeństw.
Aktywność religijna polskiej młodzieży i jej wpływ na ich zachowania konsumpcyjne
Sowa, Izabela (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2012)
Artykuł jest rezultatem badań nad zachowaniami konsumpcyjnymi polskiej młodzieży prowadzonymi w latach 2004‒2010. Omawia zmiany, jakie obserwuje się w postawach młodzieży wobec religii. W tekście omówiono także różnicowanie się zachowań konsumpcyjnych młodych ludzi pod wpływem ich aktywności religijnej.
Kobiety w powstaniu styczniowym w świetle historiografii powstańczej 1863‒1918
Dutka, Wojciech (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2012)
W artykule dokonano analizy dyskusji w polskiej historiografii powstańczej w latach 1864‒1918 nt. zaangażowania polskich kobiet w powstanie styczniowe. Większość uczestników dyskursu dostrzegała, że kobiety wpływały na formowanie ideologii patriotycznej w okresie przedpowstaniowym. Prezentowano je w stereotypowy sposób jako „Matki Polki”. Przykładem wyidealizowanej postaci jest Anna Henryka Pustowójtówna, córka carskiego generała, wychowana w polskim duchu przez matkę, a w czasie powstania (w marcu 1863 r.) adiutantka Mariana Langiewicza. Nieliczne krytyczne głosy pochodzą w przeważającej mierze ze środowiska ugodowego, bliskiego lojalizmowi.
Implikacje filozoficznej natury prawdy w ujęciu Hansa Ursa von Balthasara
Smykowski, Krzysztof (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2012)
Hans Urs von Balthasar sformułował swoją teorię prawdy filozoficznej, odwołując się do znanych od starożytności pojęć: natury, wolności, tajemnicy i uczestnictwa. Ta koncepcja posiada liczne implikacje. Istnieje możliwość poznania prawdy bez odniesienia do elementu nadprzyrodzonego. Cały byt jest szyfrem i znakiem, a z obcowania z nim płynie dla człowieka radość. Wreszcie Absolut jawi się jako zasada i cel całego świata. Tworząc swój system Balthasar nawiązywał do poglądów wielu myślicieli, podejmując także twórczy dialog z filozofią współczesną, przede wszystkim z myślą Martina Heideggera i Karla Jaspersa.
Cierpienia duchowe dziecka. Psychologiczne aspekty
Ruszel, Magdalena Ewa (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2012)
Artykuł podejmuje problem cierpień duchowych dziecka od poczęcia aż do okresu wczesnoszkolnego. Wyjaśnia, jak te cierpienia wpływają na aktualną sytuację życiową dziecka oraz na jego przyszłość. W artykule ukazana jest również zależność pomiędzy inteligencją duchową, rozwojem duchowym, rozwojem psychicznym, fizycznym a cierpieniami duchowymi. W artykule tym autorka podaje własną definicję cierpień duchowych.
Zakres wykonywania władzy wykonawczej (kan. 136 KPK)
Dzierżon, Ginter (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2012)
W przedstawionym opracowaniu przedmiotem zainteresowania Autora stała się wykładnia kan. 136 KPK. Z przeprowadzonych analiz wynika, iż w porządku prawnym Kościoła pierwotną relacją pomiędzy sprawującym władzę a wiernym jest relacja personalna. Ta pryncypialna współzależność wynika z przesłanek teologicznych wiążących się z przyjęciem zarówno sakramentu chrztu, jak i sakramentu święceń. W myśl rozwiązań systemowych, zarówno władzę terytorialną, jak i władzę personalną autorytety kościelne mogą sprawować względem swoich poddanych, gdziekolwiek się oni znajdują. Ponadto Autor wykazał, iż w kan. 136 KPK ustawodawca zawarł jeszcze jedną hipotezę dotyczącą możliwości sprawowania władzy względem podróżnych. W tym przypadku przewagę nad więzią personalną uzyskuje zasada terytorialna, uwydatniona poprzez decyzję ustawodawcy.
René Girard, Battling to the End. Conversations with Benoit Chantre, Michigan State University, East Lasing 2010, ss. 237.
Romejko, Adam (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2012)
Non-governmental organisations in the modern cultural order of Gdynia – a problem outline
Słobodzian, Beata (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2012)
The formation of democratic state institutions after the transformation of the political system in 1989‒1990 enabled the “reconstruction” of the structures of a self-organised and self-acting society. The developing image of a civic society should rest on the creation of social institutions, on practical realisation of ethical values and on participation of the greatest possible number of people in public life. One of the forms of such self-organisation are non-governmental organisations also called the third sector. This term refers to organisations located between public administration (first sector) and the “market” – entities oriented towards profit-making (second sector, so called private sector). The city of Gdynia is one of the pioneers among local government bodies to start and develop cooperation with non-governmental organisations. Gdynia was the first township in Poland to legislate the “Programme for Cooperation with Non-Governmental Organisations” as an act of local law in 1995.
Kościół w Gdańsku wobec niezależnych środowisk młodzieżowych w latach 80. XX w.
Wąsowicz, Jarosław (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2012)
Kościół gdański po wprowadzeniu stanu wojennego roztaczał opiekę duszpasterską nad niezależnymi grupami młodzieży sprzeciwiającej się władzy: udostępniał lokale, włączał się w sieć kolportażu, interweniował w sprawie represji młodzieży, upominał się o jej prawa, wspierał materialnie niezależną działalność, partycypował w kosztach kar finansowych poniesionych przez młodych za działalność opozycyjną. Taką postawą wyróżniało się wielu duchownych pracujących na terenie diecezji gdańskiej. Poniżej zaprezentowane zostaną przykłady obrazujące zaangażowanie Kościoła wobec niezależnych ruchów młodzieżowych w latach 1981‒1989.
Pomiędzy sprywatyzowaną funkcją i publicznym działaniem religii: liberalno-chrześcijański podsystem społeczny Michaela Novaka
Lisak, Marcin (Gdańskie Seminarium Duchowne, 2012)
Michael Novak, amerykański komunitarysta i neokonserwatysta, przedstawia koncepcję chrześcijańskiego liberalizmu, którego wyrazem jest religijna argumentacja na rzecz systemu społecznego nazywanego demokratycznym kapitalizmem. Novak zmierza tym samym do umocnienia publicznego działania religii. Poglądy amerykańskiego katolickiego intelektualisty zostały poddane analizie w świetle dwóch socjologicznych teorii: prywatyzacji religii wedle Niklasa Luhmanna oraz funkcji i działania w ramach religijnej opcji liberalnej i konserwatywnej wedle ujęcia Petera Beyera. W efekcie przeprowadzonej analizy okazuje się, że stanowisko Novaka należy zakwalifikować jako dość fundamentalistyczną religijną opcję konserwatywną, a jego idee religijne stanowią nieudaną próbę legitymizacji demokratycznego kapitalizmu.

Przeglądaj

Przeglądaj Studia Gdańskie, 2012, T. 31 wg Data wydania